10
III BEYNƏLXALQ HƏMZƏ NİGARİ
TÜRK DÜNYASI MƏDƏNİ İRSİ SİMPOZİUMU
11
ÖN SÖZ
Dünyanın ən qədim mədəniyyət mərkəzlərindən olan Azərbaycan
tarixən çoxmədəniyyətlilik, multikultralizm məkanıdır. Yüksək tolerantlıq
və ictimai dözümlülük, millətimizi toplumlar içərisində fərqləndirən vacib
məqamlardır. Sonuncu səmavi din olan islam Azərbaycanda intişar tapdığı
ilk gündən dözümlülük mühitinin formalaşmasında mühüm faktora çev-
rildi. Sülhsevər başqa xalqlara, onların inanc və etiqadına, adət-ənənəsinə
ehtiramla yanaşan azərbaycanlılar öz tarixi torpaqlarında müxtəlif xalqlarla
anlaşma şəraitində yaşamışdır.
Beynəlxalq İpək yolunun mühüm məntəqələrindən biri olan Şama-
xıda tarixi mənbələr sübut edir ki, son minillikdə, təxminən, 400-ə ya-
xın xanəgah, türbə inşa olunmuş, dünyanın müxtəlif ölkələrindən gələn
zəvvarlar, səyyahlar həmin yerləri ziyarət etmişlər. Tarixi mənbələr, ədəbi
qaynaqlar Şirvani nisbəsi ilə tanınmış şair, filosof, səyyar, həkim, alim haq-
qında məlumat verməkdədir. Doğma ana dili ilə yanaşı, ərəb, fars, türk,
urdu, rus və başqa dilləri də bilən bu şəxslər dünya elmi, ədəbiyyatı ilə
yaxından tanış olmuş, öz ölkələrində multikultural mənəvi dəyərlərin for-
malaşmasında xüsusi fəaliyyət göstərmişlər.
Azərbaycan Respublikasının birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım
Əliyevanın təşəbbüsü ilə YUNESKO 2013-cü ili Seyid Yəhya Şirvani ili elan
etmişdir. Şamaxıda doğulan, Bakıda vəfat edən, mərhum akademik Ziya
Bünyadovun təbirincə desək, 40 ildə 10000- dən çox tələbə yetişdirən,
xüsusi təlimlərlə kamil-insan formalaşdıran Seyid Yəhyanın xəlvətilik sufi
məktəbi Şamaxı mühitində ortaya çıxmışdır.
Şamaxının Avaxıl kəndində çox səssiz bir məqam var - Ömər Sultan
ziyarətgahı. Bu gün dünyada sufizim əsaslı islam ruhaniyyətinin yayılma-
sında Avaxılın, Şamaxının böyük rolu var. Əlbəttdə, Sovetlərdən nisbətən
ruhsuz şəkildə ayrılsaq da ruhumuzda dədələrimizin, əcdadlarımızın inşa
etdiyi inanc, inam işartıları vardır.
Din mütərəqqi dünyamızın başlıca demokratik dəyəridir, mənəvi borc
və hüquqi təlabatdır. “İpək Yolu” marşrutunda yerləşən çoxəsrlik tolerantlıq