İkinci dünya müharibəsinin abş üçün nəticələri

 
220 
nam müharib
əsi  zamanında  olduğu  kimi  bu  ən təhlükəli xarici 
siyas
ət xətti” adlandırmışdı. 2007–ci ildə bir konqresdə İraqda aid 
olan yeni 
işlənib hazırlandı.  48 nəfər bu planın lehinə, 60 nəfər isə 
əleyinə səs verdi.   
Bağdadda ABŞ–İraq əməliyyatı “Qanun və intizam” adlandı 
v
ə bu əməliyyat fevraldan noyabra qədər davam etdi.  Əməliyyatın 
başlanğıcında ABŞ qüvvələri şəhərin 20% - nə nəzarət edirdi.   Dö-
yüşçülər xeyli dərəcədə  öz fəaliyyətlərini  genişləndirdilər.  Yan-
varın  sonu  fevralın  əvvələrində  onlar  bir  neşə  ABŞ  təyyarələrini 
vura bildil
ər.  Müharibə başlandıqdan sonra İraqda həlak olan hərbi 
qulluqçuların sayı 2007–ci ildə rekord həddinə çatdı.  Onların sayı 
901 n
əfər  təşkil edirdi.   
2008–ci ild
ə İraqda nisbi sabitliyin hökm sürməsinin səbəbi 
“Mehdi ordusu” nun 2004–cü ild
ə məğlubiyyətindən sonra İranın 
t
əsiri ilə onun 2007–ci ilin ortalarında yarım il atəşi kəsməsini elan 
etm
əsi idi.  2008–ci ilin əvvəllərində bu müddət daha da uzadıldı.  
Bu işdə molla Əs–Sədr Muktada–Əs sədrin böyük rolu olmuşdur. 
“Əl–Qaida” təşkilatının yerləşdiyi yerlər Bağdad, Bəsrə, Mosul idi.  
Xüsusil
ə Mosul, ABŞ Tədqiqat idarəsi direktoru Maykl Heydenin 
fikrin
ə görə, ölkədə ən təhlükəli şəhər idi.  2008–ci ilin aprelində 
koalisiya  qoşunlarının  komandanı  Devid  Petrens  ABŞ 
konqresind
əki çıxışındada göstərirdi ki, biz hələ bu tunelin axrına 
g
əlməmiş və heç bir işıq görmürük.  2008–ci ildə iraqlılardan hər 
ay öl
ənlərin  sayı  xeyli  azaldı,  300 nəfərə  yaxın  idi.    Beynəlxalq 
koalisiya is
ə 2008–ci ildə 320 nəfər hərbi qulluqçu itirdi.   
2009–
cu ilin yayında İraqı ABŞ–la müttəfiq ölkələrin sonun-
cu qoşun kontingenti tərk etdi.  Avqustun 1–dən İraqda ancaq ABŞ 
qoşunları qaldı.   
İraqa müdaxilədə iştirak edən ölkələr aşağıdakılar idi:  
1)
 
ABŞ–ın  250 min qoşun daxil olmuşdu.  2010–cu ilin av-
qustun  sonu  Barak  Obamanın  əmri  ilə  orada  cəmi  50  min  əsgər 
qalmışdı.   
2)
 
Avstraliya–2000 (2009–
cu ilin iyulunda çıxarıldı).   
3)
 
Azərbaycan–250 (2008–ci ilin dekabrında çıxarıldı).   
4)
 
Albaniya–240  (2003–
cü  ilin  aprelindən  2008–ci ilin 
dekabrına qədər iştirak etmişdir).   

---

 
221 
5)
 
Ermənistan–50  (2005–ci  ilin  yanvarından  2008–ci ilin 
oktyabr
ına qədər iştirak etmişdir).   
6)
 
Bolqarısatn–490 (əsas hissəsi 2005–ci ildə, qalan hissə isə 
2008–
ci ilin dekabrında çıxarılmışdır).   
7)
 
Bosniya  və  Hersoqovin–40 (2005–ci ilin iyunundan 
2008–
ci ilin noyabrna qədər iştirak etmişdir).   
8)
 
Böyük Britaniya–45000  (2009–cu ilin iyulunda 
çıxar-
mışdır) 
9)
 
Macarıstan–300  (2003–cü ilin avqustundan 2005–ci ilin 
martına qədər iştirak etmişdir) 
10)
 
Honduras-  370  (2003–cü ilin avqustundan 2005–ci ilin 
martına qədər iştirak etmişdir) 
11)
 
Gürcüstan–2000 (2003–
cü ilin avqustundan iştirak etmiş, 
Cənubi  Osetiyadakı  münaqişə  ilə  əlaqədar  olaraq2008–ci ilin 
avqustunda çıxarılmışdır) 
12)
 
Danimarka–550 (2003–
cü ilin aprelindən 2007–ci ilin de-
kabrına qədər iştirak etmişdir) 
13)
 
Dominikan  respublikası  -  300  (2004–cü  ilin  mayında 
çıxarılımışdır) 
14)
 
İslandiya–2 (2003–cü ilin mayında çıxarılmışdır) 
15)
 
İspaniya–1300  (2003–cü  ilin  apreldən  iştirak  etmiş, 
2004–
cü ilin 11 mart terror aktından  sonra çıxarılmışdır) 
16)
 
İtaliya–3200  (2003–cü ilin iyulundan  2006–cı  ilin 
noyabrına qədər iştirak etmişdir) 
17)
 
Qazaxıstan–30  (2003–cü  ilin  sentyabrından  2008–ci ilin 
oktyabrına qədər iştirak etmişdir) 
18)
 
Latviya 140 (2004–
cü ilin aprelindən iştirak etmiş, 2008–
cü ilin aprelində tamamilə çıxarılmışdır) 
19)
 
Litva–120 (2003–cü ilin iyunundan 2007–cü ilin avqus-
tuna qədər iştirak etmişdir)   
20)
 
Makedoniya–80 (2003–cü ilin iyulundan 2008–cü ilin 
noyabrına qədər iştirak etmişdir)   
21)
 
Moldaviya–20 (2003–
cü  ilin  sentyabrından  2008–cü ilin 
dekabrına qədər iştirak etmişdir) 
22)
 
Monqolustan–180 (2003–cü ilin avqustundan 2008–cü 
ilin sentyabrına qədər iştirak etmişdir) 

---

 
222 
23)
 
Niderland–1350  (2003–cü ilin iyulundan 2005–cü ilin 
martına qədər iştirak etmişdir)   
24)
 
Nikaraqua–230 (2003–
cü ilin sentyabrından 2004–cü ilin 
fevralına qədər iştirak etmişdir)   
25)
 
Yeni Zelandiya–60 (2003–
cü ilin sentyabrından 2004–cü 
ilin sentyabrına qədər iştirak etmişdir)   
26)
 
Norveç–150 (2003–cü ilin iyulundan 2006–cü ilin 
avqustuna qədər iştirak etmişdir)   
27)
 
Polşa–2500 (2003–cü  ilindən,  2008–cü  ilin  oktyabrına 
qədər iştirak etmişdir) 
28)
 
Portuqaliya–130 (2003–
cü ilin noyabrından 2005–cü ilin 
fevralına qədər iştirak etmişdir)   
29)
 
Koreya  respublikası–3600 (2003–cü  ilin  mayınadan 
2008–
cü ilin dekabrına qədər iştirak etmişdir)   
30)
 
Ruminya–730 (2003–cü ilin iyulundan 2009–cu ilin 
iyuluna qədər iştirak etmişdir)   
31)
 
Salvador–380 (2003–cü ilin avqustundan 2009–cu ilin 
yanvarına qədər iştirak etmişdir)   
32)
 
Sinqapur–160 (2003–
cü  ilin  dekabrından  2004–cü ilin 
sonunadək iştirak etmişdir)   
33)
 
Slovakiya–110 (2003–cü ilin avqustundan 2007–cu ilin 
yanvarına qədər iştirak etmişdir)   
34)
 
Tailand–420 (2003–cü ilin avqustundan 2004–cu ilin 
avqustuna qədər iştirak etmişdir)   
35)
 
Tonqo–60  (2004– 
cü  ilin  dekabrından  2008–cü ilin 
dekabrına qədər iştirak etmişdir)   
36)
 
Ukrayna–1650 (2003–cü ilin avqustundan 2008–cü ilin 
dekabrına qədər iştirak etmişdir) 
37)
 
Filippin–50 (2003–cü ilin iyulundan 2004–cu ilin iyuluna 
qədər iştirak etmişdir)   
38)
 
Çexiya–300 (2003–
cü  ilin  dekabrından  2004–cü ilin 
iyuluna qədər iştirak etmişdir)   
39)
 
Estoniya–40 (2005–cü ilin iyulundan 2009–cu ilin 
fevralına qədər iştirak etmişdir)   
40)
 
Yaponiya–600 (2003–
cü  ilin  yanvarından  2006–cu ilin 
iyuluna qədər iştirak etmişdir)   

---