I qt I sod I y o t fakult e t I
O‘ZBEKISTONGA MALAKALI KADRLAR
Yüklə 1,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- O‘ZBEKISTON OLIY TA’LIMINING DUNYODAGI SAVIYASI
| O‘ZBEKISTONGA MALAKALI KADRLAR
YETISHMAYDI O‘zbekistonda mingga yaqin xorijlik olimlar va ekspertlarni jalb etishga talab bor. Bu haqda Shavkat Mirziyoyev 2018-yil 18- dekabr kuni o‘tkazilgan zamonaviy kadrlarga bo‘lgan ehtiyojni to‘ldirish, bilimli yoshlarni strategik sohalarga jalb etish masalalariga bag‘ishlangan yig‘ilishda bayonot bergandi. Hozirgi tizimli o‘zgarishlar jarayonida aksariyat mutaxassislarning bunga tayyor emasligi, ularning bilimi, malakasi va ko‘nikmasi zamon talabiga javob bermasligi ayon bo‘lib qoldi. Xorijda doktorantura va magistraturada o‘qitish, malaka oshirish va stajirovkani tashkil qilish bo‘yicha dastlabki ehtiyoj 3,5 mingdan ortiq. Yurtimizda xalqaro ilmiy va amaliy tajriba ega 600 nafardan ziyod vatandoshlarimizga ehtiyoj mavjud. Mingga yaqin xorijiy olimlar va ekspertlarni jalb etishga talab bor. Ya’ni, bugun kechiktirib bo‘lmaydigan, oddiy ilmiy va ilmiy- pedagogik kadrlarga bo‘lgan ehtiyoj 5 mingdan ziyodni tashkil etadi. Agar ishlab chiqarishdagi talab ham inobatga olinsa bu raqam kamida 50 –100 baravarga oshadi”, – deb aytgandi prezident. Yaqin va uzoq istiqboldagi iqtisodiy rivojlanish nuqtai nazaridan mamlakatga qaysi soha uchun qanday mutaxassis kerak bo‘ladi, shuni hozirdan chuqur o‘ylash, zamon talabi, islohotlar shiddatiga mos kadrlarni tarbiyalash zarurati haqida xali ham ishlar amalga oshirilmagan. Xo‘sh, prezidentning ushbu fikrlarini amalga oshirish uchun nahotki vazirlik va rektorlar ikkinchi yig‘ilishni kutib o‘tirishibdi? Nahotki “yo‘l xaritasi” ishlab chiqarilmadi? O‘ZBEKISTON OLIY TA’LIMINING DUNYODAGI SAVIYASI Jahon universitetlari nufuzini baholash (QS World University Rankings) yillik universitetlarni nufuziga ko‘ra joylashtirib ko‘rsatadigan nashrdir. QS nufuzga ko‘ra baholash jahon universitetlari akademik nufuzini baholash (Academic Ranking of World Universities) hamda Times gazetasining jahon oliy ta’lim universitetlari tizimiga nufuzli baho berish (Times Higher Education World University Rankings) bilan bir qatorda dunyoda eng ko‘p o‘qiladigan uchta universitetlarni baholash tizimlaridan biri hisoblanadi. Jahonning 1000 universiteti ro‘yxatida Qozog‘istonning to‘qqiz universiteti kiritilgan, va ularning to‘ttasi hatto eng yuqori 500 universitet safiga qo‘shilgan. QS nufuzga ko‘ra al -Forobiy nomidagi Qozoq milliy universiteti MDH davlatlari orasida Moskva davlat universitetidan keyin 2- o‘rinda (210) turadi. Afsuski, bu ro‘yxatda bizning universitetlarning birortasi ham kuchli 1000 talik tugul, kuchli 4000 likka ham kiritilmagan. So‘nggi 70 yil davomida halokatli ziddiyat va urushdan aziyat chekayotgan Falastinning bitta oliygohi jahonning eng yaxshi 800 universiteti qatorida. O‘zbekistondagi yetakchi besh universitetdan ikkitasi xalqaro hisoblanadi: Vestminster xalqaro universiteti hamda Toshkentdag i Inha universiteti. Bu holda davlat universitetlari va ularning ma’muriyatiga ajratilgan budjet qayta qo‘rib chiqilishi lozim. 2018 -yil 5-iyunda qabul qilingan “Ta’lim haqida” qonun prezident O‘zbekistonga ko‘proq chet ellik ekspert - olimlarni jalb qilish va xalqaro universitetlarning bo‘limlarini ochishga e’tibor berayotganini yaqqol ko‘rsatib turibdi. Universitetlarimiz rektorlari bunday natijalarni qanday sharhlay olar ekan? Tinch sharoitda yashayotgan, keng davlat imtiyozlaridan foydalanayotgan bo‘lsa - da, hali ham bu ro‘yxatga kiritilmaganining sababi nima? Jahon universitetlarining Vebometrik nufuziga ko‘ra bahosida (We bometrics of World Universities) 100 yilligini nishonlaydigan O‘zbekiston milliy universiteti 4755 - o‘rinda ko‘rsatilgan (bir yil oldin 4721 edi, de mak, pastga siljibdi); jahonning nufuzli 10 000 universiteti orasida O‘zbekistonning atigi to‘rt universiteti bor. Jahonning nufuzli 20 000 universiteti orasi da Qozog‘istonning 90 universiteti joy olgan bo‘lsa, O‘zbekistonning atigi 47 universiteti bor. Quyidagi savollarga vazirlik qanday javob berar ekan? - Hukumat bu universitetlarning barchasiga milliardlab so‘mni nima uchun sarflamoqda? - O‘quv dasturlarimizning ishonchga loyiqligini isbotlay olmasak, xalqaro akkreditatsiya muassasalarida ro‘yxatdan o‘ta olmasak, chet ellik talabalar nima sababdan bizning universitetlarga kelib tahsil olar ekan? - Qanday qilib universitetlarimizdan olgan akademik davomat hujjatlarini o‘z davlatidagi universitetlarda tan olinishi ta’minlasin? - MDH universitetlarining bo‘limlaridan tashqari, Toshkent shahridan tashqarida, mintaqalarda nechta xalqaro universitetlarning bo‘limlari mavjud? Urganch, Termiz, Samarqand yoki Qarshida birorta bormikan? - Andijonda Hindistonning Sharda universiteti filiali va qo‘shma klinikasi, Farg‘onada Latviya axborot tizimlari menejmenti oliy maktabi filiali va Janubiy Koreyaning JEI universiteti filiali ochiladi degan xabarlar chiqqandi, endi bularni amaliyotda ko‘rishimiz kerak. O‘ylanmanki, boshqa viloyatlar ham ushbu an’anani davom ettiradi. - Qaysi universitetlarimiz o‘z ta’lim dasturlarining xalqaro akkreditatsiyadan o‘tgani bilan maqtana oladi? Bizda universitetlar va sanoat orasida katta bo‘shliq, jar mavjud, va universitetlarda olgan bilimlari bilan oliy o‘quv yurtini yangi bitirganlar mehnat bozoriga moslasha olmaydilar. Respublikada 2500 ga yaqin fan doktori orasida bor-yo‘g‘i 300 ga yaqinida “Xirsh” indeksi bor, shulardan 32 nafarida bu ko‘rsatkich 5 dan baland ekan. Ilmni rivojlantirish bo‘yicha mas’ul universitetlarimizning ilmiy ishlar prorektorlari chop etilgan ilmiy nashlarning to‘liq matnini qidiradigan Google Scholar hisobi bormi? Universitetlarning ilmiy jurnallari o‘z sohasidagi muhim indekslarga kirganmi? Zamondan orqada qolgan, yoshi bir joyga borgan joyparast universitet amaldorlarini davlatimizning ilmiy salohiyati zarariga ushlab turishda qanday naf bor? Jahon bankining Jahon rivojlanish ko‘rsatkichlari (World Development Indicators) ma’lumotlar bazasida so‘nggi 20 yil ichida kiritilgan ma’lumotlarni o‘rgansa bo‘ladi. U yerda jahonda ta’limga sarflangan har bir dollar tufayli YaIMning 20 dollarga o‘sishi ko‘rsatilgan. Ushbu oddiy statistik ma’lumot o‘z - o‘zidan bitta savolni keltirib chiqaradi: takomillashayotgan YaIM yaxshiroq ta’lim tizimiga olib kelmoqdami, yoki YaIMni yaxshi ta’lim takomillashtirmoqdami? O‘tkazilgan tadqiqotlarning ko‘rsatishicha, “1990– 1999- yillarda YaIM bir qismi sifatida maorifga mablag‘ sarflagan mamlakatlar keyingi o‘n yillikda tez rivojlanishga erishgan”. Maorif uchun suv va havoday zarur bo‘lgan mablag‘ davlat tomonidan ajratilganiga iymonim komil, ammo bu mablag‘maqsadga yetib bormagan va sohada ishlaydigan odamlar tomonidan noto‘g‘ri tasarruf qilingan. Muammo eng quyi asosga borib taqaladi. Agar ta’lim oluvchilar “o‘rganish uchun o‘qishga” layoqatli bo‘lmasa, ularda rivojlanish uchun imkon bo‘lmaydi, kelajakda ular tanlagan har qanday ta’lim olish turi “domino toshlariday” qulash ta’siriga uchraydi. Yomon ta’lim tizimi ishsizlikni kuchaytiradi, chunki ko‘pdan - ko‘p yetarlicha ta’lim olmagan odamlar mehnat bozoriga kirib boradi. |