I rahmonov, A. Valiyev, B. Valiyeva, S. Sayidaliyev, F. Rasulova, S. Mardov chizmachilikni o

21-chizma
Mustaqil yechish uchun mashqlar.
Simdan yasalgan modellarning ikkitadan ko‘rinishlari berilgan (22-chizma, a, b, c, d, e, f). Uning qanday modellar ekanligi aniqlansin.

22-chizma
Chizmalarni o‘qishga o‘rganishning yana bir usuli “Loyihalash” hisoblanadi.
Loyihalashni konstruksiyalash ham deyish mumkin. Vazifani qo‘yilishi va uning yechimi imkoniyatlari yagona bo‘lmaydi, ya’ni ko‘p yechimli hisoblanadi.
Loyihalashni o‘rganish yo‘lida turli ijodiy masalalarni yechish maqsad qilib olinishi lozim. Turli moslamalarni yasash yo‘li bilan shug‘ullanishga, qo‘pol ishlangan ba’zi buyumlarni chiroyli, o‘ziga jalb etadigan darajada qayta ishlash uchun uning shakliga o‘zgartirish kiritiladi. Detalga kiritilgan o‘zgarishni chizma orqali amalga oshirish chizmani qayta ijodiy loyihalashaga kiradi. Detal shaklini fikran o‘zgartirish, uning qayta ijodiy loyihalangan holatini tasavvur qilish fikrlash jarayonining qo‘zg‘aluvchanligini o‘stiradi. Chizmani ijodiy loyihalash elementlarini kiritish yo‘li bilan turli muammolarni yechish mumkin bo‘ladi.
1-misol. 23-chizma, a da detalning yaqqol tasviri berilgan. Uning ko‘rinishlari 23-chizma, b da ko‘rsatilgan. Detalning A chiqig‘i xuddi shunday o‘lcham va shakldagi chuqurcha (ariqcha,paz) ga B qismining hisobiga alamshtirilsin. Javobi 23-chizma, c da ko‘rsatilgan.
2-misol.24-chizma, a da detalning olddan va ustdan ko‘rinishlari tasvirlangan. Undagi silindrik chiqiq A huddi shunday o‘lchamdagi silindrik chuqurchaga, B ariqcha esa xuddi o‘shanday o‘lcham va shakldagi chiqiqqa almashtrilib tasvirlanganligi 24-chizma, b da ko‘rsatilgan.

23-chizma



24-chizma
3-misol. 25-chizma, a da detalning yaqqol tasviri va ko‘rinishalri berilgan. Detalning geometrik shakli belgilangan razmetka (nuqtali chiziq) bo‘yicha o‘zgartirilishi lozim. Uning o‘zgartirilgan ko‘rinishi 25-chizma, b da ko‘rsatilgan.

25-chizma
4-misol. 26-chizma, a da kubning yaqqol tasviri va uchta teshik konturi berilgan. Kub shunday loyihalansinki, shu uchta olddan V, ustdan H, chapdan W teshiklardan silliq, ya’ni tig‘iz (zazorsiz) o‘tadigan model hosil bo‘lsin.