Hazirlayanlar
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
450 HOŞGÖRÜ TOPLUMUNDA ERMENİLER İsmail’i şahit olarak gösterir ve kısrağın kendisine ait olduğunu ispatlar. Bu dönem ülkede Ermeni isyanlarının yayıldığı hatta Kayseri’de de bir isyanın yaşandığı dönemdir. 279 numaralı bu defterde iki toplum arasında- ki ilişkileri yansıtan belgelerin az sayıda olmasının nedenlerinden birinin de bu isyanlar olduğu söylenebilir. Fakat 124 numaralı sicil bize halâ bir Ermeninin birkaç Türkü mahkemede şahit olarak gösterebildiğini ispatla- maktadır. Bu iki toplum arasındaki ilişkilerin ne kadar köklü olduğunun da bir göstergesidir. Sonuç Değerlendirdiğimiz 223, 224, 225 ve 279 numaralı Kayseri şer’iye si- cillerinde, Türkler ve Ermeniler arasındaki ticarî faaliyetleri gösteren top- lam 48 davaya ilişkin belge bulunmuştur. Bu belgelerde yer alan davalar alım-satım ve alacak konularını içermektedir. Bu belgeler iki toplumun yoğun bir ticarî ilişki içerisinde olduğunun kanıtıdır. Genellikle alım-sa- tım belgelerine konu olan menkûller bağ, menzil (konak) ve dükkânlardır. Alım-satım ile ilgili belgeler incelendiği zaman Ermeni ve Türklerin hem çalışma hayatında hem de günlük yaşamda komşuluk ettikleri görülmekte- dir. Bu ticarî ilişkiler zaman zaman alım satım boyutunu da geçmiş Erme- niler ve Türkler arasında ortaklıklar kurulmuştur. Unutulmamalıdır ki bi- zim değerlendirdiğimiz sadece dört şer’iye sicilidir. Eminiz ki Kayseri’ye ait diğer şer’iye sicilleri de incelenirse bu ortaklık ve ticarî ilişkilere çok daha fazla örnek bulunabilir. Borç davalarına bakıldığında bu davaların Türkler kadar Ermeniler lehine de sonuçlandığı anlaşılıyor. Davaların sonucunu tayin eden şahitler incelendiği zaman da görülüyor ki Ermeniler iddialarını ispatlamak için Müslümanları şahit olarak göstermişlerdir. Bu da iki toplum arasındaki iyi ilişkilerin bir kanıtıdır. İncelemenin sonunda anlaşılıyor ki Türkler ve Ermeniler arasındaki ticarî ilişkiler zamanla azalmaktadır. Bunda 1893 senesinde bölgede çıkan Ermeni isyanının etkisinin büyük olduğu düşünülmektedir. ERMENİ KADINLARINA AİT TEREKELER Yrd. Doç. Dr. Jülide Akyüz Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü E-mail: julakyuz@hotmail.com; Tel: 0 474 212 02 01–3115. Özet Uzun yıllar Osmanlı Devleti bünyesinde yaşayan önemli topluluklardan birisi olan Ermeniler hakkındaki araştır- malar daha çok siyasî içerikle sınırlı kalmıştır. Günümüzde daha çok sosyal-kültürel tarih araştırmaları ön plandadır. Bir arada yaşayan kültürlerin birbirinden etkilendiği de diğer bir gerçektir. Yaşanan tarihî süreç elbette Ermenileri de etkilemiştir. Sosyal ve kültürel anlamda meydana gelen bu etkileşimler şer’iye sicillerindeki kayıtlardan daha kolay anlaşılmaktadır. Bilindiği gibi şer’î hukuk Müslüman bir toplumda yaşayan gayrimüslim kesimin kendi hukukları çerçevesinde ha- reket etmesine, istedikleri taktirde İslâm mahkemelerine başvurmalarına izin vermiştir. Bu hakkı kullanan Ermeni kadınların XVIII. yüzyıl Ankara şer’iye sicillerine kaydedilen terekelerinden yola çıkılarak bir takım değerlendirmeler yapılması düşünülmektedir. Tereke sahibi kadınların, ço- cukları, eşleri, mal varlıkları, giysileri, takıları, cehizleri, evle- rinde kullandıkları eşyalar gibi yaşantıyı göz önüne seren bulgular Ermenilerin Osmanlı toplumu içerisindeki sosyal ve kültürel konumunu aydınlatacaktır.
455 Yrd. Doç. Dr. Jülide AKYÜZ Giriş Osmanlı Devleti, imparatorlukların temel karakteri olan çok ulusluluk vasfını yıkılışına kadar devam ettirmiştir. Osmanlı Devleti’nde millet-i sâ-
uzun bir geçmişe dayanır 1 . Uzun süre bir arada yaşamış farklı etnik ve dinî toplumların sosyolojik açıdan birbirlerine benzeşmeleri doğal bir süreç kabul edilmektedir. Bugüne kadar Ermeniler ile ilgili yapılan çalışmalar olayın daha çok siyasî boyutunu ele almıştır. Ermeni Sorunu adı altında uluslararası arenaya taşınmış olan olayın farklı açılardan değerlendirilme- si gerekmektedir. Bu nedenle de sosyo-kültürel çalışmalara ihtiyaç vardır. Burada bir Osmanlı şehrinde, Ankara’da XVIII. yüzyıl zaman diliminde şer’iye sicillerine yansımış tereke kayıtlardan hareketle Ermeni kadınları- nın sosyal yaşantıları hakkında bilgiler verilmeye çalışılacaktır. Konuya geçmeden önce Osmanlı Devleti bünyesinde yaşayan gayri- müslimlerin hukukî statüsüne değinelim. Osmanlı topraklarında yaşayan Müslümanlar ehl-i İslâm, Darü’l-İslâm’da yaşayan ve İslâm devletinin te- baası olanlar gayrimüslim; müste’minler ise Müslümanların aht ve amanı- na girmiş olmaları dolayısıyla ehl-i zimmet statüsündedirler 2 . Hukukî açı- dan Müslümanlar gibi gayrimüslimler Osmanlı Devleti’nin bireyi olarak Müslüman her vatandaşla eşit haklara sahiptirler. Gayrimüslimler hukuk 1 Kamuran Gürün, Ermeni Dosyası, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1983; Esat Uras, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, İstanbul 1950. 2 J. Schacht, “Aman” EI²/I, 1960, s.429-430; Halil İnalcık,. “İmtiyazat”, EI²/I, s.1178–1189.
Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|