| 11. Qadimgi Gretsiyada kasr va sanoq sistemalar.
Qadimgi Gretsiyada madaniyat rivoji jahon miqiyosida chiqqanida , 2xil sanoq sistemasidan foydalanishgan : attik, ioniy (28-rasm).
Ularni nomi Gretsiya viloyatlari bo’lmish, Attika (Shimoliy Sharqiy Gretsiya) , Ioniya (Kichik Osiyo qirg’oqlari).
28-rasm.Qadimgi greklarning yuqorida attic va pastda alfavitli numeratsiyasi.
29-rasm.Qadimgi fors shohi Dariyaning vazasi.Hozirgi kunda Italiyadagi muzeylarning birida saqlanmoqda.
Attiok sistema yana “gerodian” sistemasi dep ham atalgan.Attik sanoq sistemasida asosan:sonlaro’z nomini bosh harfi bilan ifodalangan:Г–besh grekchasiga “Гente” degani, “ ”eka-o’n ya’ni “10” soni harfi bilan belgilangan. Bu sistemadan
30-rasm.
Attikaliklar eramizdan avvalgi birinchi asrgacha foydalanishgan,Attikadan boshqa viloyatlarda esa, bu sistema qulayroq bo’lgan alifboli sanoq tizimiga o’tkazilgan.(8-rasm) va alifboli sistema Gretsiyadga tez suratda tarqalgan.
Grek olimi Nikomax eramizdan avvalgi birinchi asrda dastlabki, ya’ni bizga yetib kelganlar orasidagi dastlabki tizimli arifmetik darslik yaratdi vaYevropa maktablarida 1000 yildan ortiqroq davr mobaynida o’qitildi.
Gretsiyaliklar, misrliklarning “birlik” kasrlaridan tashqari, oddiy kasrlardan ham foydalanishgan. Ular kasrni yozilishini hozirgi kundagidan teskari qilib ishlatilgan ya’ni uch taqsim beshni ko’rinishda yozishgan.
Arximeddan 200-300 yil avval ham, greklar kasrlar ustida amallar bajarishni bilganlar.Eramizdan avvalgi VI asrda mashhur olim Pifagor yashagan,ijod qilgan.
3-topshiriq.Pifagordan “Maktabingizga necha nafar o’quvchi qatnaydi?”,deb so’rashganda, u quyidagicha javob bergan:
“Ularning yarmi matematikani o’rganadi , choragi musiqani o’rganadi, yettidan biri esa jimlik bilan mashg’ul, yana uchta ayol kishi ham bor”.
Dostları ilə paylaş: | 
