34
ÜLKE ROTASI
Güney Sudan pazarlarına da giriş noktasını
da bu liman üzerinden gerçekleştiriyor. Li-
man bölgedeki tüm ülkelere hizmet vere-
cek bir kapasiteye sahip. Kişi başı milli ge-
liri 1000 dolar olan ülke, 2020'de bu rakamı
2 bin 950 dolara çıkartma hedefi koymuş
durumda. 2030’a kadar da GSYH’yi yıllık or-
talama yüzde 5-6 oranında büyütmek için
stratejik planlamasını yapıyor.
Hindistan, Çin, Güney Afrika Cumhuriyeti,
Japonya, İngiltere ve ABD, Kenya’nın itha-
lat yaptığı en önemli ülkeler arasında yer
alıyor. Yakın ve komşu pazarlar ile dış tica-
ret ilişkilerini ekonomik anlamda geliştiren
Kenya’da 2012 yılında ilk kez ticari petrol
bulunması, aradan geçen dört yılda ekono-
misini de geliştirmiş görünüyor. Dış ticaret
açığını petrol üretiminden elde edeceği ge-
lir ile zamanla kapatacağı öngörülen ülke-
nin en önemli kenti Mombasa, petrol rafi-
nerisi ve çimento sektörü potansiyeliyle de
gözde merkezlerden biri olarak kabul edi-
liyor. İngiltere, Hollanda ve ABD gibi geliş-
miş ülkelere ihracat yapan Kenya’nın yakın
coğrafyasında bulunan diğer ihraç pazarları
arasında Uganda, Tanzanya, Sudan, BAE
ve Mısır yer alıyor. 2012 yılı verilerine göre,
Kenya’nın ihracatında ilk sırayı yüzde 13’lük
payla Uganda alırken, bu ülkeyi yüzde 10,5
ile Hollanda, yüzde 10,4 ile İngiltere, yüz-
de 8,9 ile ABD, yüzde 7,1 ile Mısır ve yüzde
6,4 ile Zambiya izliyor. Çay, kahve ve bahçe
bitkileri ülkenin en önemli ihraç ürünlerini
oluştururken, petrol yağları, ham petrol,
palm yağı, elektrikli cihazlar, sanayi ve de-
mir-çelik ürünleri en önemli ithalat kalem-
leri arasında bulunuyor.
Kenya ekonomisinde tarım sektörü GSYH’nin
yüzde 24,5’ini oluştururken, yüzde 14,9’luk
payla sanayi sektörünü yüzde 66,1 ile hizmet-
ler sektörü takip ediyor. Diğer Afrika ülkele-
rine kıyasla Kenya’da hizmetler sektörünün
ekonomi içinde başat olmasında verimli ta-
rım arazilerinin ve turizm sektörünün önemli
bir katkısı bulunuyor. Ticaret ve taşımacılık
sektörleri de yine hizmetler sektörüne kat-
kı sağlayan alt sektörler olarak öne çıkıyor.
Enerji ve su sektörleri GSYİH’dan yüzde 4’lük
bir pay alırken, madencilik sektörü ise yüzde
0,5’lik bir paya sahip. Nairobi, Mombasa ve
Kisumu, sanayi sektörünün yoğunlaştığı üç
kent olarak karşımıza çıkıyor.
KENYA’YA 138 mİLYON DOLArLIK
İHrACAT
Türkiye ile Kenya ilişkilerinin tarihi 1968 yı-
lında Nairobi Büyükelçiliği’nin faaliyete geç-
TüRkİyE - kENya Dış TİcaRET DEĞERLERİ (BİN DOLAr)
YIl
iHrAcAt
itHAlAt
DenGe
HAcim
2010
86.357
13.378
72.979
99.735
2011
199.203
14.749
184.454
213.952
2012
138.032
17.877
120.155
155.909
2013
129.604
14.960
114.644
144.564
2014
118.157
15.734
102.423
133.891
2015 (6 ay)
66.963
6.021
60.942
72.984
kaynak: TÜİK
kENya Dış TİcaRET GÖsTERGELERİ (mİLYON DOLAr)
YIl
iHrAcAt
itHAlAt
DenGe
HAcim
2010
5.169
12.093
-6.924
17.262
2011
5.853
15.028
-9.175
20.881
2012*
5.226
15.126
-9.900
20.352
2013*
5.537
16.435
-10.898
21.972
2014*
6.111
19.685
-13.574
25.796
*Yansıtma verilerdir.
kaynak: ITC Trademap
35
KENYA
mesiyle başlasa da en önemli ikili temaslar
ülke liderlerinin ziyaretiyle atılıyor. Kenya
Cumhurbaşkanı Daniel Arap Moi 1996 yılın-
da Türkiye’yi ziyaret ederken, Cumhurbaş-
kanı Abdullah Gül de 2009 yılında ilk ziyareti
gerçekleştiriyor. İki ülke arasında ticari ve
ekonomik ilişkilerin yasal altyapısı 21 Ekim
2004 tarihinde Nairobi’de imzalanan Ticaret
ve Ekonomik İş birliği Anlaşması’yla kuru-
luyor. Kenya’nın başkenti Nairobi’de 26-28
Ekim 2010 tarihlerinde, iki ülkenin ticaret ve
çalışma bakanlıklarının katılımıyla Karma
Ekonomik Komisyon (KEK) Birinci Dönem
Toplantısı düzenleniyor. Tarım ve turizm
sektörü başta olmak üzere iş birliği anlaş-
maları imzalanıyor.
Kenya, Türkiye için Sahra Altı Afrika Bölgesi
ile olan ilişkileri açısından özel bir öneme
sahip. Türkiye, Kenya ile siyasi ve ekonomik
ilişkilerinde, ülkeyi önemli bir aktör olarak
değerlendiriyor. Bu değerlendirme 2002-
2012 yılları arasında hem ekonomik hem
de politik alanlarda kurulan temaslarla ge-
lişiyor. Öyle ki, 2002’de Türkiye Kenya’ya 8
milyon dolarlık ihracat gerçekleştirirken,
bu rakam 2012 yılına gelindiğinde 138 mil-
yon dolara yükseliyor. Türkiye, Kenya’nın
ihracatında yüzde 1,3 payla 20. sırada yer
Kenya ile Türkiye
arasında lojistik
sektörü açısından
da önemli bir iş
birliği söz konusu.
138 milyon dolarlık
ihracatın çok önemli
bir bölümünde deniz
yolu kullanılıyor.
Kenya’da Mombasa
Limanı’na gelen
mallar Nairobi’ye
kara ve demiryolu
ile taşınıyor.
Toplam yükün
yüzde 12,6’sının
limanlardan
yüklendiği ülkede en
önemli liman lojistik
üs konumundaki
Mombasa. Kenya
Mombasa Limanı
gibi Doğu Afrika
limanlarına direkt
ve düzenli gemi
seferlerinin olmaması
ihracatı zorlaştıran
en önemli faktör.
Kenya’da üç adet
uluslararası havaalanı
bulunuyor. Nairobi’s
Jomo Kenyatta
International
Airport (JKIA),
Mombasa’s Moi
International Airport
(MIA) ve Eldoret
International Airport
havalimanlarının
geliştirilmesi
çalışmaları da Kenya
hükümetinin yatırım
programında ilk
sırada yer alıyor.
LOJİSTİK ÜS
MOMBASA
RAKAMLARLA KENYA
Mombasa hem lojistik hem
de petrol rafinerileri ile ülke
ekonomisinin en önemli
kenti olarak kabul ediliyor.
44 milyonluk ülke,
150 milyon nüfuslu Orta ve
Doğu Afrika’nın en önemli
lojistik merkezlerinden biri.
Kişi başı milli geliri 1000
dolar olan ülke, 2020'de
bu rakamı 2 bin 950 dolara
çıkartmayı hedefliyor.
200’ün üzerinde uluslararası
şirketin yönetim merkezine
ev sahipliği yapıyor.
2012 yılında ilk kez ticari
petrol bulunmasıyla, aradan
geçen dört yılda Kenya
ekonomisi enerji başta
olmak üzere birçok sektörde
gelişim kaydediyor.
Afrika kıtasının en iyi yatırım
yapılabilecek yedi ülkesi
arasında bulunuyor.
Dünya Bankası İş Yapma
Kolaylığı 2016 raporunda
en hızlı gelişen ilk üç ülke
arasında yer alan Kenya,
189 ekonomi arasında
yapılan sıralamada
108. sırada yer alıyor.