INCOTERMS - 2010
DAT
lar istisna olmaqla) öz hesabına təmin etməlidir. Aha alqı-satqı müqaviləsi
bağlanılanadək qablaşdırılmaya dair xüsusi tələblərini satiaya bildirməzsə,
satıc malı daşınmaq üçün lazım olan qaydada qablaşdıra bilər.
Malın qabı müvafiq qaydada markalanmalıdır.
AlO, Mdlumatlann alınmasında yardım göstərilməsi və bununla bağlı
xərclər
Satıa, alianm xahişinə əsasən onun riskinə və xərci hesabma malm
ölkəyə gətirilməsi və/və ya təyinat məntəqəsinə daşınması üçün lazım ola
biləcək (o cümlədən, təhlükəsizliklə bağlı) sənədləri və məlumatlan ona
vaxtm- da təqdim etməli yaxud əldə olunmasında hərtərəfli yardım
göstərməlidir.
Satıcı, BİO bəndində nəzərdə tutulduğu kimi, sənədlərin və
məlumatların alınması yaxud alınmasında yardım göstərilməsi ilə əlaqədar
olaraq alıcmm çəkdiyi xərclərin əvəzini ona qaytarmalıdır.
B. AUCININ ÖHDƏLİKLƏRİ
Bİ. ümumi öhdəliklər
Alıcı, malın alqı-satqı müqaviləsində göstərilən dəyərini ödəməlidir.
Tərəflər arasında razılaşdırıldıqda yaxud ümumi hal kimi qəbul
edildikdə, Bl-BlO bəndlərində göstərilən sənədlər ekvivalent elektron yazı
yaxud başqa prosedura şəklində ola bilər.
B2. Lisenziyalar, icazələr, təhlükəsizliyə nəzarət və başqa rəsmiləşdirmələr
Tələb olunduqda, alıa öz riskinə və xərci hesabına idxal lisenziyası- m
yaxud başqa rəsmi icazəni almalı, malın öz ölkəsinə gətirilməsi üçün lazım
olan bütün gömrük rəsmiləşdirmələrini yerinə yetirməlidir.
B3. Daşıma və sığorta müqavilələri
a)
Alıcmm malın daşınması müqaviləsinin bağlanması üzrə satıa
qarşısında öhdəliyi yoxdur.
b)
Alıcmm sığorta müqaviləsinin bağlanması üzrə saha qarşısmda
öhdəliyi yoxdur. Amma alıcı, satıcınm xahişinə əsasən sığorta müqaviləsinin
bağlanması üçün tələb olunan məlumatları ona verməlidir.
90
DAT
INCOTERMS - 2010
B4, Göndərilmiş malın qəbulu
Alıcı A4 bəndinə müvafiq qaydada çatdırılmış malı qəbul etməyə
borcludur.
B5. Risklərin keçməsi
Mal A4 bəndinə müvafiq qaydada çatdırıldıqdan sonra, alıcı onun
məhvi və ya zədələnməsi üzrə bütün riskləri öz üzərinə götürməlidir.
Alıcının B2 bəndində göstərilən öhdəliyini yerinə yetirməməsi
nəticəsində müqavilə üçün lazımi qaydada fərdiləşdirilmiş, yəni məhz bu
müqavilənin predmeti kimi ayrılmış yaxud başqa tərzdə xüsusiləşdiril- miş
malın məhvi yaxud zədələnməsi ilə əlaqədar risklər razılaşdırılmış tarixdən
yaxud müəyyənləşdirilmiş müddətin başa çatdığı tarixdən etibarən alıcıya
keçir.
B7 bəndinə uyğun olaraq bildirişi göndərmək öhdəliyini yerinə
yetirmədikdə, razılaşdırılmış tarixdən yaxud müəyyənləşdirilmiş müddətin
başa çatdığı tarixdən müqavilə üçün lazımi qaydada fərdiləşdirilmiş, yəni
məhz bu müqavilənin predmeti kimi ayrılmış yaxud başqa tərzdə
xüsusiləşdirilmiş mal üzrə bütün riskləri alıcı daşıyır.
B6. Xərclərin bölüşdürülməsi
Alıcı aşağıdakı xərcləri Ödəməlidir:
a)
mal A4 bəndinə müvafiq qaydada çatdırıldığı andan etibarən, onunla
bağlı bütün xərcləri;
b)
B2 bəndində müəyyənləşdirilmiş öhdəliyini yaxud B7 bəndində
göstərilən bildirişi göndərmək öhdəliyini yerinə yetirməməsi nəticəsində
müqavilə üçün lazımi qaydada fərdiləşdirilmiş, yəni məhz bu müqavilənin
predmeti kimi ayrılmış yaxud başqa tərzdə xüsusiləşdirilmiş mal ilə bağlı
yaranan bütün əlavə xərcləri;
d)
lazım olduqda, malın ölkəyə gətirilməsi üçün tələb edilən gömrük
rəsmiləşdirmələr, habelə bu zaman ödənilən vergilər, rüsumlar və başqa
rəsmi ödənişlər üzrə xərcləri.
B7. Satıcının məlumatlandırılması
Alıcıya razılaşdırılmış müddət ərzində malın göndərilmə vaxtını və/ və
ya göstərilən təyinat yerində malın qəbulu məntəqəsini müəyyənləş
91
INCOTERMS - 2010
DAT
dirmək hüququ verildiyi üçün, bunlar barəsində bildirişi satıcıya
göndərməyə borcludur.
B8. Maltn qabili edilməsinin sübutu
Alıcı, malın göndərildiyi barədə A8 bəndinə müvafiq qaydada verilən
sənədi qəbul etməlidir.
B9.
Mala baxış keçirilməsi
Alıcı, ixracatçımn ölkəsinin hakimiyyət orqanlarının tələbi ilə keçirilən
məcburi baxışlar istisna edilməklə, mala yükləmədən əvvəl keçirilən baxış
üzrə xərcləri ödəməlidir.
BİO. Məlumatların alınmasında yardım göstərilməsi və bununla bağlı
xərclər
Alıcı, satıcının AlO bəndinə uyğun olaraq hərəkət edə bilməsi üçün
təhlükəsizliyə dair tələblər barədə məlumatı ona vaxtında göndərməyə
borcludur.
Alıcı, AlO bəndinə uyğun olaraq lazımi sənədin yaxud məlumatın
təqdim edilməsi, habelə bununla əlaqədar yardım göstərmiş satıcının çəkdiyi
bütün xərclərin əvəzini ödəməlidir.
Tələb olunduqda, alıcı, satıcının xahişinə əsasən onun riskinə və xərci
hesabına malın daşınması, ölkədən çıxarılması və istənilən üçüncü ölkənin
ərazisindən nəqli üçün lazım olan, o cümlədən təhlükəsizliyə dair
məlumatları vaxtında ona təqdim etməlidir.
92
DOP
INCOTERMS - 2010
«DDP» - DELIVERED
DUTY PAID
(...named place
of destination)
RÜSUM
ÖDƏNILMƏKLƏ
ÇATDIRILMIŞDIR
(...göstərilmiş təyinat
yeri)
Bu termindən daşımalar istənilən bir yaxud bir neçə müxtəlif nəqliyyat
növü ilə (multimodal) yerinə yetirildikdə, istifadə oluna bilər.
«DDP
(...named
place
of
destination)»
termini,
satıcının
müəyyənləşdirilmiş təyinat yerində idxal üzrə gömrük vergi və rüsumları
ödənilmiş malı nəqliyyat vasitəsindən boşaldılmaq üçün hazır vəziyyətdə
alıcıya təhvil verdikdən sonra, mal göndərişlərinin yerinə yetirildiyini
bildirir. Malın təyinat yerinə çatdırılması ilə bağlı olan risklər və xərclər
satıcının üzərinə düşür və o, malın öz ölkəsindən həm çıxarılması, həm də
idxalçının ölkəsinə daxil olması ilə əlaqədar olan gömrük rəsmiləşdirmələri
xərclərini, bütün rüsum və başqa rəsmi yığımları Ödəməlidir.
«DDP»də satıcının öhdəlikləri maksimum həddə çatır.
Satıcı, malı alıcının ölkəsinə idxalı üzrə gömrük rəsmiləşdirmələrini
yerinə yetirmək iqtidarında olmadıqda, müqavilənin tərəflərindən
«DDP»dən istifadə etmək tövsiyə olunmur.
Müqavilənin tərəfləri malın idxalı üzrə bütün risklərin və xərclərin
ödənilməsinin alıcının öhdəsinə qoyulması barədə razılaşarsa, «DAP»
terminindən istifadə tövsiyə edilir.
A. SATICININ ÖHDƏLİKLƏRİ
Al. Ümumi öhddliklər
Satıcı, alqı-satqı müqaviləsinin şərtlərinə uyğun olaraq malı və
kommersiya hesab-qaiməsini (invoysu) yaxud malın bu müqaviləyə
uyğunluğunu təsdiq edən başqa sübutları alıcıya təqdim etməlidir.
Tərəflər arasında razılaşdırıldıqda yaxud ümumi hal kimi qəbul
edildikdə, Al-AlO bəndlərində göstərilən sənədlər ekvivalent elektron yazı
yaxud başqa prosedura şəklində ola bilər.
93
INCOTERMS - 2010
OOP
A2. Lisenziyalar, icazələr, təhlükəsizliyə nəzarət və başqa rəsmiləşdirmələr
Tələb olunduqda, satıa öz riskinə və xərci hesabına ixrac və idxal
lisenziyasını yaxud başqa rəsmi icazəni almalı, malın öz ölkəsindən
çıxaniması, istənilən üçüncü ölkənin ərazisindən nəqli və alıcının ölkəsinə
gətirilməsi üçün lazım olan gömrük rəsmiləşdirmələrini yerinə yetirməlidir.
A3. Daşıma və sığorta müqavilələri
a)
Satıa, malm razılaşdınimış təyinat yerinə yaxud həmin yerdəki
istənilən
razılaşdınlmış
məntəqəyədək
daşınması
üzrə
müqavilə
bağlamalıdır.
Konkret məntəqə razılaşdırılmadıqda yaxud təcrübə əsasmda
müəyyənləşdirilməsi mümkün olmadıqda, satıcı malın alıcıya çatdırılması
yerini və ya razılaşdırılmış yerdəki çatdırılma məntəqəsini maraqlarına
uyğun olaraq özü seçə bilər.
b)
Satıcının sığorta müqaviləsinin bağlanması üzrə alıcı qarşısmda
öhdəliyi yoxdur. Amma satıa, alıcının xahişinə əsasən, onun riskinə və xərci
hesabına sığorta müqaviləsinin bağlanması üçün tələb olunan məlumatları
ona verməlidir.
A4. Malın çatdırılması
Satıcı, malı göstərilmiş təyinat yerindəki məntəqəyə gəlmiş nəqliyyat
vasitəsindən boşaldılmaq üçün hazır vəziyyətdə, razılaşdırılmış tarixdə
yaxud müddət ərzində alıcının sərəncamına verməklə, çatdırmağa
borcludur.
A5.
Risklərin keçməsi
B5 bəndində göstərilən hallarda malın məhvi yaxud zədələnməsi riskləri
istisna edilməklə, mal A4 bəndinə müvafiq qaydada çatdırılana- dək, onun
məhvi yaxud zədələnməsi ilə bağlı bütün risklər satıcının üzərinə düşür.
A6. Xərclərin bölüşdürülməsi
Satıcı, aşağıdakı xərcləri ödəməyə borcludur:
a) B6 bəndinə uyğun olaraq alıcı tərəfindən ödənilən xərclər istisna
edilməklə, mal A4 bəndinə müvafiq qaydada çatdırılanadək, A3 bəndində
nəzərdə tutulan xərclərdən əlavə, onunla bağlı bütün xərcləri;
94
DOP
INCOTERMS - 2010
b) malın razılaşdırılmış təyinat yerində boşaldılması üçün müqavilə
əsasında satıcının üzərinə qoyulan xərcləri;
d)
tələb olunduqda, malın öz ölkəsindən çıxarılması və ölkəyə
gətirilməsi üçün gömrük rəsmiləşdirmələri xərclərini, bu zaman ödənilən
vergiləri, rüsumları və başqa xərcləri, habelə mal A4 bəndində göstərilən
qaydada çatdırılanadək, istənilən üçüncü ölkənin ərazisindən nəqli üzrə
xərcləri,
A7. Altcımn məlumatlandmlmast
Satıcı, malm A4 bəndinə müvafiq qaydada çatdınldığı barədə bildirişi
alıcıya göndərməlidir.
Satıcı, malın qəbul edilməsi üçün alıcının zəruri hazırlıq tədbirləri
görməsi məqsədilə ona bildiriş çatdırmağa borcludur.
A8. Maltn göndərilməsinin sübutu
Satıa, malın alıcı tərəfindən A4/B4 bəndlərində göstərilən qaydada qəbul
olunmasına imkan verən sənədi öz hesabına alıcıya təqdim etməlidir.
A9. Yoxlama, qablaşdtrtna, markalama
Satıcı, malın A4 bəndinə müvafiq qaydada çatdınlması üçün zəruri olan
yoxlama əməliyyatları (keyfiyyətinin yoxlanılması, ölçülməsi, çəkilməsi,
sayılması), ixracatçının ölkəsinin hakimiyyət orqanlarının mala yükləmədən
qabaq tələb etdiyi baxışın keçirilməsi üzrə bütün xərcləri ödəməlidir;
Satıa alqı-satqı müqaviləsi bağlanmazdan əvvəl daşınmalara aid alıcıya
bildirilmiş şərtlərə (məsələn, nəqliyyatın növü, malın təyinat yeri) uyğun
olaraq daşınmaq üçün malın qablaşdırılmasını (müqavilə pred- meti olan mal
ticarətin bu sahəsində adətən qablaşdırılmadan göndərildiyi hallar istisna
olmaqla) öz hesabına təmin etməlidir. Alıcı, alqı-satqı müqaviləsi
bağlanılanadək qablaşdırılmaya dair xüsusi tələblərini satıcıya bildirməzsə,
satıcı malı daşınmaq üçün lazım olan qaydada qablaşdıra bilər.
Malm qabı müvafiq qaydada markalanmalıdır.
95
INCOTERMS-2010
DDP
AlO. Mdlıımatlann altnmastnäa yardım göstərilməsi və bununla bağlı
xərclər
Satıcı, alıcının xahişinə əsasən onun riskinə və xərci hesabına malın
ölkəyə gətirilməsi və/və ya təyinat məntəqəsinə daşınması üçün lazım ola
biləcək (o cümlədən, təhlükəsizliklə bağlı) sənədləri və məlumatları ona
vaxtında təqdim etməli yaxud əldə olunmasında hərtərəfli yardım
göstərməlidir.
Satıcı, BİO bəndində nəzərdə tutulduğu kimi, sənədlərin və
məlumatların alınması yaxud alınmasında yardım göstərilməsi ilə əlaqədar
olaraq alıcımn çəkdiyi xərclərin əvəzini ona qaytarmalıdır.
B. AUCININ ÖHDƏLİKLƏRİ
Bİ. ümumi öhdəliklər
Alıcı, malın alqı-satqı müqaviləsində göstərilən dəyərini ödəməlidir.
Tərəflər arasında razılaşdırıldıqda yaxud ümumi hal kimi qəbul
edildikdə, Bl-BlO bəndlərində göstərilən sənədlər ekvivalent elektron yazı
yaxud başqa prosedura şəklində ola bilər.
B2. Lisenziyalar, icazələr, təhlükəsizliyə nəzarət və başqa rəsmiləşdirmələr
Tələb olunduqda, alıcı, satıcının xahişi əsasında, onun riski və xərd
hesabına idxal lisenziyasını yaxud başqa rəsmi icazəni almaqda yardım
göstərməyə borcludur.
B3. Daşıma və sığorta müqavilələri
a)
Alıcının malın daşınması müqaviləsinin bağlanması üzrə satıa
qarşısında öhdəliyi yoxdur.
b)
Alıcının sığorta müqaviləsinin bağlanması üzrə sahcı qarşısmda
öhdəliyi yoxdur. Amma alıcı, satıcının xahişinə əsasən sığorta müqaviləsinin
bağlanması üçün tələb olunan məlumatları ona verməlidir.
B 4. Göndərilmiş malın qəbulu
Alıcı, A4 bəndinə müvafiq qaydada çatdınlmış malı qəbul etməyə
borcludur.
96
DDP
INCOTERMS-2010
B5. Risklərin keçməsi
Mal A4 bəndinə müvafiq qaydada çatdınldıqdan sonra, aha onun məhvi
və ya zədələnməsi üzrə bütün riskləri öz üzərinə götürməlidir.
Alıcının B2 bəndində göstərilən öhdəliyini yerinə yetirməməsi
nəticəsində müqavilə üçün lazımi qaydada fərdiləşdirilmiş, yəni məhz bu
müqavilənin predmeti kimi ayrılmış yaxud başqa tərzdə xüsusiləşdiril- miş
malın məhvi yaxud zədələnməsi ilə əlaqədar risklər razılaşdırılmış tarixdən
yaxud müəyyənləşdirilmiş müddətin başa çatdığı tarixdən etibarən aliaya
keçir.
B7 bəndinə uyğun olaraq bildirişi göndərmək öhdəliyini yerinə
yetirmədikdə, razılaşdırılmış tarixdən yaxud müəyyənləşdirilmiş müddətin
başa çatdığı tarixdən müqavilə üçün lazımi qaydada fərdiləşdirilmiş, yəni
məhz bu müqavilənin predmeti kimi ayrılmış yaxud başqa tərzdə
xüsusiləşdirilmiş mal üzrə bütün riskləri alıcı daşıyır.
B6. Xərclərin bölüşdürülməsi
Aha aşağıdakı xərcləri ödəməlidir:
a)
mal A4 bəndinə müvafiq qaydada çatdınidığı andan etibarən, onunla
bağlı bütün xərcləri;
b)
daşıma müqaviləsi əsasında satıcının öhdəliyinə daxil edilmədiyi
halda, malın qəbulu üçün razılaşdırılmış təyinat yerinə gəlmiş nəqliyyat
vasitəsindən boşaldılması xərclərini;
c)
B2 bəndində müəyyənləşdirilmiş öhdəliyini yaxud B7 bəndində
göstərilən bildirişi göndərmək öhdəliyini yerinə yetirməməsi nəticəsində
müqavilə üçün lazımi qaydada fərdiləşdirilmiş, yəni məhz bu müqavilənin
predmeti kimi aynimış yaxud başqa tərzdə xüsusiləşdirilmiş mal ilə bağlı
yaranan bütün əlavə xərcləri;
B7. Sattamn məlumatlandmlmast
Alıcıya razılaşdırılmış müddət ərzində malın göndərilmə vaxtını və/ və
ya göstərilən təyinat yerində malın qəbulu məntəqəsini müəyyənləşdirmək
hüququ verildiyi üçün, bunlar barəsində bildirişi satıcıya göndərməyə
borcludur.
97
INCOTERMS-2010
OOP
B8. Maltn qəbul edilməsinin sübutu
Alıcı, malın göndərildiyi barədə A8 bəndinə müvafiq qaydada verilən
sənədi qəbul etməlidir.
B9. Mala baxış keçirilməsi
Alıcı, ixracatçının ölkəsinin hakimiyyət orqanlarının tələbi ilə mala
yükləmədən əvvəl keçirilən baxış ilə əlaqədar satıcının çəkdiyi xərclərin
əvəzini ödəməyə borclu deyil.
BİO. Məlumatların alınmasında yardım göstərilməsi və bununla bağlı
xərclər
Alıcı, satıcmm AlO bəndinə uyğun olaraq hərəkət edə bilməsi üçün
təhlükəsizliyə dair tələblər barədə məlumatı ona vaxtında göndərməyə
borcludur.
Aha, AlO bəndinə uyğun olaraq lazımi sənədin yaxud məlumatm
təqdim edilməsi, habelə bununla əlaqədar yardım göstərmiş satıcının çəkdiyi
bütün xərclərin əvəzini ödəməlidir.
Tələb olunduqda, alıcı, satıcının xahişinə əsasən onun riskinə və xərci
hesabma malm daşınması, ölkədən çıxarılması və istənilən üçüncü ölkənin
ərazisindən nəqli üçün lazım olan, o cümlədən təhlükəsizliyə dair
məlumatları vaxhnda ona təqdim etməlidir.
98
MÜNDƏRICAT
Ön söz ...................................................................................................................................................... 3
«Inkotrems 201 ..... ................................................................................................................................. 4
«EXW» - EX WORKS (... named place)
FRANKO-ZAVOD (...göstorilmiş yer) ............................................................................................. 28
«FCA» - FREE CARRIER (...named place)
FRANKO-DAŞIYICl (...göstərilmiş yer) .......................................................................................... 33
«FAS» - FREE ALONGSIDE SHIP (...named port of shipment)
FRANKO-GƏMİ GÖYƏRTƏSİ BOYUNCA (..göstərilmiş yüklənmə limanı) ......................... 39
«FOB»- FREE ON BOARD (...named port of shipment)
FRANKO-GÖYƏRTƏDƏ (..göstərilmiş yüklənmə limanı) ......................................................... 45
«CFR» - COST AND FREIGH (...named port of destination)
DƏYƏR VƏ FRAXT (...göstərilmiş təyinat limanı) ....................................................................... 51
«CIF» - COST, INSURANCE AND FRIEGHT (...named port of destination)
DƏYƏR, SIĞORTA VƏ FRAXT (...göstərilmiş təyinat limanı) ................................................. 58
«CPT» -CARRIAGE PAID TO (..named place of destmation)
DAŞINMA HAQQI ...DƏK ÖDƏNİLMİŞDİR (...göstərilmiş təyinat yeri) .............................. 66
«CIP» - CARRIAGE AND INSURANCE... PAID TO (...named place of destination) DAŞIMA
VƏ SIĞORTA HAQQI ...DƏK ÖDƏNİLMİŞDİR (...göstərilmiş təyinat yeri) ......................... 73
«DAP» - DELİVERED AT POİNT (...named point of destination)
TƏYİNAT MƏNTƏQƏSİNƏ ÇATDIRILMIŞDIR (...göstərilmiş çatdınima məntəqəsi).... 81
«DAT» - DELİVERED AT TERMİNAL (...named terminal of destination)
TERMİNALA ÇATDIRILMIŞDIR (...göstərilmiş çatdırılma terminalı) .................................... 87
«DDP» - DELIVERED DUTY PAID (...named place of destination)
RÜSUM ÖDƏNİLMƏKLƏ ÇATDIRILMIŞDIR (...göstərilmiş təyinat yeri) ............................ 93
99
«Incoterms» Ticarət terminlərinin
təfsirinin Beynəlxalq Qaydaları.
Azərbaycan dilində.
Bakı-2015.
Dostları ilə paylaş: |