İBTİDAİ İcma quruluşU
Əbu Səidin əmir Çobanı və onun oğlanlarını edam etdirməsi 1335
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
1328 Əbu Səidin əmir Çobanı və onun oğlanlarını edam etdirməsi 1335 Sultaniyyədə mərkəzi hakimiyyətə qarşı üsyan baş verməsi 1335 Hülakülər dövlətinin Qızıl orduların hücumuna məruz qalması. Əbu Səidin Qızıl Ordu xanı Özbək xanı məğlub edərək onu geri çəkilməyə məcbur etməsi
Arpa xanın hakimiyyəti 1336-1338 Məhəmməd xanın hakimiyyəti. Məhəmməd xanın dövründən başalayaraq hakimiyyət uğrunda mübarizə yeni forma aldı. Məqsəd Hülakü səltənətini ələ keçirmək deyil, Hülakülər dövlətinin ayrı-ayrı vilayətlərində müstəqilləşmək idi. “Hülakülər səltənətinin mühafizəsi” bayrağı altında aparılan mübarizədə Çobanilər, Cəlairilər və Şirvanşahlar daha fəal iştirak edirdilər
Əmir Çobanın nəvəsi Şeyx Həsən Çobaninin (Kiçik Həsənin) Şeyx Həsən Cəlairiyə (Böyük Həsənə) qalib gəlməsi. Azərbaycanın faktiki olaraq Çobanilərin əlinə keçməsi
Satı Bəy Xatunun hakimiyyəti 1340-1344 Hülakü hökmdarı Süleyman bəyin hakimiyyəti 1344 Şeyx Həsən Çobaninin öldürülməsi və Məlik Əşrəfin hakimiyyətə gəlməsi 1344 Azərbaycanda çobanilər zülmünə - Məlik Əşrəfə qarşı Təbriz əhalisinin üsyan qaldırması 1347-1348 Çobani Əşrəfin Şirvana yürüş etməsi. Şirvanşahlar dövlətinin Çobanilərin hakimiyyəti altına düşməsi 1357 Qızıl Ordu hökmdarı Canı bəyin Azərbaycana yürüşü. Canı bəyin Azərbycana yürüşü nəticəsində Təbriz tutuldu, Hülakülər dövləti süquta uğradı, Azərbaycanda Qızıl Ordunun bir illik hakimiyyəti quruldu, Çobani Əmiri Məlik Əşrəf edam olundu, Çobanilərin Hülakülər dövlətinin mühafizəsi uğrunda apardığı mübarizəyə son qoyuldu. Canı bəy oğlu Bərdi bəyi Təbrizdə səltənətə qoyaraq, Qızıl Ordaya qayıtdı. Lakin Canı bəyin qəfil ölümü Qızıl orduluların Azərbaycanı tərk etməsi ilə nəticələndi 1357-1358 Azərbaycanda Qızıl orduluların bir illik hakimiyyəti AZƏRBAYCANIN CƏLAİRİLƏR DÖVLƏTİNİN TƏRKİBİNƏ QATILMASI 1340 Şeyx Həsən Cəlairinin Bağdadda Cəlairilər dövlətini yaratması 1340-1410 Cəlairilər dövlətinin mövcud olması 1340-1354 Böyük Həsən (Şeyx Həsən) Cəlairinin hakimiyyəti 1354-1374 Cəlairi Şeyx Üveysin hakimiyyəti. Şeyx Üveys dövründə mərkəzi idarə sistemi möhkəmləndirildi, iqtisadiyyat və təsərrüfatda canlanma baş verdi, Azərbaycan Cəlairilər dövlətinin tərkibinə qatıldı, Cəlairilər dövləti Şirvanşahlar dövlətini özündən asılı vəziyyətə saldı 1358 Cəlairilərin Azərbaycana yürüş edərək Təbrizi tutması 1358-1359 Azərbaycanın Cəlairilər dövləti tərəfindən işğal olunması 1364 Şirvanda Cəlairilərə qarşı üsyan baş verməsi 1367 Şeyx Üveysin Şirvana yürüşü. Şirvanşahlar dövlətinin Cəlairilərin vassal aslılığına düşməsi. Cəlairilərin Şirvan ərazisini tutaraq Şirvanşahlar dövlətini özündən asılı vəziyyətə salması ilə Azərbaycanın tamamilə Cəlairilər dövlətinin tərkibinə qatılması prosesi başa çatdı 1374-1382 Cəlairi Sultan Hüseynin hakimiyyəti. Sultan Hüseynin dövründə ölkədə feodal fərakəndəliyi gücləndi və mərkəzi hakimiyyətə qarşı çıxışlar artdı
Cəlairi Sultan Əhmədin hakimiyyəti. Sultan Əhmədin dövründə Cəlairilər dövlətində feodal ara müharibələri davam etdi, ölkənin ictimai və siyasi həyatında elə bir əhəmiyyətli dəyişiklik baş vermədi, II Şənbi-Qazan döyüşündə Qara Yusifə məğlub oldu, Cəlairilər dövləti Qaraqoyunlular tərəfindən süquta uğradıldı TOXTAMIŞ XAN VƏ ƏMİR TEYMURUN AZƏRBAYCANA YÜRÜŞLƏRİ 1385 Əmir Teymurun Azərbaycana daxil olması. Bu zaman Azərbaycanı idarə edən Cəlairilər dövlətinin hökmdarı Sultan Əhməd Bağdada çəkildi. Lakin Mərkəzi Asiyada baş vermiş hadisələrlə əlaqədar olaraq Əmir Teymur geri qayıtdı 1385 sonları Toxtamış xanın Azərbaycana birinci yürüşü. Toxtamış xan Azərbaycana birinci yürüş zamanı Dərbənddən Şirvana daxil oldu, Təbriz şəhəri ona ciddi müqavimət göstərsədə hiylə yolu ilə tutuldu. Bu hücum nəticəsində Təbrizdən başqa, Marağa, Mərənd, Naxçıvan şəhərləri qarət edildi, ölkədən çoxlu qənimət və 200 min əsir aparıldı
Əmir Teymurun Azərbaycana birinci “üçillik” yürüşü. Birinci “üçillik” yürüşü zamanı Təbriz şəhəri tutuldu, Cəlairi əmirləri Bağdada, bir qismi isə Əlincə qalasına qaçdı, Əlincə qalası mühasirəyə alındı, xalq Cəlairi Şeyx Həsənin başçılığı ilə Naxçıvanda mübarizəyə qalxdı. Yürüş nəticəsində, Əlincə qalası istisna olmaqla bütün Azərbaycan işğal olundu
Toxtamış xanın ikinci dəfə Azərbaycana yürüş etməsi. Toxtamış xan Azərbaycana ikinci yürüş zamanı yenə də Dərbənddən Azərbaycana daxil oldu. Lakin Miranşahın Kürün şimalına göndərilmiş qoşunlarına qarşı müqavimət göstərə bilməyib geri çəkildi. Bundan sonra Toxtamış xan ölkəsinə qayıdaraq Buxarə və Səmərqəndə hücum etdi
Əmir Teymurun Əlincə qalasına hücumu Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|