İkinci dünya müharibəsinin abş üçün nəticələri
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2003– cü İraq müharibəsi
208 m əyə başladı. Nəticədə, müsəlman cəmiyyətinə xarakterik olan ənənəvi tezislər gündəmə gətirildi. 2003– cü İraq müharibəsi İraqın zenit, raket kompleksində kütləvi qırğın silahların olmasının yoxlamaq üçün TŞ-nın 687 saylı qətnaməsinə əsasən BMT- nin xüsusi komissiyası yoxlama aparmalı olsa da, 1998-ci ild ə İraqda heç nə tapmayıb geri qayıtdı. 1998-ci ild ə ABŞ-ın İraqda apardığı əməliyyat “Səhrada tülkü” adlanırdı. 2001-ci ilin 11 sentyabr terror aktından sonra ABŞ Əfqanıstanda Talıban rejimini devirmək üçün hərbi əmə- liyyata başladı. 2002-ci ildə Taliban rejimi devrildi. ABŞ İraqa yenid ən beynəlxalq müfəttiş göndərilməsini tələb etdi. 2002-ci ild ə Səddam Hüseyn buna razılıq verdi: Lakin axtarış heç bir nəticə verm ədi. Hadisələrin gedişi göstərirdi ki, İraqla sülh mümkün deyil. ABŞ dünyaya sübut etməyə çalışırdı ki, İraqda S. Hüseyn rejiminin qalması planetdə sülh üçün təhlükəlidir. ABŞ-ın özünün bir sıra komissiyası təsdiq etdi ki, İraqda bakterioloji silah yoxdur. 2003–cü ild ə C. Buş öz hökumətinə, “qlobal sürətli zərbə” konsep siyasının hazırlanması haqqında sərəncam verdi. 2003– cü ilin fevralı 5–də ABŞ–ın dövlət katibi K. Pauell BMT T əhlükəsizlik Şurasına İraqın silahları haqqında məruzə t əqdim etdi. Məruzədə İraqın kütləvi qırğın silahları hazırlaması haq qında təkzibolunmaz sübutlar öz əksini tapmışdı. ABŞ İraqa qarşı hərbi qüvvədən istifadə olunmasını tələb edirdi. Lakin MAQATE– nin baş katibi Əl Baradeinin məruzəsində deylirdi ki, İraqda nüvə silahı yoxdur. BMT Təhlükəsizlik Şuarsında Çin, Rusiya, v ə Fransa İraqa qarşı hərbi qüvvə tətbiqinin əleyhinə çıxış edir di. ABŞ–la BMT Təhlükəsizlik Şurası arasında ziddiyyətlər k əskinləşdi və ABŞ İraqa qarşı müharibəyə başlamaq üçün BMT T əhlükəsizlik Şurasının mandatını ala bilmədi. 1991–ci il müharib əsinin başqa uzun müddətli nəticələrindən biri d ə 687 saylı qətnamədə nəzərdə tutulduğu kimi İraqda döyüş aviasiyasının uçuşunu qadağan edən hava zonasının yaradılması idi. Bu zonalar ölk ənin cənubu və şimalında Səddam rejimi tərə- find ən kütləvi təqiblərə məruz qalan kürdləri və şiələri qorumaq 209 üçün t əşkil edilmişdi. Zonanın qorunması işi ABŞ və Böyük Bri- taniya aviasiya t ərəfindən həyata keçirilirdi. 1990– cı illər ərzində kütləvi qırğın silahlarının ləğvi prosesi dövrü olaraq ç ətinliklərlə qarşılaşırdı. Bu isə İraq hakimiyyətinin, xüsussi komissiya il ə əməkdaşlıq etməyi arzulaması idi. Digər probleml ər də mövcud idi. 1993–cü ilin yanvarında ABŞ, Böyük Britaniya v ə Fransanın Hərbi Hava Qüvvələri ölkənin cənubunda yerl əşən hava - raket kompleksinin mövqelərini üzrə iki raket bomba z ərbəsi vurdular. Halbuki müttəfiqlərin aviasiyası üçün təh- lük ə uçuş olmayan zonalardan ola bilərdi.1998–ci ilin dekabrında İraqın əməkdaşlığa etirazından sonra ABŞ və Böyük Britaniyanın beyn əlxalq müfəttişləri İraqa qarşı “Səhrada tülkü” hərbi əməliy- yatını həyata keçirdi. O qurtardıqdan sonra İraqın müdafiə sistem- l ərini ABŞ–Böyük Britaniya təyyarələri müntəzəm olaraq bom- balamağa başladı. Bu yerli əhali içərisində xeyli itkilərə səbəb oldu. İraq səmasında silahlı pozuntular mütamadi olaraq 1998–ci ilin dekabrında 2003–cü ilin mart ayına qədər davam etdi. Bu pozuntular 2002– ci ilin ortalarından sonra daha da artdı. Birinci d əfə İraqa qarşı ABŞ–ın hərbi əməliyyatının mümkünlüyü haqqında 2001–ci il 11 sentyabr terror aktından sonra kütl əvi informasiya vasitələrində təkliflər irəli sürülməyə başladı. Bununla bel ə terror aktından sonrakı birinci aylarda C.Buş(kiçik) inzibati idar əsində Əfqanıstandakı Taliban hərəkatına qarşı hərbi əməliyyata başlamaq düşünülürdü. 2002–ci ilin əvvəllərində tali- banlar m əğlubiyyətə düçar oldular və hakimiyyətdən kənar edil- dil ər. ABŞ 2002–ci ilin ortalarında İraqa beynəlxalq müfəttişlərin qa yıtmasını tələb etdi. Böy ük Britaniyanın baş naziri E. Bller 2002–ci ilin aprelində artıq öz ölkəsinin İraqa qarşı gələcək müharibədə iştirakını ilə ra- zılaşdığını bildirdi.İrqa müfəttişlərin gəlməsi ətrafındakı vəziyyəti yay– payız aylarında ABŞ–İraq böhranını daha da kəskinləşdirdi. ABŞ–ın təzyiqi altında BMT TŞ–nın qəbul etdiyi 1441 saylı (2002, noyabr)q ətnaməsi ilə Səddam Hüseyn nəhayət, ölkəyə beynəlxalq müf əttişlərin gəlməsi ilə razılaşdı. Komissiya İraqda müharibə başlandığı dövrdəki vəziyyət haqqında dinləyicilərə məlumat ver ərkən Böyük Britaniya kəşfiyyatçısı Con Sours elan etdi ki, İraq 210 münaqişəsinin sülh yolu ilə həlli nəticədə Rusiyanın mövqeyinin n əticəsi olaraq mümkün deyildi. Rusiyanın İraqla əlaqədar ticarət maraqlarından irəli gələn narahatlıq Rusiyanın BMT–nin TŞ–da S əddam Hüseyn rejiminə qarşı “ağıllı sanksiya” irəli sürmək t əklifini verməsi ilə əlaqədar idi. 2002–2003–cü ilil ərdə ABŞ administrasiyası böyük səy hesabına Səddam Hüseyn rejiminin beynəlxalq ictimaiyyət üçün t əhlükə yaratdığını sübut etməyə çalışırdı.İraq kütləvi qırğın silah- ları istehsalı etməkdə və beynəlxalq terrorçu təşkilatlarla ilk növ- b ədə “ Əl - Qaida” ilə əməkdaşlıqda günahlandırıldı. ABŞ kəşfiyyatının verdiyi məlumatlar bir–birinə zidd idi. 2002– ci ilin sentyabrın 18–də MKİ–nin (Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi) direktoru C. Tenet C.Buşa məlumat verirdi ki, Səddam Hüseyn ə yaxın dairələrin məlumatına görə İraqda kütləvi qırğın silahları yerləşdirilməmişdir.Bu məlumat konqresə verilmədi və b əyənimədi. 2002–ci ilin əvvəllərində MKİ Nigeriyada ABŞ–ın keçirmiş səfiri Cozef Reidson belə bir məlumat təhqiq etməyə başladı ki, guya İran Nigeriyadan uran alır. Təhqiqat apararaq Uilson bel ə bir nəticəyə gəldi ki, bu müqaviləni təsdiq edən heç bir fakt yoxdur. Bütün bunlara baxmayaraq C. Buş mütəmadi olaraq qeyd edirdi ki, İraq Nigeriyadan uran alır. 2004–cü ild ə isə Pauel etiraf edirdi ki, onun söylədiklərinin çoxu d əqiq deyildir və hərdən saxtalaşdırılmış idi. O deyirdi :“Mən 2003– cü ilin fevralında MKİ–nin mənə verdiyi ən yaxşı məlumatı t əqdim edirdim. Çox təəssüf ki, müəyyən müddət keçdikdən sonra m ənbələr düzgün və dəqiq deyildir. Bu əvvəlcədən planlaşdırılmışdı və səhv idi. Mən buna dərindən kədərlənirəm və t əəssüf edirəm”. T əhlükəsizlik Şurası İraqa qarşı silah işlədilməsinə sanksiya verm ədi. ABŞ və müttəfiqləri BMT Nizamnaməsini pozdular. Böyük Britaniyanın 2002–ci ilin iyulunda Böyük Britani- yanın leyborist hökumətinin müşavirəsinə həsr edilmiş və 2005–ci ild ə nəşr edilmiş “Dauninq–Strit” memorandumunda göstərilirdi ki , “Buş Səddamı hərbi yolla yıxmaq istəyirdi, lakin o bunu terro- rizm v ə kütləvi qırğın silahı ilə əlaqələndirirdi.2002–ci ilin oktyabrında ABŞ konqresi bu məsələ ilə əlaqədar qətnamə qəbul Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|