|
Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish va prognozlashIjtimoiy iqtisodiyIdeal modellar
odamni fikrlash jarayoni bilan chambarchas bog‘langandir.
Bunday modellar bilan operatsiyalar miyada amalga oshiriladi. inson tafakkurining
mahsuli bo’lib, ular tushunchalar, gipotezalar va turli xil qarashlar sistemasidan
iborat.Iqtisodiy tadqiqotlarda, boshqarish sohalarida, asosan, abstrakt modellash-
tirishdan foydalaniladi.
Iqtisodiy model-iqtisodiy ob’ektlarning soddalashtirilgan nuxasidir. Bunda
modelning hayotiyligi, uning modellashtiriladigan ob’ektga aynan mos kelishi
muhim axamiyatga egadir. Lekin yagona modelda o‘rganilayotgan ob’ektning
xamma tomonini aks ettirish mumkin emas. Bunda jarayonning eng xarakterli va
eng muxim belgilari aks ettiriladi.
Model iqtisodiy prognozlashni, o‘rganilayotgan jarayonni ilmiy anglashning
muxim vositasi bo‘lib xisoblanadi. Modellashtirish jarayoni, ob’ektni yoki
jarayonni boshlang‘ich o‘rganish, uning amalga oshadigan xususiyatlari va
belgilarini ajratish, modelning nazariy va tajribaviy taxlili, modellashtirish
natijalarini ob’ekt xaqidagi xaqiqiy ma’lumotlar bilan solishtirish, modelni
korrektirovkalash xamda oydinlashtirish kabilar asosida model qo‘rishni tashkil
etadi.
Modelning hayotiyligi uning modellashtiriladigan ob’ektga qanchalik mos
kelishiga bog‘liq. Bitta modelda ob’ektni hamma tomonini aks ettirish qiyin
bo‘lganligidan unda ob’ektning eng xarakterli va muhim belgilarigina aks
ettiriladi. Shuni ham ta’kidlab o‘tish kerakki, ortiqcha soddalashtirilgan model
qo‘yilgan talablarga yaxshi javob bera olmaydi, o‘ta murakkab model esa masalani
yechish jarayonida qiyinchiliklar tug‘diradi.
Modellashtirish o‘rganish va bilish jarayonini kengaytiradi. Model hosil qilish
uchun ob’ekt har tomonlama o‘rganiladi, tahlil qilinadi. Model tuzilganidan so‘ng,
uning yordamida ob’ekt to‘g‘risida yangi ma’lumotlar olish mumkin. Shunday
qilib, ob’ekt to‘g‘risidagi bilish jarayoni to‘xtovsiz jarayonga aylanadi
Demak, modelning haqiqiyligi to‘plangan ma’lumotlar hajmiga, aniqlik
darajasiga, tadqiqotchining malakasiga va modellashtirish jarayoniga, aniqlana-
digan masalaning xarakteriga bog‘liq ekan.
Dostları ilə paylaş: |
|
|