İnsan üçün yaradılan planet: Yer kürəsi Suyun fiziki
Yüklə 436,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
8 Bu təqdirdə, bütün okeanlar donar və Yer kürəsində həyat olmazdı. Havanın sıxlığı Atmosferin ən əsas xüsusiyyətlərindən biri də nəfəs almağımıza imkan verən ideal sıxlığıdır. Havanın təzyiqi 760 mm civə sütunudur. Sıxlığı dəniz səviyyəsində bir litrə bir qramdır. Havanın dəniz səthindəki axıcılığı isə sudan 50 dəfə çoxdur. Adi rəqəmlər kimi görünən bu ölçülər, əslində, insanın həyatı üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Çünki hava ilə nəfəs alan canlıların yaşaması üçün atmosferin əsas xarakteristik xüsusiyyətləri – sıxlığı, axıcılığı, təzyiqi və s. hal-hazırkı ölçülərdə olmalıdır. Nəfəs alarkən ciyərlərimiz hava müqaviməti adlanan qüvvəyə qarşı enerji sərf edir. Hava müqaviməti havanın hərəkətə qarşı göstərdiyi sabitlikdir. Ancaq bu müqavimət atmosferin xüsusiyyətləri sayəsində çox zəifdir və ciyərlərimiz asanlıqla havanı qəbul edib xaric edirlər. Bu müqavimətin bir az artması ciyərlərimizin işini ağırlaşdırar. Bunu belə bir misalla açıqlaya bilərik: şprisin iynəsi ilə su çəkmək asandır, ancaq bal çəkmək çox çətindir. Çünki balın axıcılığı sudan azdır və sıxlığı çoxdur. Əgər atmosferin sıxlıq, axıcılıq, təzyiq kimi ölçüləri bir az fərqli olsaydı, nəfəs almaq bizim üçün iynə ilə bal çəkmək qədər çətinləşərdi. “Şprisin iynəsi qalın ola bilər”, yəni: “Ağciyər kanalları genişlənə bilər”, -deyə düşünə bilərsiniz. Onda ağciyərlərdəki kiçik kanallar olmazdı. Bu təqdirdə, ciyərlərin hava ilə təmas edən sahəsi kiçilər və ciyərlər bədən üçün kifayət qədər oksigen qəbul edə bilməzdi. Yəni havanın sıxlıq, axıcılıq, təzyiq kimi xüsusiyyətləri mütləq müəyyən ölçüdə olmalıdır. Nəfəs aldığımız havanın dəyərləri məhz bu ideal ölçüdədir. Professor Maykl Denton bu mövzu haqqında belə şərh verir:
Nature’s Destiny, s. 128.) Atmosferin də-yərləri təkcə nəfəs almağımız üçün deyil, mavi planetin mavi qalması üçün də vacibdir. Əgər atmosfer www.dusuneninsan.net Düşünən İnsan, Oktyabr 2014 8
9 təzyiqi indiki ölçüsündən beşdə bir miqdar azalsaydı, dənizlərdəki buxarlanma artardı. Atmosferdə yüksək miqdara çatan su buxarı Yer kürəsində istixana təsiri yaradaraq planetin temperaturunu həddindən artıq yüksəldərdi. Əgər atmosfer təzyiqi indiki ölçüsündən artıq olsaydı, onda atmosferdəki su buxarının miqdarı böyük ölçüdə azalar və Yer kürəsindəki quru ərazilər, demək olar ki, tamamilə səhralaşardı. Ancaq bu ehtimalların heç bir baş vermir, çünki Allah Yeri, Günəş sistemini və bütün kainatı qüsursuz yaradıb. Yer kürəsindəki bütün müvazinətləri bizim həyatımız üçün bir-birinə uyğundur. Düşünən İnsan, Oktyabr 2014 Düşünən İnsan, Oktyabr 2014 9
10 Yer planeti, bildiyimiz kimi, Günəş sisteminin bir hissəsidir. Bu sistem kainatdakı digər ulduzlarla müqayisədə orta ölçülü ulduz olan Günəşin ətrafında fırlanan 8 planetdən və bu planetlərin peyklərindən ibarətdir. Yer sistemdə Günəşə ən yaxın üçüncü planetdir. Əvvəlcə, bu sistemin böyüklüyünü qavramağa çalışaq. Günəşin diametri Yerin diametrindən 103 dəfə böyükdür. Bunu bir bənzətmə ilə açıqlayaq: əgər diametri 12200 km olan Yeri kürəcik ölçüsündə kiçiltsək, Günəş də futbol topundan iki dəfə böyük olan kürə olar. Ancaq ən qəribəsi aradakı məsafədir. Həqiqətə uyğun model qurmaq üçün kürəcik ölçüsündəki Yerlə top böyüklüyündəki Günəşin arasında 280 m məsafə qoymalıyıq. Günəş sisteminin ən kənarında yerləşən planetləri isə kilometrlərlə uzaqda yerləşdirməliyik. Ancaq bu qədər nəhəng ölçüdə olan Günəş sistemi yerləşdiyi Südyolu qalaktikası ilə müqayisədə çox kiçikdir. Çünki Südyolu qalaktikasında Günəş kimi və əksəriyyəti ondan böyük olan təqribən 250 milyard ulduz var. Bu ulduzların arasında Günəşə ən yaxın olanı Alfa Sentavrdır. Əgər Alfa Sentavrı bir az əvvəl müqayisə apardığımız modelə, yəni Yerin kürəcik böyüklüyündə və Günəşlə Yer arasındakı məsafənin www.qizilnisbet.com Düşünən İnsan, Oktyabr 2014 10
11 280 m olduğu modelə yerləşdirsək, onu Günəşdən 78.000 km uzaqda yerləşdirməliyik! Modeli bir az da kiçildək. Yeri çətinliklə görünən toz zərrəciyi boyda edək. Onda Günəş qoz böyüklüyündə olar və Yerdən 3 m uzaqlıqda yerləşər. Bu modeldə Alfa Sentavrı Günəşdən 640 km uzaqda yerləşdirməliyik. Südyolu qalaktikasında aralarında məhz bu qədər böyük məsafələr olan 250 ulduz var. Spiral formasında olan bu qalaktikanın qollarından birində bizim Günəşimiz yerləşir. Ancaq maraqlıdır ki, kosmosu ümumilikdə götürdükdə Südyolu qalaktikası da çox kiçik yer tutur. Çünki kosmosda başqa qalaktikalar da var, həm də təxminlərə görə təqribən 300 milyard qalaktika var!.. Bu qalaktikaların arasındakı boşluqlar isə Günəş lə Alfa Sentavr arasındakı məsafədən milyon dəfələrlə böyükdür. Göy cisimlərinin kosmosda yerləşməsi və aralarındakı nəhəng məsafələr Yerdə canlı həyatın mövcud olması üçün zəruridir. Göy cisimləri arasındakı məsafələr Yerdəki həyatı dəstəkləyəcək şəkildə bir çox universal qüvvə ilə uyğun hesabla nizamlanmışdır. Bu məsafələr planetlərin orbitlərinə, hətta planetlərin özünə birbaşa təsir edir. Bu məsafələr daha az olsaydı, ulduzlar arasındakı cazibə qüvvəsi planetlərin orbitlərini qeyri-sabit edərdi. Bu qeyri-sabitlik isə planetlərdə kritik temperatur dəyişikliklərinə səbəb olardı. Əgər məsafələr bir az çox olsaydı, supernovalarla kosmosa atılan ağır elementlər az yayılar və Yer kimi dağlıq planetlər əmələ gəlməzdi. Ulduzlar arasında hazırkı Düşünən İnsan, Oktyabr 2014 Düşünən İnsan, Oktyabr 2014 11
Yüklə 436,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|