| 7. Moskva papiruslaridagi tenglamalardan tuzilgan masala.
Dastlabki eng qadimdi tendlamadan tuzilgan masala qadimgi misrliklarga tegishli bo’lib , buni moskva tasviriy san’at muzeyida saqlanuvchi Moskva papiruslarida ko’rishimiz mumkin.
Moskva papiruslaridagi masalalardan bitta misol:
2-topshiriq . “Son va uning yarmi 9 ni hosil qiladi ‘.sonni toping.
Zamonaviy yozuvda uni quyidagicha yoziladi:
8.Kasrlarning paydo bo’lishi. Qadimgi Rimdagi kasrlar.
Qadimgi odamlarni predmetlarni sanashdan tashqari uzunlik,hajm,vaqt,yuza…..larni o’lchash ehtiyoji ham paydo bo’la boshladi. Bu o’lchovlarni o’lchashda qiymatlarni doim ham natural sonlar bilan ifodalab bo’lmay qoldi . Kerakli o’lchovni qismlarini ham hisoblashga to’g’ri kelib qolgan . Shu tarzda kasrlar paydo bo’lgan. Dastlab bular ma’lum birliklarni bo’lagi bo’lgan “aniq kasrlar” bo’lgan. Qaadimgi Rusda “chorak” va “nimchorak”yirik o’lchovlarni qismi ya’ni aniq kasr qismi hisoblangan . Hatto qadimgi rimliklar ham aniq kasrlarni ishlatishgan. Qadimgi Rimda “ass” massaning asosiy o’lchovi birligi bo’lgan, “unsiya” esa pulning birligi bo’lib , u har qanday birlikning 12 dan bir qismi hisoblangan. Shu taezda rim “12 lik kasri” paydo bo’lgan ,bunda xuddi “o’nli kasr” larimizdagi dek kasr maxraji faqat 12 dan iborat bo’lgan. Masalan: - unsiya , - 5 unsiya , - yarim unsiya …
Quyida eramizdan bir asr avval yashagan Goratsiyaning o’sha davr o’qituvchisi va o’quvchisining suhbati, asaridan parcha berilgan: “O’qituvchi . Albuining o’g’li aytsinchi , 5 unsiyadan 1 unsiyani ayirsak qancha qoladi? O’quvchi. Bir taqsim uch.O’qituvchi. To’g’ri,sen mol- mulkingni saqlay olar ekansan”.
20-asm.Qadimgi misr piramidalari.Xeopsa piramidasining balandligi 146 m.
Dostları ilə paylaş: | 
