Heydər Əliyev Azərbaycan xalqının

38
Məlumatlardan görünür ki, 2009-cu ilə nisbətən 2010-cu ildə Heydər Əliyev adına 
BNEZ-in katalitik riforminq qurğusundan, “Azərneftyağ” NEZ-in isə 202 N-li neftin 
ilkin emalı qurğusundan başqa bütün texnoloji qurğuların xammal ilə yüklənməsi 
artıqlaması  ilə  yerinə  yetirilib.  Katalitik  riforminq  qurğusunun  az  yüklənməsinin 
səbəbi qurğunun may – iyun aylarında 26 gün təmirə dayandırılması ilə, 202 N-li 
qurğuda kəsirin səbəbi isə 2009-cu ildə bituma tələbatın artması ilə bağlı proqnoza 
nisbətən daha çox neftin emal olunması ilə bağlıdır. 
Zavodlarda xammalın səmərəli emal olunmasını və məqsədli məhsullara xammalın 
sərfini  xarakterizə  edən  keyfiyyət  göstəricilərindən  olan,  texnoloji  qurğularda 
məqsədli məhsulların çıxım faizləri haqqında məlumatlar nəzərdən keçirilmişdir. 
ARDNŞ-in emal kompleksində texnoloji qurğuların istismarı 
haqqında məlumat (min ton)
Cədvəl IX-2
(min ton)
Qurğular
2010-cu il
2009-cu il 
hesabat
2009-cu ilə 
nisbətən 
2010–cu ildə 
%
Proqnoz
Hesabat
%-lə
BNEZ-də:
 
 
 
 
 
21 N-li qurğu
4200,00
4433,57
105,6
4089,74
108,4
31 N-li qurğu
533,30
564,92
105,9
591,45
95,5
43 N-li qurğu
929,50
1077,91
116,0
997,80
108,0
55 N-li qurğu
1790,30
1797,65
100,4
1690,43
106,3
100-cü bölmə 
2103,00
2028,92
96,5
1953,70
103,9
“Azərneftyağ” 
  NEZ-də: 
 
 
 
 
 
202 N-li qurğu 
800,00
873,05
109,1
1104,63
79,0
305 N-li qurğu
1000,00
969,34
96,9
878,67
110,3
701 N-li qurğu
 
 
 
 
 
401 N-li qurğu
252,86
242,62
96,0
237,79
102,0
Yağ istehsalı
85,65
92,70
108,2
63,14
146,8

---

39
Texnoloji qurğularda məqsədli məhsulların çıxım faizləri haqqında məlumat 
Cədvəl IX-3
   
 
 
(min ton)
Texnoloji qurğular
2010-cu  il
2009-cu il
proqnoz
fakt
fərq
fakt
fərq
 BNEZ-də:
 
 
 
 
 
 21 N-li qurğu
46,0
46,9
0,9
46,2
0,7
 31 N-li qurğu
83,0
83,0
0,0
83,0
0,0
 43 N-li qurğu
84,0
85,6
1,6
83,6
2,0
 55 N-li qurğu
58,0
55,0
-3,0
53,2
1,8
“Azərneftyağ” NEZ-də:
 
 
 
 
 
 202 N-li qurğu
52,4
55,0
2,6
52,5
2,5
 305 N-li qurğu
53,6
54,2
0,6
51,8
2,4
 401 N-li qurğu
99,5
99,4
-0,1
99,4
0,0
Cədvəldəki  məlumatlardan  görünür  ki,  2009-cu  ilə  nisbətən  2010-cu  ildə  Heydər 
Əliyev adına BNEZ-in və “Azərneftyağ” NEZ-in bütün texnoloji qurğularında məqsədli 
məhsulların  çıxım  faizində  artım  müşahidə  olunur.  Bu  artım  nəticəsində  məqsədli 
məhsulların istehsalına xammalın sərfi 21 N-li qurğuda 30,0 min ton, 43 N-li qurğuda 
21,6 min ton, 55 N-li qurğuda 32,4 min ton, 202 və 305 N-li qurğularda isə 45,0 min 
ton az olmuşdur.
2010-cu  ildə  istehsal  olunmuş  əmtəəlik  məhsullar  daxili  tələbatı  ödəməklə  yanaşı 
yaxın və uzaq xaricə ixrac olunmuşdur. Satışa göndərilən neft məhsullarının 56,5%-i 
daxilə, 43,5%-i isə yaxın və uzaq xaricə ixrac olunmuşdur. 
Neft və neft məhsullarının itkiləri haqqında. Neft emalı kompleksində istismar edilən 
hər  bir  texnoloji  qurğunun  layihə  və  reqlament  sənədlərində  həmin  proses  zamanı 
əmələ gələn itki normaları haqqında məlumatlar göstərilir ki, bunlar zavodlarda hər 
bir proses üçün itki norması qəbul edilir. Buna görə zavodlarda istər proqnozda və 
istərsə  də  faktiki  fəaliyyət  zamanı  itkilərin  formalaşması  ilkin  emal  və  təkrar  emal 
qurğularında emal olunmuş xammalın həcmindən asılıdır. 2010-cu ildə Heydər Əliyev 
adına BNEZ-də neft və neft məhsullarının itkiləri faktiki emal olunmuş xammal üçün 
normalarla gözlənilən miqdardan 2,8 min ton və yaxud 0,05%, “Azərneftyağ” NEZ-
də isə 4,2 min ton və yaxud 0,23% aşağı olmuşdur. Bütün neft emalı kompleksində 
itkilərin ümumi miqdarı proqnoz normaları ilə faktiki emal üçün gözlənilən miqdardan 
7,0 min ton az olmuşdur.  
Katalizator  və  reagentlərin  sərfi  haqqında.  Zavodlarda  istismar  edilən  texnoloji 
qurğularda  hər  bir  prosesin  reqlamentə  uyğun  normal  fəaliyyəti  üçün  müxtəlif  ka–

---

40
talizator  və  reagentlərdən  istifadə  olunur.  2010-cu  ildə  emal  kompleksinin  ayrı-ayrı 
zavodlarında  və  şirkət  üzrə  texnoloji  qurğularda  katalizator  və  reagentlərin  sərfi 
haqqında məlumatlar aşağıdakı cədvəldə göstərilib. Hesabat ilində BNEZ-də və NEZ-də 
katalizator və reagentlərin sərfi proqnoz normaları ilə faktiki emal üçün hesablanmış 
miqdardan uyğun olaraq 2,0 və 3,6 min ton aşağı olmuşdur. 
Hesabat ilində neft emalı zavodlarında 5,6 min ton müxtəlif katalizator və reagentlərə 
qənaət  olunmuşdur  ki,  bunun  4,0  min  tonu  kaustik  sodanın,  sulfat  turşusunun  və 
qumbrinin payına düşüb.
Yanacaq və enerji resurslarının sərfi haqqında. Neft məhsullarının istehsalına aid olan 
xərclərin formalaşmasında yanacaq və enerji resurslarının sərfinin xüsusi əhəmiyyət 
daşımasını nəzərə alaraq, hesabat ilində onların sərfi ilə əlaqədar məlumatlar nəzərdən 
keçirilmişdir Neft emalı zavodlarında enerji resurslarının aşağı salınması istiqamətində 
aparılmış müxtəlif təşkilatı-texniki tədbirlər nəticəsində hər iki zavodda onlara qənaət 
olunmuş və baxılan dövrdə ARDNŞ-nin bütün neft emalı kompleksində 80,5 milyon kvt/
saat  elektrik enerjisinə və 313,8 min Hkal istilik enerjisinə qənaət edilmişdir. Yanacaq 
resursunun normativ göstəricilərdən çox istifadə olunmasının səbəbi, hesabat ilində 
də emal dərinliyinin artırılması və ekoloji göstəricilərin yaxşılaşdırılması məqsədilə za-
vodun qurğularında texnoloji yanacaq kimi istifadəsi nəzərdə tutulan maye yanacağın 
təkrar emala verilməsi və sobalarda maye yanacaqdan fərqli yanan təbii qazla əvəz 
edilməsi olmuşdur.
Qazın emalı və qaz emalından alınan məhsullar.  2010-cu ildə Qaz emalı zavodu üzrə 
təbii qazın emalı və hazır məhsulların istehsalı üzrə əsas göstəricilər planının yerinə 
yetirilmə səviyyəsi aşağıdakı kimi olmuşdur 
Cədvəl IX-4
Sıra 
sayı
Məhsulların adı
Ölçü 
vahidi
2010-cu il
2009-cu        
il fakt
2009-
cu ilə 
nisbətən 
%
Plan
Fakt
%
Xam qaz
mln m
3
4380,0 4096,4
93,5
3899,9
105,0
1
Təmizlənmiş quru qaz
mln m
3
4305,0 4030,5
93,6
3824,2
105,4
2
Texniki butan istehsalı
min ton
20,0
25.4
127,0
21,8
116,5
3
Qaz benzini (nafta) istehsalı
min ton
26,1
28.1
107,7
27,2
103.3

---