Hisse 01 uz qabigi
Yüklə 7,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yarımisti halda döymə
- Yastı mexanizmlər
Yapışqanlı birləşmənin hazırlanması 336
lınlığından, səthin kələkötürlüyündən və s. pa- rametrlərdən asılıdır. Qoparma yükləməsi yapışqanlı birləşmə üçün arzuolunmazdır. Yüksək gərginlik pikləri hətta kiçik yüklərdə yapışqanın qopmasına gətirib çıxarır (şəkil 2). Qoparma yükləməsinə müqa- vimət yapışan sahənin enindən (b) asılıdır: σ =F/b. Qoparmanın başlanğıcında tələb olunan qüvvə qoparmanın özü üçün tələb olunan qüvvədən 3 ÷ 4 dəfə çox olduğundan mütləq qoparma möhkəmliyi və nisbi qoparma möhkəmliyi fərqlənirlər. Qısa yükləmələrə işləyən yapışmış birləşmə- dən fərqli olaraq uzunmüddətli yük altında iş- ləyən birləşmədə plastiki deformasiyalar baş verir. Metal hissələrdə yapışqanda baş verən struktur sürüşməsi temperatur, yük, hissələrin xassələri və bərkimiş yapışqanın halından asılı olur. Tsiklik yükləmə burada da müəyyən vaxtdan sonra birləşmənin dağılmasına gətirib çıxarır. Aparılan tədqiqatlar yapışqanlı birləşmədə əldə ediləbiləcək →üzünömürlülüyü aşağıdakı düsturla hesablamağa imkan verir:
τ
=(0,2-0,4) ⋅τ yb τ yb - verilən birləşmə möhkəmliyidir. Şəkil 3. Qısa müddətli birləşmə möhkəmliyi 1-6 isti birləşən, 7 və 8 soyuq birləşən yapışqan materiallarıdır; Birləşmə materialları: AlCuMg 2
Yapışqan birləşməsi istiliyə çox həssasdır. İsti halda yapşdırma soyuq halda olana nis- bətən daha əlverişli xassələr göstərir (şəkil 3). Temperaturun qısa müddətdə +150° ÷ +250°
artması birləşmənin möhkəmliyinin kəskin azalmasına səbəb ola bilər. Yapışqan birləşmə- si üçün uzunmüddətli temperatur təsiri onların xassələrindən asılı olaraq +80° ÷ +150°
arasında götürülür.
(alm. das Herstellen der Klebeverbindungen, ingl. Produce of the glued connection)
yuxarıda, ənənəvi döymə temperaturundan (1000
÷ 1200°C) aşağıda aparılan, →poladları döymə prosesidir. Legirsiz və aşağı legirli poladlar adətən 600 ÷ 800°C-da yarımisti halda təzyiq altında formaya salınır. Paslanmayan poladlar daha aşağıdakı temperaturlarda emal edilirlər. Prosesin əsas məqsədi soyuq halda və isti halda aparılan döymə üsullarının əlverişli cə- hətlərini kombinasiya etməkdən ibarətdir. So- yuq emalda əldə edilən yüksək dəqiqlik və səthin keyfiyyəti, isti halda baş verən asan →deformasiya olunabilmə imkanı ilə birləş- dirilir. Yarımisti halda döymə aşağıdakı hallar üçün tətbiq olunur:
Soyuq
halda emalı
çətin olan və kifayət qədər deformasiya olunabilmə- yən materialların emalında,
Soyuq halda emal olu- nabilən materialların hazır- lanmasında emal pillələ- rinin sayını azaltmaq məq- sədilə,
İsti halda emal olunan materiallarda dəqiqliyin artırılması məqsədilə. Yarımisti proses üçün işçi temperaturun seçilməsi kom- promis
əsasında aparılır. Temperatur aşağıdan defor- masiya qüvvəsinin qiyməti, həmçinin materialın deformasiya olunabilmə qabiliyyəti ilə məhdudlaşır. Şəkil 1-də 15X poladının axıcılıq gərginliyi və de formasiya olunabilmə qabiliyyəti temperaturdan asılı olaraq təsvir olunmuşdur. Yarım isti halda döymə 337
Mavi və qırmızı sınma zonalı deformasiya emal üçün əlverişsiz temperatur sahələri sayılır, çünki orada deformasiya olunabilmə qabiliyyəti aşağı və axıcılıq qiymətləri nisbətən yüksəkdir. Aşağı legirli konstruksiya poladla- rında da eyni təmayül hiss olunur. Yarımisti halda emal üçün temperaturun yuxarı həddi alovlanma ilə müəyyəm olunur.
(alm. das Halbwarmschmieden, ingl. Warm For- ging)
hərəkət trayektoriyası yastı, yəni müstəvi üzə- rində yerləşən mexanizmlərdir. Bu növ hə- rəkətlər IV və V sinif kinematik cütlərin kö- məyi ilə yaradılır. Bəzi hallarda yastı mexa- nizmlərin funksiyasına xələl gətirməyən yer- lərdə, III və II sinif kinematik cütlər V sinif cütlərlə kombinasiya olunmuş şəkildə tətbiq olunur. Yastı mexanizmlərin hesabatının və hazırlanma texnologiyasının sadələyi onların praktikada geniş tətbiqinə şərait yaratmışdır. Yastı mexnizmlər kimi oynaqlı-lingli me- xanizmlər maşınqayırmada geniş yayılmışdır. Bu mexanizmlərdə istifadə olunan aşağı kinematik cütlərdə (fırlanma, irəli-geri hərəkəti silindrik və sefrik) qüvvələr səth üzrə paylanır.
Nəicədə birləşmədə yaranan təzyiq və uyğun olaraq onların elemenlərinin yeyilməsi ali kinematik cütlərdə olanlardan aşağıdır. Bir çox yastı mexanizmlər üçün əsas bənd kimi dördbəndli oynaq səciyyəvidir (şəkil 1a). Şəkildə təsvir olunan 1 bəndi çarxqolu adlanır, o tam dövr edir, 2-mürəkkəb hərəkət edir, o çarxqolu adlanır, 3- koromısel-yırğalanma hərəkətini icra edir. V sinif kinematik cütlərin oxları A,C,D və IV sinif kinematik cütə aid olan B oxu bəndlərin hərəkət trayektoriyası yerləşən müstəvilərə perpendikulyardılar. Oxşar mexanizm V sinifə aid olan bəndi III sinifə aid olan bəndlə əvəz etməklə də əldə edilə bilər (şəkil 1b).
Şəkil 1. Dördbəndli oynaqlı mexanizm
(alm. ebene Getriebe, ingl. Plain mechanism) Şəkil 1. Deformasiya temperaturunun materialın deformasiya xassələrinə təsiri
Yüklə 7,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|