Innovasiya menecmenti

Element 5. Şəbəkəli İnovasiya Mədəniyyəti.
Güclü İnnovativ Mədəniyyətin komponentlərinə sahib olan mədəniyyətlər şəbəkəli innovativ mədəniyyətlərdir. Açıq və xarici oriantasiya yönümlü innovativ mühitləri formalaşdırmaq üçün sizin şirkətiniz ətrafındakı insanlar daxili və xarici əməkdaşlıq əlaqələrini qurmağa və onları qoruyub saxlamağa qadir olmalıdırlar.
Təəssüf ki, bu bütün növ şirkətlərdə nəzərdən kənarda qalan bir sahədir. Mən şirkətindəki innovativ insanlarala görüşən məsul şəxslə olan söhbətimi xatırlayıram. Mən ondan daha yaxşı şəbəkəli iş mühiti qurmaq barəsində niyyətini soruşdum. Onun hər hansı bir planı yox idi.

Biz insanlara bilik əldə etməkdə kömək olan şəbəkə təşkilatı üstünlüklərini müzakirə etdik. O aktuallığı gördü. Biz açıq innovasiya istiqamətində hərəkətdə olan qarşılıqlı əlaqələrdə üstün olmağın əhəmiyyətindən danışdıq.

Lakin, mən soruşanda ki, o şəbəkə mədəniyyəti haqqında nə edə bilər, mən eyni cavabı aldım. O heç bir şey edə bilməzdi. Niyə yox? “Bunun kimi şeylər onların qayğısına qalacaq” o dedi.
O daha çox səhv edə bilməzdi. Yenilik mədəniyyəti özünü yarada bilmir və eynisi şəbəkə mədəniyyətinə aiddir. Bu səndə və sənin rəhbər komandanda strategiya yaratmağı, məqədlərə çatmağı tələb edir və mənanı, şəbəkə təşəbbüləri üçün vasitələri təmin edir. Əlavə olaraq, sizə şəbəkəyə şəxsən cəlb olunmağın yollarını tapmaq lazımdır.
Bu əsas şəbəkə rolu kimi götürülmüş böyük işə bənzəyir. Ancaq açıq innovasiya güclü şəbəkə mədəniyyəti olmadan baş verə bilməyəcək və model kimi xidmət etmək əsasdır.

Təsərrüfat hüququ subyektlərinin yaradılma üsulları, qaydaları və bəzi xüsusiyyətləri.
Təsərrüfat hüquqi subyektlərinin (THS) yaradılması sahibkarlıq fəaliyyətinin subyekti hüquqi statusunu almaq məqsədinə çatmaq üçün hüquqi əhəmiyyətli işlərin görülməsi deməkdir. THS-lərin yaradılması üçün təsisedici-sərəncamverici, təsisedici, müqaviləli-təsisedici və icazəli-təsisedici üsullar mövcuddur. Təsisedici-sərəncamverici üsul unitar dövlət və bələdiyyə müəssisələri yaradılarkən istifadə olunur. Belə müəssisələrin yaradılması üçün əsas dövlət və bələdiyyə orqanının aktı (sərəncamı) hesab olunur. Təsisedici üsul sahibkarlıq fəaliyyətinin subyekti statusunun bir şəxsin (təsisedicinin) qərarı əsasında verilməsinə əsaslanır. Bu üsulla fərdi sahibkarın statusu verilir və ya bir iştirakçısı olan hüquqi şəxsi yaradılır. Müqaviləli təsisedici üsul onunla fərqlənir ki, kommersiya təşkilatının bir neçə təsisçisi vardır və onlar təşkilatın hüquqi bacarığının və özlərinin hüquqların-ın həcmini müqavilə əsasında müəyyən edirlər. İcazəli təsisedici üsul subyektin yaradılması üçün dövlət orqanının icazə verməsini tələb edir. Məsələn, kommersiya təşkilatlarının assosiasiyada və ya ittifaqda birləşdirilməsi üçün antiinhisar orqanının icazəsini almaq lazımdır. Bu orqanın icazəsi olmadan subyekt təşkil edilə bilməz. THS dövlət qeydiyyatından keçdikdən sonra yaranmış hesab olunur. Fərdi sahibkar üçün qeydiyyat sahibkarlıq fəaliyyətinin başlanğıc mərhələsi hesab edilir. Bundan fərqli olaraq kommersiya təşkilatının yaradılması qeydiyyatdan əvvəl başlayır, əvvəlcə təsisçilərin tərkibi müəyyən edilir, təsis sənədləri hazırlanır və qəbul olunur. Hər ölkənin qanunvericilik aktları kommersiya təşkilatının təsisçilərinin tərkibi və sayının tənzimlənməsi üçün müəyyən qaydalar nəzərdə tutur. Təsərrüfat birliyi bir nəfər tərəfindən yaradıla bilər. Lakin təsərrüfat birliyi təsisçi bir şəxs olan digər təsərrüfat birliyi tərəfindən təsis edilə bilməz. Təsərrüfat kooperativlərinin üzvlərinin muiminal sayı 5-dir.
Qapalı tipli səhmdar cəmiyyətin səhmdarlarının sayı 50-dən çox ola bilməz. Bu rəqəm səhmdarların cəmiyyətin idarəedilməsində hüquqlarını təmin etmək üçün optimal hesab olunur. Əgər səhmdarların sayı qanunla müəyyən edilmiş həddi aşarsa, onda cəmiyyət bir il ərzində açıq səhmdar cəmiyyətə çevrilməli və ya ləğv olunmalıdır. Açıq tipli səhmdar cəmiyyətlərin səhmdarlarının sayı məhdudlaşdırılmır. Fiziki şəxslər üçün də təsərrüfat fəaliyyətində iştirak üçün məhdudiyyətlər qoyula bilər. Məsələn, Rusiya Federasiyasının notariat xidməti haqqında qanunu notariusa eyni zamanda sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmağa icazə vermir. Eyni məhdudiyyətlər vəkillərə, dövlət qulluqçularına və vətəndaşların bir sıra digər kateqoriyalarına da aid edilir. Təşkilatın təsisçiləri özlərinin gələcək fəaliyyətlərinin təşkilatı-hüquqi formasını əvvəlcədən müəyyənləşdirməlidirlər. Bir qayda olaraq qanunlar təşkilatı-hüquqi forma məsələsini təsisçilərin ixtiyarına buraxırlar. Lakin istisnalar olur. Məsələn, Rusiyanın “Banklar və bank fəaliyyəti haqqında” qanununa görə kredit təşkilatı yalnız təsərrüfat cəmiyyəti kimi, auditor fəaliyyəti isə, əksinə, açıq səhmdar cəmiyyətindən başqa istənilən formada yaradıla bilər. Növbəti mərhələ təsis sənədlərinin hazırlanmasıdır. Təşkilatı-hüquqi formadan və təsisçilərin tərkibindən asılı olaraq təsis sənədləri nizamnamə və təsis müqaviləsi və ya yalnız təsis müqaviləsi olur. Nizamnamə təsis müqaviləsi ilə birlikdə (yaxud müstəqil olaraq) təşkilatın hüquqi statusunu müəyyən edir. Nizamnamə məhdud və əlavə məsuliyyətli cəmiyyətlər üçün təsis müqaviləsindən sonra ikinci, istehsal kooperativləri, dövlət və bələdiyyə unitar müəssisələri və səhmdar cəmiyyətlər üçün isə yeganə təsis sənədidir.
Nizamnamədə təşkilatın təşkilatı-hüquqi forması, adı, yerləşdiyi ünvan, nizamnamə kapitalının məbləği, nizamna- mə kapitalının ödənişi üzrə öhdəliklərin pozulmasına görə iştirakçıların məsuliyyəti, idarəetmə orqanlarının strukturu, kompetensiyaları (səlahiyyətləri) və digər məlumatlar göstərilir. Bir sıra kommersiya təşkilatlarından qanunla nizamn- amədə mütləq müəyyən məlumatların yer tapması tələb olunur. Məsələn, məhdud məsuliyyətli cəmiyyətlər nizamnamədə hər iştirakçının payını, əlavə məsuliyyətli cəmiyyətlər isə iştirakçıların əlavə məsuliyyətinin miqdarını, onların əmanətlərinin dəyərindən neçə dəfə artıq olduğunu göstər- məlidirlər. İstehsal kooperativlərinin nizamnaməsində üzv- lərin pay üzvlük haqlarının məbləğini müəyyən edən şərtlər, onların ödəmə qaydaları, eləcə də üzvlərin koope- rativin pozulmasına görə məsuliyyətləri göstərilməlidir. Təsis müqaviləsi hüquqi şəxsin bütün təsisçiləri tərəfindən imzalanır və bu sənəddə onlar hüquqi şəxs yaratmaq üçün öhdəlik götürür, onun hüquqi bacarığının həcmini, məqsədlərini, fəaliyyətinin istiqamətlərini, öz əmlaklarının, hüquqi şəxsin fəaliyyətində iştiraklarının şərtlərini göstərirlər. Təsis müqaviləsi mülki-hüquqi sövdələşmənin bir növüdür, ona görə də bu sənəd mülki qanunvericiliyinin tələblərinə cavab verməlidir. Bu müqavilə yazılı şəkildə hüquqi cəhətdən bacarıqlı, fiziki şəxslər üçün isə sağlam insanlar tərəfindən könüllü olaraq bağlanır. Təsis sənədlərinin tərtibatında əsas məqsəd kommersiya təşkilatının kontragentlərinə onun hüquqi bacarığının həcmi, fəaliyyətinin məqsədləri və qərar qəbuletmə qaydaları haqqında məlumat verməkdir. Məhz bun görə müqavilədə öz əksini tapmış məlumatlar kommersiya sirri ola bilməzlər. Kommersiya təşkilatının əlamətlərindən biri də onun adıdır. Hüquqi şəxs özünə məxsus ada malik olmalı və bu
adda onun təşkilatı-hüquqi forması, bir sıra hallarda isə fəaliyyətinin xarakteri göstərilməlidir. Ad hüquqi şəxsin fərdləşdiril-məsinə xidmət edir. Təbiidir ki, təsisçilər ad seçərkən bazarda mövcud olan müəssisələr haqqında məlumatlar malik olmurlar. Eyni adla bir neçə təşkilatın yaranmasının qarşısını almaq üçün əvvəlcədən adları təkrarlamaya yoxlamaq tələb olunur. Kommersiya təşkilatı özünə istənilən adı seçə bilər. Lakin istisnalar da mümkündür. Məsələn, Rusiya Federasiyasının “Əmtəə birjaları və birja ticarəti haqqında” qanununun tələblərinə cavab verməyən təşkilatlar birja fəaliyyəti ilə bağlı ola bilməzlər. Şirkətin öz adına hüququ intellektual əmlak obyekti hesab olunur, qeydiyyatdan keçirilir və sahibinin mütləq hüququna aid edilir. Şirkətin qeydiyyatdan keçmiş adını qanunsuz istifadə edən şəxs buna son qoymalı və bundan ad sahibinə dəyən zərəri ödəməlidir. Qeydiyyatdan əvvəl həll olunması vacib olan növbəti məsələ təşkilatın yerləşəcəyi məkanın müəyyən edilməsidir. Hüquqi şəxsin real yerləşdiyi yer onun hüquqi ünvanı, daha doğrusu onun idarəetmə orqanlarının yerləşdiyi konkret ünvandır. Praktikada hüquqi ünvan dövlət qeydiyyatından keçmə müddətinə alınmış əmtəə hesab olunur və təşkilatın real yeri ilə əlaqəli olmur. Təşkilatın yaradılmasına qədər onun nizamnamə kapitalının heç olmasa yarısı formalaşmalıdır. Bir sıra hallarda, məsələn, unitar təşkilat yaradılanda nizamnamə kapitalı qeydiyyata kimi tam ödənilməlidir. Nizamnamə kapitalını pulla yox, əmlakla da ödəməyə icazə verilir. Belə əmlak üzərində üçüncü tərəfin hüququ olmamalı, girovda və ya həbs altında olmamalıdır. Dövlət qeydiyyatı təsərrüfat hüququnun subyektinin yaradılmasının son mərhələsidir. Hüquqi şəxs dövlət qeydiyyatından keçəndən sonra yaradılmış hesab olunur. Eyni qayda fərdi sahibkara da şamil olunur. Dövlət qeydiyyatı bir neçə məqsəd güdür. Hər şeydən əvvəl qeydiyyatın məqsədi subyektin bazarda yerini və onun hüquqi bacarığının həcmini müəyyən etməkdir. Bundan başqa qeydiyyat vergi tutulmasını təmin etmək və müəyyən fəaliyyət növünün həyata keçirilməsinə nəzarət etmək yolu ilə vətəndaşların təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədi güdür. Bir sıra fəaliyyət növləri üçün dövlət qeydiyyatından əlavə lisenziya alma proseduru həyata keçirilir. Bu qabaqca- dan dövlət nəzarəti formasıdır, bu zaman sahibkarlıq hü- ququnun subyektinin müəyyən fəaliyyətini həyata keçirmək üçün potensial imkanın olması yoxlanılır. Ən populyar təsərrüfat-hüquqi forma məhdud mə- suliyyətli cəmiyyətdir, belə forma sürətlə inkişaf edən kiçik biznesi təşkil etmək üçün çox yararlıdır və idarəetməyə çoxsaylı mütəxəssis cəlb olunmasını tələb etmir. Müəssisənin qeydiyyatdan keçirilməsi həm qanun- vericilik sahəsində biliklərin, həm də müəyyən miqdarda pul vəsaitlərinin olmasını tələb edir. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin (MMC) misalında müəssisənin yaran-ma prosesinin alqoritmin addımlarla və sxematik olaraq aşağıdakı kimi təsvir etmək olar.
1. Təsis sənədlərinin hazırlanması
2. Qeydiyyat haqqında şəhadətnamənin alınması
3. Möhürün sifarişi və hazırlanması
4. Sosial sığorta fonduna getmək
5. Toplama hesabının açılması
6. Statistika kodlarının alınması
7. Ünvan üçün sənədlərin tərtib edilməsi
8. Vergi uçotuna durulması
9. Sosial sığorta fondunda qeydiyyatdan keçirilməsi
10. Pensiya fondunda qeydiyyatdan keçirilməsi
11. Hesablaşma hesabının açılması