İBTİDAİ İcma quruluşU
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1909 yanvar
- 1910 7 avqust
- 1918 əvvəlləri
- AZƏRBAYCAN FEVRAL İNQİLABI VƏ ONDAN SONRAKI DÖVRDƏ 1917 fevral
- 1917 2-3 mart
- 1917 17 mart
- 1917 aprel
böyük qələbəsi idi. Qələbənin qazanılmasında misilsiz xidməti olan Səttarxanı xalq “Sərdare-milli” Bağırxanı isə “Salare-milli” kimi çağırırdı 1908 Məhəmmədəli şahın konstitusiya haqqında fərnam verməsi və Məclisi çağırması 1908 noyabr-1909 yanvar Maku istisna olmaqla Cənubi Azərbaycanın bütün qərb vilayətlərinin əksinqilabçılardan tamamilə təmizlənməsi 1909 yanvar Təbriz şəhəri üzərinə əksinqilabi qüvvələrin yenidən hücuma keçməsi 1909 25 aprel Rusiyanın İrandakı xarici təəbələrini qorumaq bəhanəsi ilə Təbrizə qoşun yeritməsi 1909-1925 İran şahı Əhməd şahın hakimiyyəti 1910 19 mart Səttərxan və Bağırxanın təntənə ilə Tehrana yola salınması 1910 7 avqust Səttarxanın və onun fədailərinin Tehranda daşnak Yepremin başçılıq etdiyi silahlı dəstələrin basqınına məruz qalması
Rusiya və İngiltərə tərəfindən İran inqilabının yatırılması. İran inqilabının məğlubiyyətə uğramasının səbəbi xarici müdaxilə - İngiltərə və Rusiyanın inqilabı yatırmaqda fəal iştirak etməsi, inqilabçıların birliyinin parçalanması idi. İran burjua inqilabının əhəmiyyəti ondan ibarət idi ki, bu inqilab Azərbaycan xalqının ictimai-siyasi və milli şüurunun inkişafı üçün şərait yaratdı, xalqın demokratiya, milli-azadlıq uğrunda mübarizə tarixində mühüm rol oynadı. Lakin, təssüf ki, 1905-1911-ci illər İran inqilabı zaman Cənubi Azərbaycanda milli hökumətin yarandılması mümkün olmadı
Alman kapitalistləri tərəfindən Təbrizdə “İran xalça şirkəti”nin təsir edilməsi 1914 25 dekabr Osmanlı qoşunlarının Təbrizə daxil olması 1915 yanvar Sarıqamış döyüşündən sonra Osmanlı qoşunlarının Cənubi Azərbaycanı tərk etməsi və rus qoşunlarının bura daxil olması
Təbrizdə ilk teatr binası tikilməsi 1917 Cənubi Azərbaycanda ilk orta məktəbin açılması 1918 əvvəlləri
Rus qoşunlarının İrandan çıxarılması və ingilislərin Cənubi Azərbaycanı tutması 1918 əvvəlləri Osmanlı hərbi hissələrinin yenidən Cənubi Azərbaycana daxil olması 1918-1920 Erməni, aysor və kürtlərin Cənubi Azərbaycanda soyqırım törətməsi 1918 mart Cənubi Azərbaycanda ermənilər tərəfindən “Urmu bəlası” faciənin törədilməsi AZƏRBAYCAN FEVRAL İNQİLABI VƏ ONDAN SONRAKI DÖVRDƏ 1917 fevral Rusiyada Fevral inqilabı baş verməsi. Fevral inqilabı nəticəsində çar II Nikolay taxtdan salındı, Rusiyada Romonovlar sülaləsinin hakimiyyəti və monarxiya idarə üsulu ləğv edildi. Rusiyada Fevral inqilabının qələbəsi xəbəri Azərbaycana çatdıqda ümumi tətil keçrildi və getdikcə əvvəlki hakimiyyət orqanları ləğv edilməyə başlandı. Müvəqqəti Hökumət Bakıda öz orqanlarını yaratdı. Bakı Şəhər Duması isə fəaliyyətini davam etdirdi və tərkibi əvvəlki kimi qalırdı. Gizli fəaliyyət göstərən siyasi partiyalara açıq fəaliyyət azadlıgı verildi. Milli- azadlıq hərəkatı gücləndi və keyfiyyətcə yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoydu. Həmçinin, Fəhlə və Əsgər deputatları Sovetləri və Milli Şuralar yaranmağa başladı 1917 2-3 mart
Bakının küçələrində, fabrik və zavodlarında nümayiş və mitinqlər keçirilməsi 1917 8 mart Bakı sovetinə seçkilər keçirilməsi. Sovetdə əsasən mençevik, daşnak, eser və bolşeviklər təmsil oldular. Bu blok “Vahid və bölünməz” Rusiya imperiyası ideyasını təbliğ edirdi
Müvəqqəti hökümətin göstərişi ilə Xüsusi Zaqafqaziya (Cənubi Qafqaz) Komitəsinin təsis edilməsi 1917 mart-oktyabr Xüsusi Cənubi Qafqaz Komitəsinin fəaliyyəti dövrü. Rusiyada Fevral inqilabının qələbəsindən sonra yaradılmış Xüsusi Zaqafqaziya Komitəsi 1917-ci il oktyabr çevrilişindən sonra sovet rejimini tanımadığı üçün (oktyabr çevrilişi səbəbiylə) devrildi 1917 15 mart Rusiyada burjua respublikasının qurulması haqqında “Müsavat” partiyasının müraciətnamə qəbul etməsi. Müraciətnamədə Rusiyada burjua respublikasının qurulması bəyənilir, Müsavat” partiyasının liderləri xalqın bütün demokratik qüvvələrini milli Azərbaycan dövlətinin yaradılması uğrunda mübarizəyə çağırırdı 1917 17 mart Müvəqqəti hökümətin Bakıda yerli hakimiyyət orqanı olan “İctimai təşkilatların İcraiyyə Komitəsi”ni yaratması
Müsəlman Milli Şurasının Müvəqqəti Komitəsinin seçilməsi. Cənubi Qafqazdakı Milli Şuralar içərisində ən nüfuzlusu olan Bakı Müsəlman Milli Şurasının İcraiyyə komitəsinin sədri M.H.Hacınski, onun müavini isə M.Ə.Rəsulzadə idi. Şuranın tərkibi əsasən milli burjuaziya və ziyalıların nümayəndələrindən ibarət idi. İcraiyyə konitəsinin üzvləri M.Ə.Rəsulzadə, Ə.Topçubaşov, F.Xoyiski seçilmişdi. Bolşeviklərdən isə N.Nərimanov və M.Əzizbəyov Milli Şuranın tərkibinə daxil edilmişdi 1917 mart “Birlik” təşkilatının yaradılması. Təşkilat Hənəfi Terequlov tərəfindən, Volqaboyu quberniyalarından gəlmiş fəhlələr arasında siyasi iş aparmaq məqsədi ilə yaradılmışdı
Bakı Sovetinə yeni seçkilər keçirilməsi
Bakıda Qafqaz müsəlmanlarının qurultayının keçirilməsi. Qurultay Rusiyadakı türklərin gələcək siyasi istiqaməti və taleyi baxımından uğurlu addım oldu. Qafqaz müsəlmanlarının qurultayında “Federalist”lərlə “Musavat”çılar əsas prinsipial məsələlər üzrə həmrəy çıxış etdilər. Məhz bu qurultayda hər iki partiyanın yaxın gələcəkdə birləşməsi üçün zəmin hazırlandı
Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|