Hist fil star sred 2008
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
82
WILHELM OCKHAM (ok. 1280- ok.1349): 1. śycie i twórczość: - Jako młody człowiek wstąpił do zakonu franciszkanów. Studiował w Oksfordzie, później nauczał tam, choć zapewne nie uzyskał nigdy tytułu magistra teologii. - w 1322 r. kanclerz uniwersytetu w Oksfordzie, Jan Lutturell, oskarŜa go o herezje. W 1324 r. Ockham udaje się na dwór papieski do Awinionu, aby wytłumaczyć się przed Janem XXII ze swoich poglądów. Nie potępiono jednak formalnie Ŝadnej z jego tez.
wytłumaczyć się ze swoich poglądów na temat ubóstwa Chrystusa. Wilhelm wraz z Michałem i innymi współbraćmi opuszczają dwór papieski i udają się na dwór skłóconego z papieŜem Ludwika Bawarskiego. Na jego dworze pozostał do końca Ŝycia.
- Pisma: Komentarz do Sentencji, Summa logiczna, Dialog ( o władzy papieskiej i państwowej), O władzy cesarzy i papieŜy.
Nauczanie: - Ockham był przekonany, Ŝe w świecie istnieją jedynie indywidualne, jednostkowe byty. Powszechność moŜna przypisać jedynie znakom mówionym, czy pisanym. Jest to stanowisko nominalizmu. - Panujący w tamtym czasie umiarkowany realizm pojęciowy Wilhelm uwaŜał „za najgorszy błąd filozofii”. Umiarkowany realizm pojęciowy głosił, Ŝe istnieją ogólne nazwy oraz ogólne pojęcia, którym w rzeczywistości coś odpowiada (np. forma rzeczy). - Zdaniem Ockhama takie stanowisko nie zgadzało się z koncepcją BoŜej Wszechmocy: gdyby bowiem „koń” był wspólnym elementem wszystkich indywidualnych koni, to Bóg nie mógłby unicestwić konkretnego konia bez jednoczesnego zniszczenia wszystkich koni (bo w tym oto konkretnym koniu została zniszczona natura konia). Wszystko, co istnieje powinno być niezaleŜne od innych rzeczy. KaŜda substancja, cielesna czy niecielesna, jest autonomicznym bytem. - Ockham krytykował stanowisko Dunsa Szkota: jego zdaniem nie ma potrzeby przyjmowania natury wspólnej, jako podstawy dla ujęć ogólnych oraz haecceitas jako
83
racji jednostkowości. Wszystko naleŜy tłumaczyć w sposób jak najbardziej prosty. Była to tzw. zasada ekonomii myślenia zwana takŜe brzytwą Ockhama. Głosiła ona, Ŝe nie naleŜy przyjmować większej liczby załoŜeń, jeśli moŜna coś wytłumaczyć w sposób prostszy. - Poznanie intuicyjne jest właściwą drogą poznania tego, co jednostkowe. Najpierw jest to intuicja zmysłowa, której towarzyszy intuicja intelektualna. Poznanie intuicyjne dotyczy konkretnego, istniejącego przedmiotu, na jego bazie przebiega poznanie
abstrakcyjne nie jest zatem poznaniem oczywistym i pewnym tak, jak intuicja. Ponadto nie moŜna mieć abstrakcyjnego poznania tego, co nie zostało ujęte w intuicji. - Dlatego teŜ Ockham uwaŜał, Ŝe nie mamy pojęcia Boga. Nie mając poznania intuicyjnego, nie moŜemy teŜ posiadać poznania abstrakcyjnego, a intuicji Boga nie mamy. Nie moŜna zatem dowieść istnienia Boga a priori, wychodząc z pojęcia Boga, jak czynił to np. św. Anzelm. - Zdaniem Ockhama niemoŜliwe jest takŜe aposterioryczne dowodzenie istnienia Boga. Np. argumenty Tomaszowe postulowały istnienie Boga jako pierwszego Poruszyciela, pierwszej Przyczyny sprawczej, gdyŜ poszukując poruszyciela czy przyczyny, nie moŜna iść w nieskończoność. Ockham uwaŜał, Ŝe nic nie przeszkadza, aby w ciągu przyczyn nie moŜna było iść w nieskończoność. Ponadto, nie musi istnieć tylko jedna przyczyna i nie musi być ona identyczna z Bogiem. - Ockham chciał przez to wykazać, Ŝe nie da się udowodnić, Ŝe Bóg jest pierwszą przyczyną sprawczą czy celową wszystkich rzeczy lub pierwszym poruszycielem. Nie da się racjonalnie udowodnić BoŜego istnienia. Wszystkie te prawdy naleŜą do sfery wiary. Podstawowych prawd wiary nie da się zatem udowodnić na drodze racjonalnych dociekań lecz naleŜy je przyjąć na mocy autorytetu Kościoła. - W kwestiach moralnych ostateczną podstawą i miarą jest wola BoŜa. Fakt, Ŝe Bóg coś nakazał, czyni to moralnie dobrym. Bóg moŜe zmienić swoje nakazy, a wtedy i ludzkie moralne zobowiązania ulegną zmianie.
intuicja i abstrakcja, niedowodliwość prawd wiary.
84
III. MISTRZ ECKHART (1260-1328): 1. śycie i dzieło: - Urodził się niedaleko Erfurtu (Niemcy), a w r. 1275 wstąpił do zakonu dominikanów. Studiował najpierw w Kolonii a potem w ParyŜu. Od 1313 jest wikarym generalnym dominikanów i mistrzem duchowym sióstr w Teutonii. Wówczas rozpoczyna takŜe wygłaszanie kazań po niemiecku. W latach 1322-25 jest kierownikiem dominikańskiego studium w Kolonii. Od r. 1325 zaczynają wysuwać przeciwko niemu liczne zarzuty, a w roku 1326 biskup Kolonii wzywa go przed trybunał inkwizycyjny. Mistrz Eckhart odwołuje się do papieŜa, ale Jan XXII w roku 1329, juŜ po jego śmierci, potępia 17 jego tez.
- Dzieła: Kazania, Opus tripartitum (Dzieło trzyczęściowe), Księga boskiej pociechy.
albo Ja – co podkreśla BoŜą samoistność, samotność i niedostępność. Bóg jest sam, nie ma niczego poza Nim, gdyŜ stworzenie w porównaniu z Bogiem jest nicością. - Bóg jako Ojciec wylewa z siebie wszystkie rzeczy. Ten dostępny, udzielający się aspekt Boga to Bóstwo. - Bóg jako transcendentny i niedostępny jest niewypowiadalny (apofatyzm). - Teologia powinna zatem nie tyle poznać Boga, co podnieść duszę do kontemplacji Boga. Człowiek moŜe zostać podniesiony do widzenia Boga dzięki temu, Ŝe nosi w sobie BoŜy obraz.
swojej duszy, a mianowicie intelekt. To za sprawą intelektu człowiek jest BoŜym obrazem. Bóg jest takŜe przede wszystkim Intelektem.
Intelekt wyróŜnia człowieka spośród wszystkich bytów stworzonych, od których człowiek powinien się oderwać. Intelekt jest czysty i nie zmieszany z niczym, a obszarem jego badania jest on sam. To właśnie w sobie samym intelekt szuka swojej podstawy i źródła, tj. Boga.
85
- Intelekt jest doskonalszy niŜ wola, bo wola skierowana jest na zewnątrz, a intelekt pozostaje w obrębie siebie samego. Ponadto wola ujmuje Boga jako najwyŜsze Dobro, intelekt natomiast ujmuje Boga w Jego nagości i czystości.
ona pozwala człowiekowi przekroczyć granice jego ludzkiej kondycji.
86
STAROśYTNOŚĆ: 1. Kiedy kończy się filozofia staroŜytna? 2. Jakie są najwaŜniejsze okresy filozofii staroŜytnej? 3. Co znaczy termin filozofia? 4. Co znaczy termin: arche? 5. Jakie arche przyjmowali: Tales, Anaksymander i Anaksymenes? 6. Co to jest hilozoizm? 7. Jakich filozofów nazywamy pluralistami i dlaczego? 8. Co to jest wariabilizm i kto go głosił? 9. Jakie własności przypisał Parmenides bytowi? 10. Pitagorejska koncepcja duszy. 11. Na czym polega zasada: homo-mensura (człowiek- miarą) i kto ją głosił? 12. Kim byli sofiści? 13. Na czym polegała Sokratejska metoda nauczania? 14. Na czym polegał Sokratejski intelektualizm etyczny? 15. Sokratejska koncepcja duszy. 16. Jakie były etapy w twórczości Platona. 17. Co to jest idealizm obiektywistyczny? 18. Jakie cechy przypisywał Platon ideom? 19. Co to jest natywizm? 20. Jakie typy poznania wyróŜniał Platon i jakich przedmiotów one dotyczyły? 21. Platońska koncepcja człowieka. 22. Jak Platon argumentował za nieśmiertelnością duszy ludzkiej? 23. Jakie części wyróŜniał w duszy ludzkiej Platon i jakie cnoty przyporządkowywał tym częściom? 24. Jak - według Platona- powstał i jak jest zbudowany świat materialny? 25. Wymień podstawowe dzieła Arystotelesa. 26. Jak Arystoteles dzielił filozofię? 27. Czym się zajmuje według Arystotelesa filozofia pierwsza? 28. Jakie typy substancji wyróŜnił Arystoteles? 29. Dlaczego musi istnieć Pierwszy nieruchomy Poruszyciel? 30. Co to jest hylemorfizm? 31. Jak Arystoteles charakteryzował duszę i jakie typy dusz wyróŜnił? 32. Na czym polega empiryzm genetyczny? 33. Na czym polega ludzkie szczęście w opinii Arystotelesa? 34. Jak w szkołach hellenistycznych dzielono filozofię? 35. Z czego, zdaniem stoików, zbudowana jest rzeczywistość? 36. Na czym polega stoicki ideał apatii? 37. Co to jest panteizm i kto go głosił? 38. Jak zbudowana jest rzeczywistość zdaniem Epikura? 39. Co to jest hedonizm? 40. Co to jest epoche i kto to postulował? 41. Jak sceptycy określali swoje stanowisko, a jak swoich przeciwników? 42. Kto napisał biografię Plotyna i uporządkował jego pisma? 43. Co to jest hipostaza i jakie hipostazy wyróŜnił Plotyn? 44. Kogo nazywamy „ojcem Kościoła”? 45. Jak dzielimy patrystykę i dlaczego w taki sposób? 46. Jak przebiegała duchowa i intelektualna ewolucja św. Augustyna? 87
47. Augustyńska koncepcja Boga i świata stworzonego. 48. Jaka była Augustyńska koncepcja człowieka? 49. Na czym polega iluminizm? 50. Jakie dzieła napisał św. Augustyn? ŚREDNIOWIECZE: 1. Podstawowe nurty myśli średniowiecznej. 2. Co to są „sztuki wyzwolone” i jak się dzieliły? 3. Podaj Boecjańską definicję osoby. 4. Czego dotyczył spór dialektyków z antydialektykami? 5. Jak rozumiesz słowa św. Anzelma: „Wiara poszukująca zrozumienia”? 6. Jak przebiegała Anzelmiańska argumentacja za istnieniem Boga? 7. Czego dotyczył spór o powszechniki? 8. Jakie było stanowisko Piotra Abelarda w sporze o powszechniki? 9. Jak Abelard chciał rozwiązać sprzeczności pomiędzy autorytetami? 10. Jakie były przyczyny rozkwitu nauki i kultury w wieku XIII? 11. Jak doszło do powstania uniwersytetów? Jaka była ich struktura? 12. Jakie były podstawowe formy nauczania na uniwersytecie? 13. Jak przebiegała w średniowieczu recepcja literatury staroŜytnej? 14. Jakie były podstawowe nurty doktrynalne w wieku XIII? 15. Na czym polegał powszechny hylemorfizm i kto go głosił? 16. Co to jest contuitio? 17. Jak przebiega ludzkie poznanie zdaniem św. Bonawentury? 18. Co napisał św. Tomasz z Akwinu? 19. Jak widział relację filozofii do teologii św. Tomasz z Akwinu? 20. Co to znaczy, Ŝe według Tomasza z Akwinu dusza jest substancją samoistną, niezupełną? 21. Jak Tomasz argumentował za istnieniem Boga? 22. Jakie są – zdaniem Tomasza – przymioty Boga? 23. Jakie złoŜenia bytowe przyjmował Tomasz z Akwinu w swojej metafizyce? 24. Jaki byt Tomasz nazywa bytem przygodnym? 25. Na czym polega Dunsa Szkota koncepcja jednoznaczności pojęcia bytu? 26. Co – zdaniem Dunsa Szkota – decyduje o jednostkowości bytu? 27. Jaka jest – zdaniem Dunsa Szkota – najdoskonalsza władza ludzkiej duszy i dlaczego? 28. Co to jest nominalizm i kto go głosił? 29. Na czym polega brzytwa Ockhama? 30. Czy zdaniem Ockhama moŜliwe jest racjonalne dowodzenie prawd wiary np. istnienia Boga? 31. Na czym polega róŜnica między Bogiem a Bóstwem u Eckharta? 32. Jaka jest- według Eckharta- najwyŜsza władza ludzkiej duszy i dlaczego? 88
Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|