Ii. Laboratoriya mashg‘uloti materiallari mavzu: dorivor o‘simlik xom ashyosini taxlil qilish usullari. Mashg‘ulot shakli

Anion almashinish smolalari musbat zaryadlangan guruhlarni saqlab, o‘ziga manfiy zaryadlangan molekulalarni tortadilar. Asos guruhlarining protonlar bilan bog‘lanishi jarayonida musbat zaryadlar vujudga kelgani uchun yuqoridagi smolalar asosli ion almashinish smolalari deb ataladi. Bundan tashqari kationlar va anionlarning almashinishi amalga oshiriladigan amfoter ionitlar ham mavjud bo‘lib, ular amfolitlar deb ataladi.
Biofaol moddalarni ajratish uchun qo‘llaniladigan ko‘pgina ion almashinish smolalari stirol va divinil benzolning sopolimerizatsiya natijasida hosil bo‘ladi.Polisterol-ba’zi erituvchilarda eriydigan bir chiziqli polimer bo‘lib, sterolning divinil benzol bilan kondensatsiya reaksiyasi natijasida ularning molekulalari orasida ko‘ndalang bog‘lar hosil bo‘ladi va natijada erimaydigan smola vujudga keladi. Sopolimer tarkibidagi divinil benzolning miqdori qancha ko‘p bo‘lsa, ko‘ndalang bog‘larning soni xam shuncha ortadi.Ko‘ndalang bog‘langan polisterolga kons.H₂SO₄ bilan ishlov berilganda sulfirlangan polisterol smola hosilbo‘ladi (masalan daueks 50-kuchli kislotali ion almashinish smolasi). -SO₃H guruhlar pH ning deyarli barcha qiymatlarida ionizatsiyalanadi (pH ning haddan ziyod past ko‘rsatkichlari bundan mustasno). Kuchli asosli ion almashinish smolalarini olishda ko‘ndalang bog‘langan polisterol bilan xlormetil efirini ta’sir ettirish zarur. CH₂N⁺(CH₃)₃Cl guruhlar pH ning deyarli barcha qiymatlarda ionizatsiyalanadilar (kuchli ishqoriy pH qiymatlari bundan mustasno). Kation almashinish va anion almashinish smolalari ularning tarkibidagi kislotali yoki asosli guruhlarning kuchiga ko‘ra farqlanadi. Kation almashinish smolalarda qutbli guruh sifatida -SO₃H funksional guruh ishtirok etsa, kuchli kislotali xossaga ega bo‘ladi. Agar - CO₂H guruh ishtirok etsa, kuchsiz kislotali xossalarni namoyon qiladi.Anion almashinish smolalarda qutbli guruhlar sifatida uchlamchi va to‘rtlamchi ammoniy guruhlari CH₂NR₂ (kuchsiz asosli) yoki CH₂N⁺ R₃ (kuchli asosli) qatnashadilar. 2— jadval