CPT
INCOTERMS - 2010
B6. Xərclərin bölüşdürülməsi
Alıcı, A3 a) bəndinin müddəalarına riayət etməklə, aşağıdakı xərcləri
ödəməlidir:
a)
malın satıcının ölkəsindən çıxarılması üçün tələb olunan gömrük
rəsmiləşdirilməsi xərcləri, habelə A6 c) bəndində göstərilən vergilər,
rüsumlar və başqa rəsmi yığımlar istisna edilməklə, mal A4 bəndinə müvafiq
qaydada çatdırıldığı andan etibarən, onunla bağlı bütün xərcləri;
b)
daşıma müqaviləsi əsasında satıcının öhdəliyinə daxil edilmədiyi
halda, mal razılaşdırılmış təyinat yerinə çatanadək tranziti vaxtı mala aid
olan xərcləri və başqa rəsmi yığımları;
c)
daşıma müqaviləsi əsasında satıcının öhdəliyinə daxil edilmədiyi
halda, malın boşaldılması üzrə xərcləri;
d)
B7 bəndində göstərilən bildirişi satıcıya göndərmək öhdəliyini yerinə
yetirməməsi nəticəsində razılaşdırılmış tarixdən yaxud müəyyənləşdirilmiş
müddətin başa çatdığı tarixdən etibarən müqavilə üçün lazımi qaydada
fərdiləşdirilmiş, yəni məhz bu müqavilənin predmeti kimi ayrılmış yaxud
başqa tərzdə xüsusiləşdirilmiş mal ilə əlaqədar meydana çıxan bütün əlavə
xərcləri;
e)
malın öz ölkəsinə gətirilməsi üçün ödənilən vergilər, rüsumlar və
başqa rəsmi yığımlar, gömrük rəsmiləşdirmələri üzrə xərcləri və daşıma
müqaviləsinə əsasən satıcının öhdəliyinə aid edilmədiyi hallarda malın
üçüncü ölkənin ərazisindən nəqli üzrə xərcləri;
B7. Satıctmn məlumatlandmimast
Alıcı, malın yüklənmə vaxtını və/və ya göstərilən təyinat yerini yaxud
oradakı məntəqəni müəyyənləşdirmək hüququna malik olduqda, bunlar
barəsində bildirişi satıcıya göndərməlidir.
B8. Malın qəbul edilməsinin sübutu
Malın göndərildiyini A8 bəndinə müvafiq qaydada sübut edən sənəd
müqaviləyə uyğun olduğu halda, alıcı onu qəbul etməlidir.
B9. Mala baxış keçirilməsi
Alıcı, ixracatçının ölkəsinin hakimiyyət orqanlarının tələbi ilə keçiri
71
INCOTERMS - 2010
CPT
lən məcburi baxışlar istisna edilməklə, mala yükləmədən əvvəl keçirilən
baxış üzrə xərcləri ödəməlidir.
BİO. Məlumatların alınmasında yardım göstərilməsi və bununla
bağlı xərclər
Alıa, satıcının AlO bəndinə uyğun olaraq hərəkət edə bilməsi üçün
təhlükəsizliyə dair tələblər barədə məlumatı ona vaxtında göndərməyə
borcludur.
Alıcı, AlO bəndinə uyğun olaraq lazımi sənədin yaxud məlumatın
təqdim edilməsi, habelə bununla əlaqədar yardım göstərmiş satiamn çəkdiyi
bütün xərclərin əvəzini ödəməlidir.
Tələb olunduqda, alıcı, satıcının xahişinə əsasən onun riskinə və xərci
hesabına malın daşınması, ölkədən çıxarılması və istənilən üçüncü ölkənin
ərazisindən nəqli üçün lazım olan, o cümlədən təhlükəsizliyə dair
məlumatları vaxtında ona təqdim etməlidir.
72
CIP
INCOTERMS-2010
«CIP» - CARRIAGE
AND INSURANCE...
PAID TO (...named
place of
destination)
DAŞIMA VƏ SIĞORTA
HAQQI... DƏK
ÖDƏNİLMİŞDİR
(...göstərilmiş təyinat
yeri)
Bu termindən daşımalar istənilən bir yaxud bir neçə müxtəlif nəqliyyat
növü ilə (multimodal) yerinə yetirildikdə, istifadə oluna bilər,
«CIP (...named place of destination)» termini, satıcının malı alıcının təyin
etdiyi daşıyıcıya yaxud başqa şəxsə razılaşdırılmış yerdə (müqavilənin
tərəfləri bu yeri müəyyənləşdirdikdə) təhvil verdiyini və satıcının daşıma
müqaviləsini bağlamalı, malın razılaşdırılmış təyinat yerinə çatdırılması ilə
bağlı xərcləri ödəməli olduğunu ifadə edir.
Satıcı, malın daşınma zamanı məhvi yaxud zədələnməsi riskini örtən
sığorta müqaviləsini də bağlayır. Alıcı nəzərə almalıdır ki, «CIP»ə əsasən
satıcı malın sığortalanmasını yalnız minimum məbləğdə təmin edir. Alıcı
sığorta vasitəsilə daha çox qorunma təmin etmək istəyirsə, bunu satıcı ilə
razılaşdırmalı yaxud öz xərcləri hesabına əlavə sığortalamanı yerinə
yetirməlidir.
«CPT» «CIP» «CFR» yaxud «CIF» terminlərindən istifadə edildikdə,
satıcı malı təyinat yerinə çatdıqdan sonra deyil, daşıyıcıya təhvil verdikdən
sonra, onun çatdırılması üzrə öhdəliyini yerinə yetirir.
Risklər və xərclər müqavilə tərəflərinin birindən digərinə iki müxtəlif
yerdə keçdiyinə görə, bu terminin iki məqamı var. Müqavilənin tərəflərinə
risklərin alıcıya keçdiyi çatdırılma yerini, habelə satıcının bağladığı daşıma
müqaviləsində malın hansı yerədək daşınacağını mümkün qədər dəqiq
müəyyənləşdirmək tövsiyə olunur.
Malın razılaşdırılmış istiqamət üzrə daşınması üçün bir neçə daşıyıcıdan
istifadə olunduqda yaxud müqavilənin tərəfləri malın çatdırılmasının
konkret məntəqəsini razılaşdırmadıqda, risk malın birinci daşıyıcıya təhvil
verildiyi zaman alıcıya keçir. Malın həmin daşıyıcıya təhvil verildiyi
məntəqənin seçimi isə, bütövlüklə satıcıdan asılıdır və alıcının nəzarətindən
kənardır. Müqavilənin tərəfləri riskin alıcıya keçməsini nisbətən sonrakı
mərhələdə (məsələn, okean limanında, aeroportda) baş verəcəyi
73