Innovatsiyalar vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. T. Adilova
Yüklə 5,42 Kb. Pdf görüntüsü
|
| АННОТАЦИЯ
Это учебное пособие подготовлено в соответствии с программой предмета этого раздела. Включает в себя предмет, задачи и теоретико- методологические проблемы науки, а также устойчивое развитие и экологическую политику, риски и угрозы в устойчивом развитии страны, роль «зеленой» экономики в обеспечении устойчивого развития, экологические проблемы и пути их решения. для их решения, сущность, виды и задачи экологической политики., общая характеристика природных компонентов и направления их оценки, классификация природных ресурсов и их использование в экологическом хозяйстве, приоритетные направления, такие как атмосфера, земля-вода, минеральные ресурсы и их рациональному использованию уделяется особое внимание. ANNOTATION This study guide is prepared in accordance with the subject syllabus of this title. It includes the subject, tasks and theoretical and methodological problems of the science, as well as sustainable development and environmental policy, risks and threats in the country's sustainable development, the role of the "green" economy in ensuring sustainable development, environmental problems and ways to solve them, the essence, types and tasks of environmental policy. , general characteristics of natural components and directions of their evaluation, classification of natural resources and their use in ecological economy, priority areas such as atmosphere, land-water, mineral resources and their rational use are paid special attention. 4 KIRISH Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofiq yer, yer osti boyliklari, suv, oʻsimlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy zaxiralar umummilliy boylikdir, ulardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir 1 , deb belgilab qoʻyilgan. Atrof-muhitning joriy holati tahlili, global va mintaqaviy ekologik muammolar, yangi ekologik xavf- xatarlar Oʻzbekiston Respublikasida aholining hayot sifatini yaxshilash borasida olib borilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy jarayonning ajralmas qismi hisoblangan 2030-yilgacha boʻlgan davrda Oʻzbekiston Respublikasining Atrof-muhitni muhofaza qilish konsepsiyasini ishlab chiqish zaruratini vujudga keltirdi. 2019-2030-yillarda Oʻzbekiston respublikasining yashil iqtisodiyotga oʻtish strategiyasida mamlakatimizni uzoq muddatli istiqbolda jahonda taraqqiy etgan mamlakatlar qatoriga kirishning ustuvor yoʻnalishi sifatida cheklangan, takror ishlab chiqarilmaydigan tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va energiya samaradorligini oshirish vazifalarini hal etish koʻzda tutilgan. Ushbu strategik maqsadlarga erishish uchun amaliyotda qoʻllanilayotgan texnologiyalarni modernizatsiyalash va moliyaviy mexanizmlarni rivojlantirish yalpi ichki mahsulot birligiga sarflanayotgan issiqxona gazlarining solishtirma chiqindilarini 2030-yilda 2010-yilga nisbatan 10 foizga kamaytirish, aholi va iqtisodiyot tarmoqlarini yuz foiz zamonaviy, arzon va ishonchli elektr taʼminotidan foydalanishga oʻtkazish, ekologik yaxshilangan motorli yoqilgʻi va avtomobil ishlab chiqarishga oʻtish, elektr transportini jadal surʼatlarda rivojlantirish vazifalarini hal etish lozim 2 . Atrof-muhit sohasida davlat siyosatining ustuvor yoʻnalishlarini belgilash, ularning amalga oshirilishi esa kelajak avlodlarning manfaatlari yoʻlida davlatni barqaror rivojlantirishni taʼminlash imkonini beradi. Jamiyatning jadal surʼatlarda sanoatlashuvi mamlakatlar iqtisodiyotining rivojlanishi bilan bir qatorda koʻplab ekologik muammolarni keltirib chiqarmoqda. Aholining tez koʻpayib borishi va ehtiyoji toʻxtovsiz oʻsishi bilan bogʻliq holda sodir boʻlayotgan iqtisodiy rivojlanish resurs sigʻimi yuqori texnologiya sharoitida Yer sayyorasining qiyofasini tez oʻzgartirishga, unga tuzatib va toʻldirib boʻlmaydigan ziyon yetkazishga sabab boʻlayotir. Fan-texnika taraqqiyoti insoniyatning tabiiy muhitni oʻzgartirish imkoniyatlarini yangi sifat bosqichiga koʻtardi va uning oldida favqulodda katta istiqbollarni ochdi. Shu bilan bir qatorda insonning tabiat 1 https://lex.uz/docs/6445145 2 Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 4-oktyabrdagi “2019-2030-yillar davrida Oʻzbekiston Respublikasining “yashil” iqtisodiyotga oʻtish strategiyasini tasdiqlash toʻgʻrisida” gi PQ 4477 -sonli Qarori 5 bilan oʻzaro munosabatlarida Yer sayyorasi va insoniyatning mavjudligiga tobora koʻproq xavf soladigan tashvishlantiruvchi signallar ham namoyon boʻlmoqda. Bunda hozirgi ilmiy-texnika taraqqiyotining salbiy jihatlari, demografik portlash bilan bogʻliq boʻlgan oziq-ovqat yetishmovchiligi muammolari va boshqalar nazarda tutiladi. Tez-tez sodir boʻlayotgan tabiiy ofatlar, texnogen avariyalar, halokatlar va ular bilan bogʻliq boʻlgan katta qurbonlar, moddiy yoʻqotishlar tabiiy resurslarni ayovsiz ekspluatatsiya qilish, tabiiy muhitning misli koʻrilmagan miqyosda ifloslanishi birgalikda sodir boʻlmoqda. Atmosferaning yuqori qatlamida ozon ekranining yemirilishi, materik hududlarning tobora koʻproq choʻllashib borishi, iqlim barqarorligining yoʻqotilishi va tabiiy muhit oʻzgarishidagi koʻplab boshqa tendensiyalar ekologik boʻhron belgilari hisoblanadi. Mineral xomashyo resurslarning cheklanganligi, tabiat komplekslarining resurslarni takror ishlab chiqarish imkoniyatlari, ishlab chiqarish chiqindilarni neytrallash va oʻziga singdirish xossalarining chegaralanganligi atrof-muhit bilan bogʻliq muammolar yechimini topishga xizmat qiladigan fanni shakllantirish va rivojlantirishga ijtimoiy ehtiyojning paydo boʻlishiga sabab boʻladi. Shunday fan sohasi “Atrof-muhit va tabiiy resurslar iqtisodiyoti” boʻlib, uning asosiy vazifasi tabiat va jamiyatning oʻzaro aloqalarida tabiiy muhit va tabiiy resurslardan foydalanish, ularni takror ishlab chiqarish, asrash va muhofaza qilish jarayonida yuzaga keladigan ijtimoiy-iqtisodiy va ekologik munosabatlarni oʻrganish hisoblandi. Ushbu oʻquv qoʻllanmaning maqsadi jamiyatning barqaror rivojlanishni taʼminlash uchun atrof-muhitni va tabiiy-ekologik resurslardan foydalanish boʻyicha ekologik-iqtisodiy munosabatlarni iqtisodiy tartibga solishning nazariy asoslarini va amaliy yondashuvlarini asoslab berishdan iborat. Shuningdek, barqaror rivojlanishning ilmiy asoslarini yaratish va uning mexanizmlarini amalga oshirishga, “jamiyat-tabiat” tizimidagi yangi turdagi munosabatlarni shakllantirishga yoʻnaltirilgan boʻlib, mamlakatimizda qaror topayotgan sharoitida iqtisodiyotning ekologiyalashuvi jarayonlari xususiyatlarini toʻla ochib berishga va muvozanatlashgan rivojlanishning davlat strategiyasini taʼminlash boʻyicha kompleks tadbirlarni oʻrganishga, xoʻjalik qarorlari samaradorligi va asoslab berilishini taʼminlashga imkon beradi. |