Inocte 2017 II. International New Tendencies Congress in Ottoman Researches
Yüklə 4,02 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku
- Anahtar Kelimeler
- XV-XVI YÜZYILDA YAŞAYAN ERENLERİN MENAKIPNAMELERİNDE DEVLET ADAMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Ahmet TAŞĞIN * ÖZET
Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku 14 BİR İRAN ELÇİLİK HEYETİNİN MASRAF DEFTERİ Ahmet GÜNDÜZ * ÖZET Osmanlı Devleti’nde elçilerin karşılanması ve payitahta kabul edilmeleri önemli protokol kurallarına göre yapılmaktaydı. Elçiler, devletin sınırlarından içeri girer girmez, kendisini İstanbul’a getirmek üzere görevlendirilen bir mihmândâr tarafından karşılanırdı. Ayrıca, Türk topraklarına ayak basmalarından İstanbul’a gelinceye kadar bütün yol masrafları devlet tarafından karşılanırdı. Osmanlı ülkesine 1740 tarihinde elçi olarak görevlendirilen Hacı Han’ı ve 3000 kişilik maiyetini karşılamak üzere dergâh-ı âli kapucubaşılarından Derviş Mehmed Ağa mihmândâr olarak görevlendirmiştir. Ayrıca, Bağdad’dan İstanbul’a kadar yol üzerinde bulunan beylerbeyleri, sancakbeyleri, kadılar vs. fermanlar gönderilerek İstanbul’a gelecek elçinin günlük ihtiyaçları olan ekmek, et, pirinç, sadeyağ, arpa, saman ve odunun mihmândâr tayin olunan Derviş Mehmed Ağa tarafından, lâzım gelen bahaları tekâliflerine takas olunmak üzere, kazâlar ahâlileri tarafından tedârik olunması için fermân çıkarılmıştır. Ele aldığımız defter, muvakkat bir vazife ile gelen İran elçilik heyetine yapılan yol masraflarını ihtiva etmektedir. Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ndeki Bâb-ı Defteri Başmuhâsebe Kalemi Defterleri arasında D.BSM.MTE. d. 11072 no ile kayd edilmiş bulunan bu defter, 18x50 ebadında olup, 8 varaktan müteşekkildir. Defterin ilk varakında yalnızca “Defter-i Mesârif-i İlçi Hâcı Hân” kaydı yer almaktadır. 2 varak (s.2-3) ve 16. sahifeleri boştur. Defter, İran elçisi ile maiyyetindekiler ve heyete refakat eden mihmandar ve muhafızlar için ne gibi yiyecek, zarurî ihtiyaç maddeleri ve hayvan yemi satın alındığını, bunların miktarlarını, birim fiyatlarını ve harcanan paranın tutarını ihtiva etmektedir. Ancak, Bağdat’tan İstanbul’a olan bütün yol masraflarını değil, sadece Ruha (Urfa) Döğerli, Suruç, Birecik, Nizib, Kilis ve Azaz menzillerindeki masrafları muhtevidir. Anahtar Kelimeler: Elçi, Hacı Han, Osmanlı, İran, Menzil * Prof. Dr., Gaziantep Üniversitesi, E-mail: agunduz@gantep.edu.tr , TÜRKİYE Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku 15 OĞUZLARIN ORTAYA ÇIKIŞI HAKKINDA YENI DÜŞÜNCELER Ahmet TAŞAĞIL * ÖZET Oğuz ismi, Gök Türk Devletinin özellikle 630’da merkezi hakimiyetinin çökmesiyle birlikte Orta Asya tarihinde ön plana çıkmaya başlamıştır. Ancak çok dikkat etmek gerekir ki, Oğuz kelimesi kabileler anlamına gelmektedir. Bundan dolayı Oğuzlar Üç Oğuz, Dokuz Oğuz gibi kabile federasyonları gibi adlarla anılmışlardır. Nitekim kalabalık gruplar halinde yaşadıklarından gerek Türk gerekse Çin kaynaklarında sık sık bahsedilmektedir. Oğuz adı üzerine çok çeşitli açıklamalar yapılmış ise de artık “kabileler” anlamına geldiği yani “ok+u+z “olduğu kabul edilmektedir. Zaten Batı Gök Türk Devletinde 634 yılını takip eden hadiselerde On Okların ortaya çıkması ve Türgişlerin meydana gelmesi yönündeki tarihi olaylar Oğuzlar konusundaki filolojik delilleri açık bir şekilde desteklemektedir. Gök Türk tarihinin 627 yılına kadar olan kısmında hiç Oğuz adının geçmemesi, her şeyden önce Kazakistan bozkırlarında yaşayan Töleslerin çoğunluğunun, Oğuz öncesi fonksiyonunu icra ettiklerini göstermektedir. Bir başka ifade ile 627 yılından sonraki süreçte Töles adı ve terimi önemini kaybetmiş; Orta Asya’da yeni boy dalgalanmaları ve yapılanmaları görülmeye başlanmıştır. Tarihi süreç açısından bakıldığında Türgişlerin devamı olarak Batı Oğuzlarını görmek daha doğrudur. Bilindiği gibi 766 yılından sonra Uygurların baskısıyla Tanrı Dağları Isık Göl- Yedisu-Çu-Talas havalisine gelen Karlukların sıkıştırmasıyla Türgişler (Oğuzlar) daha da batıya Sır Derya boylarına ve daha kuzey batıya doğru kaymışlardır. Zaten bu bölge eskiden beri Töles, Türgiş bölgesi idi. Muhtemelen 603 dolaylarında kaynaklarda adları verilen Töles boyları daha sonra On Okları yani Seyhun Oğuzlarını oluşturdular. 9. yüzyıldan itibaren İslam kaynaklarında Oğuzların varlığı artık iyice belirginleşmektedir. Bundan sonra İsficab şehrinden Hazar Denizine kadar uzanan Mangışlak dahil geniş bir alan Oğuzların yurdu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bildirimizde Oğuzların ortaya çıkışı ve Türk tarihinde aldıkları rol etraflıca ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Oğuzlar, Oğuz adı, Türgişler, Oğuz yurdu * Prof. Dr., Yeditepe Üniversitesi, email: atasagil@hotmail.com , TÜRKİYE Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku 16 XV-XVI YÜZYILDA YAŞAYAN ERENLERİN MENAKIPNAMELERİNDE DEVLET ADAMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Ahmet TAŞĞIN * ÖZET Bildiri, Osmanlı Devletinin Yıldırım – Timur arasındaki savaş sonrasında yaşadığı ara dönemden sonra yaşayan erenlerin devlet idaresi ve padişaha yönelik değerlendirmelerini konu edinmektedir. Bu çerçevede XV – XVI yüzyılda yaşayan erenler ve onların hayatlarını sonraki yıllarda aktaran menakıpnamelerdeki verilerden yararlanılarak yazılı kaynaklar ve içerik çözümlemesi yapılacaktır. Adı geçen dönem ve bu dönemde yaşayan erenlerin menakıpnamelerinde Fatih Sultan Mehmet ve II. Beyazıt dönemine ilişkin yaygın bir değerlendirme bulunmaktadır. Bu eserler arasında Koyun Baba, Piri Baba, Otman Baba, Şücaaddin Veli, Kaygusuz Baba bulunmaktadır. Bu erenlerin hayatlarından kesitlerin aktarıldığı menakıpnamelerde yapılan tespitler müspet ve menfi olmak üzere uyarı şeklinde aktarılmaktadır. Sonuç olarak erenlerin dilinden devletin idaresinde ve padişahların uygulamalarına yönelik işaret ve yapılan eleştireler, ara dönemin meydana getirdiği değişim ve dönüşümün anlaşılmasına da büyük katkı sunacaktır. Böylece menakıpnamelere yansıyan toplumsal hoşnutsuzluk, hangi gereceklere bağlı oluşmakta ve nasıl bir öneride bulunmaktadır. Bütün bunların görülmesini kolaylaştıracak ve tarihi bir metin olarak da sosyal tarih açısından önemli birkaç başlığın görülmesini sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler: Menakıpname, Fatih Sultan Mehmet, II. Beyazıt, Koyun Baba, Piri Baba, Otman Baba, Kaygusuz Baba, Şücaaddin Veli. * Prof. Dr., NEÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi, email: ahmetyt@hotmail. com, TÜRKİYE Yüklə 4,02 Kb. Dostları ilə paylaş:
|