İ n f o r m a t I k a
Yüklə 3,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ N F O R M A T İ K A
İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________ 134
Taçpad Masaüstü kompüterlərdə taçpad əvəzinə mausdan istifadə olunur. Nəzərə almaq lazımdır ki, taçpadın üzərində barmağın hərəkəti zamanı kursorun yerdəyişməsi mausun üzərindəki sol və sağ düymələrin sıxılmasına uyğundur. Taçpadın yerinə yetirdiyi funksiya kompüterə yüklənmiş əməliyyat sistemindən birbaşa asılıdır. Taçpadın üzərində barmağın qısa müddət ərzində sıxılması mausda sol düymənin sıxılmasına uyğundur.
Trekbol ilə taçpadin yerinə yetirdiyi funksiya eyni olsa da, trekbol taçpaddan çox-çox qabaq hazırlanmış və istifadə olunmuşdur. Trekbol üzərində çox da böyük ölçüyə malik olmayan, fırlana bilən diyircəkdən ibarətdir. Diyircək barmaq və ya ovuc vasitəsi ilə hərəkət etdirilir. Diyircəyin kənarlarına yerləşdirilmiş düymələrin funksiyası maus da olan düymələrin funksiyası ilə eynidir.
İ N F O R M A T İ K A ____________________________________________________________ 135
Müxtəlif quruluşa malik trekbollar
İndiki zamanda istehsal olunan müasir kompüter və noutbuk modellərində trekbollardan deyil, əsasən taşpadlardan istifadə olunur. MAUS
Əksər istifadəçilərin noutbuklarda quraşdırılmış taçpad və ya trekbollardan istifadə etmələrinə baxmayaraq bir çox hallarda mauslara daha çox üstünlük verirlər. İstifadə olunan mauslar noutbuka və ya kompüterə USB portu vasitəsi ilə qoşulur.
Manipulyatorun maus adını alması onun ziyanvericiyə oxşaması ilə bağlıdır. İlk dəfə mausun kompüterlə birgə istifadəsi 1963-cü ilə təsadüf edir. İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________ 136 Stendford Tədqiqat İnstitutunun əməkdaşı Duqlas Engelbart mexaniki hərəkət edən çeviricinin (datçikin) hərəkətini kabel vasitəsilə kompüterə ötürülməsi ideyasını irəli sürür və bir il sonra materialı kövrək ağacdan olan mausun konstruksiyasını hazırlayır.
Mausun iş prinsipi onun masa üzərində və ya onun üçün xüsusi hazırlanmış xalça üzərində hərəkətə əsaslanır. Hərəkət zamanı mausun daxilində olan rezistorların müqaviməti hərəkətə uyğun dəyişir və dəyişmə xüsusi naqil vasitəsi ilə (müasir mauslarda naqildən istifadə olunmur) kompüterə ötürülür. Hərəkətin ötrülməsi kompüterə yüklənmiş xüsusi proqramla idarə olunur. Proqram (mausun drayveri) mausun hərəkətinə uyğun olan yerdəyişməni ekrana ötürür və istifadəçi hərəkəti mausun oxunun hərəkət etməsi ilə izləyə bilir. Mauslar müxtəlif quruluşda olur: mexaniki, optik və lazer. Mexaniki mausların iş prinsipi onun daxilində olan diyircəyin səth üzərində hərəkətinə əsaslanır. Hərəkət zamanı diyircək yerini dəyişdikcə, onun hərəkətini izləyən verici qurğu hərəkətə uyğun yerdəyişməni kompüterin ekranına ötürür. Optik mauslarda diyircək olmur. Mausun aşağı hissəsində balaca lampa yerləşir və mausdan istifadə zamanı işıqlanır. Səth üzərinə düşən işıq səthdə əks olunur və mausun aşağı hissəsinə quraşdırılmış xüsusi verici vasitəsi ilə tutulur.
Müxtəlif görünüşlü mauslar
Optik mauslar mexaniki mauslara nisbətən istifadəyə çox əlverişlidirlər. Qeyd etmək lazımdır ki, ilk hazırlanan mauslarda iki düymədən istifadə edilirdi. Əksər hallarda belə mausları ikidüyməyi adlandırırdılar. Sonrakı dövrdə istehsal olunan mauslara üçüncü düymə - diyircəkdə (trekbolda) əlavə olundu. Diyircəkdən düymə kimi də istifadə etmək mümkündür (onu sıxdıqda o, düymə funksiyasını yerinə yetirir). Hazırkı dövrdə istifadəçilər əsasən lazer mauslarına üstünlük verirlər. İ N F O R M A T İ K A ____________________________________________________________ 137 ƏLAVƏ QURĞULAR
Noutbukların imkanlarını genişləndirmək məqsədi ilə istifadəçi əlavə qurğulardan istifadə etməli olur. Belə qurğuları hesablama texnikasında periferiya qurğuları adlandırırlar.
Noutbukla iş zamanı ən çox istifadə olunan periferiya qurğusu printerdir. Printer və ya çap qurğusu kompüterdə alınmış nəticəni, mətn materiallarını, təsvirləri, qrafik materialları kağıza köçürmək üçün istifadə olunan əlverişli periferiya qurğusudur. Hal-hazırda istifadəçilər ən çox aşağıda göstərilən çap qurğularından istifadə edirlər: Matrisalı – çap xüsusi höpdurulmuş lentdən istifadə eməklə həyata keçirilir. Matrisalı printerdə çap matrisa şəkilində qurulmuş iynələr toplusu vasitəsi ilə həyat keçirilir. Bu baxımdan da printeri matrisalı printer adlandırırlar.
Şırnaqlı – çap xüsusi hazırlanmış maye rəngin püskürücü qurğu tərəfindən püskürülməsi ilə yerinə yetirilir. Tələbatdan asılı olaraq rəngli püskürücü printerlərdən də istifadə olunur.
Yüklə 3,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|