CIF
INCOTERMS - 2010
BIO.
Məlumatların alınmasında yardım göstərilməsi və hununla bağlı
xərclər
Alıcı, satıcının AlO bəndinə uyğun olaraq hərəkət edə bilməsi üçün
təhlükəsizliyə dair tələblər barədə məlumatı ona vaxtında göndərməyə
borcludur.
Alıcı, AlO bəndinə uyğun olaraq müvafiq sənədin yaxud məlumatın
təqdim edilməsi, habelə bununla əlaqədar yardım göstərmiş satıcının çəkdiyi
bütün xərclərin əvəzini ödəməlidir.
Tələb olunduqda, alıcı, satıcının xahişinə əsasən onun riskinə və xərci
hesabına malın daşınması, ölkədən çıxarılması və istənilən üçüncü ölkənin
ərazisindən nəqli üçün lazım olan, o cümlədən təhlükəsizliyə dair
məlumatları vaxtında ona təqdim etməlidir.
65
INCOTERMS - 2010
CPT
«CPT» -CARRIAGE
PAID TO (..named
place of
destination)
DAŞINMA HAQQI
...DƏK ÖDƏNİLMİŞDİR
(...göstərilmiş
təyinat yeri)
Bu termindən daşımalar istənilən bir yaxud bir neçə müxtəlif nəqliyyat
növü ilə (multimodal) yerinə yetirildikdə, istifadə oluna bilər.
«CPT (...named place)» termini, satıcının malı alıcının təyin etdiyi
daşıyıcıya yaxud başqa şəxsə razılaşdırılmış yerdə (müqavilənin tərəfləri bu
yeri müəyyənləşdirdikdə) təhvil verdiyini və satıcının daşıma müqaviləsini
bağlamalı, malın razılaşdırılmış təyinat yerinə çatdırılması ilə bağlı xərcləri
ödəməli olduğunu ifadə edir.
«CPT» «CIP» «CFR» yaxud «CIF» terminlərindən istifadə edildikdə,
satıcı malı təyinat yerinə çatdıqdan sonra deyil, daşıyıcıya təhvil verdikdən
sonra, onun çatdırılması üzrə öhdəliyini yerinə yetirir.
Risklər və xərclər müqavilə tərəflərinin birindən digərinə iki müxtəlif
yerdə keçdiyinə görə, bu terminin iki məqamı var. Müqavilənin tərəflərinə
risklərin alıcıya keçdiyi çatdırılma yerini, habelə satianın bağladığı daşıma
müqaviləsində malın hansı yerədək daşınacağını mümkün qədər dəqiq
müəyyənləşdirmək tövsiyə olunur.
Malın razılaşdırılmış istiqamət üzrə daşınması üçün bir neçə daşıyıcıdan
istifadə olunduqda yaxud müqavilənin tərəfləri malın çatdırılmasının
konkret məntəqəsini razılaşdırmadıqda, risk malın birinci daşıyıcıya təhvil
verildiyi zaman alıcıya keçir. Malın həmin daşıyıcıya təhvil verildiyi
məntəqənin seçimi isə, bütövlüklə satıcıdan asılıdır və alıcının nəzarətindən
kənardır. Müqavilənin tərəfləri riskin alıcıya keçməsini nisbətən sonrakı
mərhələdə (məsələn, okean limanında, aeroportda) baş verəcəyini nəzərdə
tutduqda, bu şərt onların arasırfda bağlanan alqı-satqı müqaviləsində əks
olunmalıdır.
Razılaşdırılmış təyinat yerindəki məntəqəyə qədər xərcləri satıcı
çəkdiyinə görə, müqavilənin tərəfləri onu mümkün qədər dəqiq müəyyən
etməlidir. Satıcıya bu seçimin əks edildiyi daşıma müqaviləsi bağlamaq
tövsiyə olunur. Daşıma müqaviləsinə görə razılaşdırılmış təyinat yerindəki
məntəqədə malın boşaldılması xərcləri satıcının üzərinə qoyulursa, satıcı
həmin xərclərin əvəzini alıcıdan tələb edə bilməz.
66
CPT
INCOTERMS - 2010
«CPT» termini, malın ixracına görə gömrük vergi və rüsumlanmn satıcı
tərəfindən ödənilməsini tələb edir. Amma satıcı, malın alıcının ölkəsinə idxalı
üçün tələb olunan gömrük rəsmiləşdirmələri üzrə xərcləri, idxal rüsumlarını
və başqa xərcləri ödəməyə borclu deyil.
A. SATICININ ÖHDƏLİKLƏRİ
Al. Ümumi öhdəliklər
Satıcı, alqı-satqı müqaviləsinin şərtlərinə uyğun olaraq malı və
kommersiya hesab-qaiməsini (invoysu) yaxud malın bu müqaviləyə
uyğunluğunu təsdiq edən başqa sübutları alıcıya təqdim etməlidir.
Tərəflər arasında razılaşdırıldıqda yaxud ümumi hal kimi qəbul
edildikdə, Al-AlO bəndlərində göstərilən sənədlər ekvivalent elektron yazı
yaxud başqa prosedura şəklində ola bilər.
A2. Lisenziyalar, icazələr, təhlükəsizliyə nəzarət və başqa rəsmiləşdirmələr
Tələb olunduqda, satıcı öz riskinə və xərci hesabına ixrac lisenziyasmı
yaxud malın öz ölkəsindən çıxarılması üçün başqa rəsmi icazəni almalı,
malın ixracı, alıcıya çatdırılanadək, istənilən üçüncü ölkənin ərazisindən
nəqli üçün lazım olan gömrük rəsmiləşdirmələrini yerinə yetirməlidir.
A3. Daşıma və sığorta müqavilələri
a)
Satıcı, malın göstərilən göndərmə məntəqəsindən (müəyyən
olunduqda) yaxud göndərilmə yerindən razılaşdırılmış təyinat yerinə yaxud
həmin yerdəki istənilən razılaşdırılmış məntəqəyədək daşınması üzrə
müqavilə bağlamalı və ya bağlanmasını təmin etməlidir.
Daşıma müqaviləsi satıcının xərcləri hesabma adi şərtlər əsasında
bağlanmalı və satılan malın nəqli üçün ümumi qəbul edilmiş istiqamətdə adi
üsulla daşınmasını nəzərdə tutmalıdır.
Konkret məntəqə razılaşdırılmadıqda yaxud təcrübə əsasında
müəyyənləşdirilməsi mümkün olmadıqda, satıcı malın alıcıya çatdırılması
yerini və ya razılaşdırılmış yerdəki çatdırılma məntəqəsini maraqlarma
uyğun olaraq özü seçə bilər.
b)
Satıcının sığorta müqaviləsinin bağlanması üzrə alıcı qarşısmda
67