İ n f o r m a t I k a
Yüklə 3,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ N F O R M A T İ K A
- HESABLAMA BLOKU
- MİKROPROSESSOR
İ N F O R M A T İ K A ____________________________________________________________ 119
verilənlərin və əmrlərin kompüterə daxil edilməsinə imkan verən klaviaturadan, sensor paneldən (taçpaddan – ingiliscə touchpad) və ya trekboldan (ingiliscə trackball) ibarətdir. Hesablama bloku qrafik interfeysə malik sistemi idarə edir;
əyani surətdə əks etdirir.
Noutbuk
HESABLAMA BLOKU Hesablama blokunda hesablama əməliyyatlarını yerinə yetirən mərkəzi prosessor (ingilis abbreviaturası ilə CPU) yerləşir. Mərkəzi prosessor informasiya axınının əlaqələndirilməsini (koordinasiyasını) və kompüterin idarə edilməsini həyata keçirir. İdarə olunma xüsusi hazırlanmış təlimat - əmrlər vasitəsi ilə yerinə yetirilir. Mərkəzi prosessor müəyyən olunmuş əmrlər sistemi ilə (kodlar ilə) işləyir. Əmrlər sisteminə müəyyən ardıcıllıqla yerinə yetirilən elementar əməliyyatlar daxildir. Belə ardıcıllıq hesablama texnikasında proqram adlanır.
Masaüstü kompüterlər üçün klassik mikroprosessor istehsalçısı Intel şirkəti sayılır. Şirkətin istehsalı olan Pentium 4, Pentium D, Atom, Core Duo, Core Quad, İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________ 120 Core i5, Core i7 modelləri dünyanın aparıcı firmaları tərəfindən istehsal olunan kompüterlərdə geniş istifadə olunur. Hal-hazırda Intel şirkətinin əsas rəqəbi AMD şirkətidir. Şirkət istehsal etdiyi Athlon, Sempron, Phenom mikroprosessorları ilə dünya kompüter satışı bazarında məşhurdur. Prosessorun əsas xarakteristikası onun takt tezliyidir. Takt tezliyi Meqaherslərlə (Mhs) və ya Qiqaherslərlə (Qhs) ölçülür. Parametr kompüterin nə qədər cəld işlədiyini əks etdirir.
Inntel Celeron 1100 Socket 370 mikroprosessoru
Noutbuklarda istifadə edilən prosessorların bəzi modelləri iki nüvəli (bəzən dörd nüvəli, bəzən də çox nüvəli) olur (məsələn, Core 2 Quad prosessoru). Bu bir mərkəzi prosessorun iki və ya dörd altprosessordan ibarət olduğu anlamını verir. Bu baxımdan da bu tip prosessorlar eyni tezlikdə digər bir nüvəli prosessorlar (məsələn, Atom N270) ilə müqayisədə daha çox məhsuldar işləyirlər. Prosessor ana lövhədə (mother board) yerləşir və ana lövhə onun digər qurğular ilə əlaqəsini təmin edir. Əgər istifadəçi noutbukun qapağını açıb içərisinə nəzər salsa, ana lövhənin ən çox yer tutduğunun şahidi olacaqdır.
İ N F O R M A T İ K A ____________________________________________________________ 121
INTEL DG41TY ana lövhəsi İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________ 122 OPERATİV YADDAŞ
Cari anda yerinə yetirilən bütün proqramlar, həmçinin istifadəçinin istifadə etdiyi informasiya xüsusi hazırlanmış yaddaşda – operativ yaddaşda saxlanılır. Operativ Yaddaş Qurğusu (OYQ) prosessor tərəfindən təhlil edilmiş informasiyanın lazım olan müddət ərzində saxlanması üçün istifadə olunur. Bu baxımdan da yaddaşı operarativ adlandırırlar. İstifadəçi operativ yaddaşdakı informasiyadan çox cəld istifadə edə bilir. Yaddaşın çatışmazlığı onda olan informasiyanı kompüter şəbəkəyə qoşulduğu zaman ərzində saxlaya bilməsidir. Çünki, yaddaş mikrosxemlər üzərində qurulduğundan onun işləməsi üçün elektrik gərginliyinin olması mütləqdir. Operativ yaddaş noutbukun içərisində xüsusi yuvaların köməkliyi ilə ana lövhə ilə əlaqə saxlayır. Operativ yaddaşa yazılmış informasiyanı müəyyən etmək üçün hesablama texnikasında bayt adlanan ölçü vahidindən istifadə olunur. Operativ yaddaşın bir bayt yaddaşında elektron kitabın bir hərfini saxlamaq mümkündür. Hal-hazırda hazırlanan operativ yaddaşların tutumu lazımı səviyyəyə çatdırılmışdır. Buna görə də daha böyük ölçü vahidlərindən istifadə edirlər.
Operativ yaddaş
Öndə qeyd edildi ki, noutbuku şəbəkədən ayırdıqda, onda olan informasiya tamamilə silinir. Onda belə bir sual ortaya çıxır, noutbukun şəbəkədən ayrıldığı zaman istifadəçinin hazırladığı və təhlil etdiyi informasiya harada saxlanılmalıdır? Bu məqsəd üçün bütün kompüterlərdə, həmçinin noutbuklarda sərt diskdən (HDD) istifadə edirlər. Bəzi texniki ədəbiyyatlarda sərt diski Vinçester də adlandırırlar.
İ N F O R M A T İ K A ____________________________________________________________ 123 QEYD : 1834-cü ildə görkəmli ingilis alimi Çarlz Bebbic Analıtık maşının yaradılması ilə məşğul olur. Maşının əsas hissələrindən birini alim “Anbar”adlandırır. Anbar hesablamalar aparan zaman alınmış aralıq nəticəni yadda saxlamaq üçün istifadə edilirdi. İnformasiya “Anbar”da dişli çarxların və valın (milin) fırlanması ilə düzəldilmiş mexaniki qurğularda saxlanılırdı. “Anbar” müasir kompüterlərdə istifadə edilən sərt diskin funksiyasını yerinə yetirməli idi.
Sərt disklər də noutbukun daxilində yerləşir və şleyf adlanan naqillər toplusunun köməkliyilə ana lövhə ilə əlaqə saxlayırlar. Sərt disklərin ana lövhəyə qoşulması üçün istifadə edilən yuvalar müxtəlif olur. Yaxın keçmişə kimi IDE standartından istifadə edilirdi. İndiki zamanda əksər sərt disklər SATA yuvaları vasitəsi ilə ana lövhəyə qoşulur. Noutbuklar üçün istehsal olunan sərt disklər masaüstü kompüterlərin sərt diskləri ilə müqayisədə kiçik ölçüyə malikdir. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, ölçülərinin kiçik olmasına baxmayaraq onlar da tutarlı səviyyədə informasiya saxlamaqda kompüterdə istifadə edilən sərt disklərdən heç də geri qalmırlar.
Yüklə 3,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|