H,N. Rzayev tarix el/nhri namizədi, Bakı Avrasiya Universiteti beynəlxalq
Yüklə 3,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Beynəlxalq müqavilə və Kommünike
almasına ehtiyac yoxdur. 1969-cu il Vyana Konvensiyasına görə aşağıdakı şəxslər belə xüsusi vəkalətlərdən azaddırlar: a)
b)
hökümət başçıları; c)
xarici işlər nazirləri; d)
diplomatik nümayəndəliklərin başçıları; e)
dövlətlərin beynəlxalq konfranslarda və beynəlxalq təşkilatlardakı nümayəndələri. Diplomatik nümayəndəlik başçısı akkreditə olunduğu dövlətlə öz dövləti arasındakı müqaviləni, beynəlxalq təşkilatda, ya beynəlxalq konfransda olan nümayəndə isə bu təşkilat və ya konfransda qəbul olunan müqavilə və sənədləri imzalamaq hüququna malikdir, bu müqavilənin mətnini qəbul etmək səlahiyyəti vardır. 1986-cı il Vyana Konvensiyasının 7-ci maddəsi belə nümayəndələr üçün (beynəlxalq təşkilatdakı nümayəndə üçün) xüsusi vəkalətin olmasını tələb etmir. Səlahiyyətsiz şəxsin (vəkalətsiz və s.) imzaladıqı müqavilə əyər onun təmsil etdiyi ölkə tərəfindən qəbul olunmursa həmin sənəd hüquqi mahiyyət daşımır. Beynəlxalq müqavilənin mətninin tərtibi və qəbulu aşağıdakı 3 formadan biri vasitəsilə həyata keşirilir: 1.
Danışıqlar; 2.
Beynəlxalq konfranslar (Məs., Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Statutu 1998-ci il iyulun 17-ndə Roma Beynəlxalq diplomatik konfransında qəbul olunmuşdur); 3.
Beynəlxalq təşkilatlar (əksər universal müqavilələr, məs., İnsan hüquqları haqqında, 1966 il Beynəlxalq Paktı, işgəncə əleyhinə 1984 il Konvensiyası BMT Baş Assambleyasının qətnamələri vasitəsilə üzv dövlətlərin nümayəndələri təmfindən səs verildikdən sonra qəbul olunub). Beynəlxalq konfranslarda son vaxtlar beynəlxalq müqavilələr konsensusla qəbul olunur. Müqavilə mətninin audentikliyi (yaxud audentifıkasiyası) - (yunanca “həqiqilik”, “əslinə uyğunluq”) beynəlxalq müqavilənin son razılaşdırılmış variantı deməkdir. Mətnin son variantı üç
mərhələdən keçir. a)
paraflama (inisial qoyma) - vəkalətli şəxslər hər səhifədə öz imzasım qoyur. Bu hələ sənədin qəbulu deyil. b)
tərəfindən imza. Bu sənədin tam və ya qəti imzalanması esab olunur. c)
imzalama - bu son imza - ölkə, hökümət və s. başçısının imzasından sonra sənəd ratifikasiya olunmalıdır. Beynəlxalq müqavilələrin yuxarıda göstərilmiş növlərini - formalarını nəzərdən keçirək. Bunlardan Bəyanat (Kommünike) xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Kommünike mühüm siyasi və diplomatik əhəmiyyətli beynəlxalq sənəd formasıdır. Kommünike bəzən beynəlxalq müqavilə forması sayılmasa da mühüm ikitərəfli və ya çoxtərəfli hüquqi sənəddir. Diplomatik sənəd Kommunikeyə xüsusi əhəmiyyət verir. Onun məzmunu və formasına ciddi yanaşılır. Məs., 1990-cı ildə 0 zamanki SSRİ ilə ABŞ arasında imzalanacaq Kommunikenin mətni əvvəl xarici işlər nazirləri arasında hazırlanır, sonra onu daha təkmilləşdirmək üçün XIN-ləri onun mətnini lahiyə kimi iki ölkə başçısı - C.Buşa və M.Qorbaçova təqdim edirlər. Onlar lahiyəni müzakirə edib yenidən işləmək üçün öz köməkçilərinə verirlər. Beləliklə, şərhçilər güman edirdilər ki, dünyanın yeni idarəsi və qaydaları haqqında mühüm tarixi sənəd hazırlanır. Lakin nəticədə hər iki tərəf İraq haqqında mətbuat üçün bəyanatla çıxış etməklə kifayətləndilər. Ümumiyyətlə belə hesab edirlər ki, Kommünike ilə mətbuat üçün
Kommunikenin əsas məqamlarından biri budur ki, orada göstərilir: tərəflər öz qarşılıqlı münasibətlərini bu bəyanatda öz əksini tapmış prinsiplər əsasında quracaqlar. Hər bir ölkə öz aralarında baqlanan Kommunikenin məzmuni və orada əks olunan məsələlərin əhəmiyyətinə görə həmin sənədə 109 münasibət göstərə bilər. Məs., Çin hökümətinin Tayvan problemi haqqındakı Kom- munikesi bu cəhətdən maraqlıdır. 1972-ci ildə ÇXR ilə ABŞ bu məsələyə dair bir sıra şərtlərin həllini əks etdirən Şanxay Kommunikesini imzaladılar. Bundan sonra tərəflər həmişə qeyd edirdilər ki, onlar bu Kommunikenin şərtlərinə əməl edəcəklər. Avqust 1977-də Çin tərəfi elan edir ki, ABŞ-la münasibətlərimiz daha da yaxşılaşa bilərdi, əyər ABŞ həmin Şanxay Kommu- nikesinin şərtlərini tamam yerinə yetirsəydi. ABŞ prezidenti də öz tərəfindən elan edir ki, Amerika siyasəti əvvəlki kimi öz fəaliyyətində “Şanxay Kommunikesi prinsiplərinin təyin etdiyi” məsələlərə riayət etməkdə davam edəcəkdir. Başqa misal. 1996-cı ildə Tayvanın vitse-prezidentinin Kiyevə səfəri ilə əlaqədar Çin höküməti Ukraynaya bəyan edir ki, bu fakt Ukrayna ilə Çin arasındakı birgə Kommunikenin şərtləri ilə ziddiyyət təşkil edir. Ukrayna tərəfi dərhal bəyanat verərək göstərir ki, Ukrayna tərəfi bir də əvvəl qəbul olunmuş Kommunikenin şərtlərini pozmayacaqdır. Bu faktlar onu göstərir ki, dövlətlər öz aralarında mövcud olan Kommunikelərin şərtlərinə əməl edəcəklərini və onu pozmayacaq larini qətiyyətlə bildirirlər. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, dövlətlərin öz aralarındakı Kommunike şərtlərini pozmaları hər hansı beynəlxalq hüquqi təəhhüdləri pozmaqdan asandır. İyun 1981-ci ildə Yaponiya elan edir ki, bir ay bundan əvvəl Yaponiyanın ABŞ ilə Yaponiyanın müdafiə məsələlərini gücləndirmək haqqında bağladığı Kommunike Yaponiya qarşısında heç bir diplomatik təəhhüd qoymur. Yaponiyanın XİN elan edir ki, bu Kommunikenin imzalanması “düşünülməmiş addım idi” və bu Kommunike “Çaşqınlıq və xaos yaratmışdır”. Bəzən Kommunike həmin məzmunda imzalana biləcək müqavilə ilə eyniyyət təşkil edir və eyni funksiyanı yerinə yetirir. Elə Kommunikelər olur ki, orada iki ölkə arasında mədəniyyət, təhsil, elm və texnika və s. sahəsində əməkdaşlığa dair bütün detallar sadalanır, bu da müqavilə təsiri bağışlayır. Buna misal 110 Yüklə 3,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|