|
Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish va prognozlash-Mavzu: Prognozlash turlariIjtimoiy iqtisodiy
1.4-Mavzu: Prognozlash turlari
1.
Ijtimoiy-iqtisodiy prognozlashning o‘ziga xos usullari va ularning tasnifi.
2.
Prognozlashning ekspertlar usuli
1.4.1.
Ijtimoiy-iqtisodiy prognozlashning o‘ziga xos usullari va ularning
tasnifi
Ijtimoiy-iqtisodiy prognozlashning fan sifatida rivojlanishida uning usuli katta
rol o‘ynaydi. Usul – bu, o‘rganish yullari va usullarini tanlash hamda shu
tarmoqdagi haqiqat ko‘rinishlarini umumiylashtirishdir. Iqtisodiy prognozlashning
usuli har bir tarmoqda bo‘lganidek izlanayotgan ob’ektlarga qarashli,
o‘rganilayotgan omil va ko‘rinishlar asosiga kirish mumkin bo‘lgan dialektik
usuldir. U umumiy ilmiy usullar va izlanishiga yondashuv hamda iqtisodiy
ko‘rinishlarni ilmiy prognozlashga asoslangan o‘ziga xos usullar asosida
ishlatiladi.
Umumiy yondashuvlardan quyidagilarni ajratish mumkin:
tarixiy yondashuv;
kompleks yondashuv;
tizimli yondashuv;
tuzilmaviy yondashuv;
tizimli-tarkibiy yondashuv.
Tarixiy yondashuv
har bir hodisaning tarixiy tuzilishi bilan o‘zaro
bog‘likligini ko‘rib chiqishdan iborat.
O’tmish hozirgi kun va kelajakning o‘zaro bog‘liqligidan kelib chiqadi,
kelajak hozirgidek mavjuddir. Shuning uchun prognozlash hozirda mavjud bo‘lgan
qonun va tendensiyalarni undan tashqariga o‘tkazadi va uning asosida kelajakning
mavjud bo‘lmagan modelini ishlab chiqish bilan bog‘liq. Bir xil ko‘rinishdagi har
xil tarixiy shakllarning mavjudligi orasidagi bog‘liqlik izlanayotgan ob’ektning
hozirgi ko‘rinishi uning oldingi rivojlanish natijasi ekanligini bildiradi. Bunday
yondashuv mantiqiy izlanish ijtimoiy rivojlanish tarixiy xarakterining aksi
hisoblanadi.
Kompleks yondashuv
hodisalar va ularning bog‘liqligi va karamligini ko‘rib
chiqishni o‘z ichiga oladi. Buning uchun shu hodisalarni o‘rganuvchi nafaqat bu
fan, balki boshqa fanlarning ham usullaridan foydalaniladi. Ijtimoiy-iqtisodiy
ob’ektlarning kelajakdagi rivojlanishi haqidagi ilmiy tasavvurlarni ishlab
chiqishning nazariy asosi siyosiy iqtisod hisoblanadi.
Iqtisodiy prognozlashning amaliyoti va nazariyasida boshqa ijtimoiy
fanlarning ilmiy apparati keng qo‘llaniladi.
Dostları ilə paylaş: |
|
|