İntellektual-Elektron Kitabxananın təqdimatında
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə.Daşdəmirov
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
524 524 təsadüfi deyildir. Çünki «Azərbaycan dili»nin varlığı və Konstitusiyada öz
əksini tapması
azərbaycançılıq ideologiyasının mövcudluğundan bəhs etmək üçün ən vacib ideoloji silahlardan biridir [113, 36]. Görünür, məhz bu amilləri nəzərə alaraq, 1992-ci ildə Konstitusiyada «Azərbaycan dili»nin «türk
dili» adlandırılmasını tələsik, düşünlməmiş, əsassız və populist qərar [144, 301] adlandırmaqla kifayətlənməyən akademik Ramiz Mehdiyev daha çonra yazır ki, bu zaman Konstitusiya və hüquq normaları pozularaq «əslində, Azərbaycan dili»nə qarşı mənəvi vandalizm aktı törədildi. Məktəb dərsliklərinin adları tələm-tələsik dəyişməyə başladı ki, bu da böyüməkdə olan nəslin şüurunda çox böyük dolaşıqlıq və çaşqınlıq yaradırdı. O vaxt H.Əliyev Naxçıvanda öz yaxın silahdaşlarının məhdud dairəsində həmin qərarın qeyri-elmliyi və siyasi nadanlığını məyusluqla və təəssüflə izah edirdi. Lakin o vaxt həmin düşünülməmiş qərarı qəbul edən şəxslərə hər hansı bir təsir göstərmək imkanı yox idi» [141, 442]. Onun fikrinə görə, 1995-ci ildə H.Əliyevin təşəbbüsü və fəal iştirakı ilə bu populist qərar və mənəvi vandalizm aktı haqlı olaraq aradan qaldırıldı və «tarixən vətəndaşlıq hüququ qazanmış və dünya miqyasında geniş yayılmış «Azərbaycan dili» anlayışının qanuni haqqı özünə qaytarıldı» [144, 301]. Bütün bunlarla yanaşı, akademik son illərdə nəşr olunmuş əsərlərində onu da qeyd edir ki, «Cənubi Qafqaz regionundan söhbət gedəndə «Azərbaycan dili» və «türk dili» - eyni şeydir» [145, 34]. Ümumiyyətlə, akademik son əsərlərində çağdaş
azərbaycanlıların əksəriyyətinin milliyyətcə türk-«Azərbaycan türkləri», dilini «Azərbaycan türkcəsi»-türk dili, eyni zamanda tarixi-siyasi-coğrafi www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 525
Azərbaycan dövlətlərini, o cümlədən Azərbaycan Səfəvilər imperiyasını, Azərbaycan Cümhuriyyətini və Azərbaycan Respublikasını «Azərbaycan türk dövlətləri» də adlandırır [145, 33-54]. Hətta, akademik Azərbaycan SSR-ni də «türk- müsəlman respublikası» [113, 20] kimi qələmə vermişdir. Bizə elə gəlir ki, R.Mehdiyev bununla da milli dil və milli kimlik məsələsində «azərbaycan»la yanaşı, «türk» faktorunun da mühüm əhəmiyyət daşıdığını ifadə etmiş olur. Bu isə o deməkdir ki, çağdaş dövrdə də azərbaycançılıq ideologiya- sının yaşamasında «Azərbaycan» qədər «Türk» faktoru da eyni missiya daşıyır. Bunlardan hər hansı birinin kölgədə saxlanılması həm azərbaycançılıq, həm də türkçülük üçün mənfi haldır. Çünki Azərbaycanda artıq bu anlayışlar bir- birinin dayağına çevrilmişlər. Azərbaycanlıların əksəriyyətinin özünün milli
identikliyini türk kimi müəyyənləşdirməsi Türkiyəyə olan münasibətdə də özünü dəfələrlə büruzə vermişdir. Xüsusilə, azərbaycanlıların Türkiyənin futbol üzrə milli komandasının Dünya Çempionatlarında uğurlarına sevinməsi, qondarma «erməni soyqırımı»na münasibətdə birlik nümayiş etdirməsi və s. buna ən bariz nümunədir. Bu baxımdan, R.Mehdiyevin Azərbaycan milli identikliyi ilə bağlı azərbaycanlıların Dünya Çempionatında Türkiyə milli komandasının uğuru ilə bağlı Türkiyə səfirliyinin qarşısındakı sevinc göstərilərini nümunə gətirməsi təsadüfi deyildir: «Minlərlə azərbaycanlının bir anda Türkiyənin Bakıdakı səfirliyi qarşısında toplaşmasına və «Türkiyə!», «Türkiyə!» deyərək öz sevincini ifadə etməsinə səbəb bu iki xalqın birliyini, onların ümumi etnik-mədəni identikliyini, tarixi, mədəni və dini birlikdən irəli gələn www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
526 526 qardaşlıq hisslərini səmimi qəbul etmələri idi. Bu halda ümumi identiklik birləşdirici amilə çevrilmişdi» [145 a , 637]. Bizə elə gəlir ki, R.Mehdiyev Azərbaycan milli ideyası ilə bağlı əvvəllər üstünlüyü birmənalı şəkildə daha çox azərbaycançılığa verirdisə, son zamanlarda onun qorunub yaşaması yolunda türkçülüyün də mühüm faktor olduğunu ifadə etməyə çalışır. Xüsusilə də, bu daha çox Azərbaycanın daxili milli birliyinə hesablanmış azərbaycançılığın ölkə kənarında daha güclü bir ideologiyaya çevrilməsi baxımından önəmlidir. Başqa sözlə, əgər azərbaycançılıq ölkə daxilində daha cəlbedicidirsə, Azərbaycandan kənarda
azərbaycançılığın türkçülüklə qoşa qanad təşkil etməsi bir o qədər zərurətə çevrilmişdir. Bu baxımdan akademikin son əsərlərində tarixi Azərbaycan dövlətlərini Azərbaycan-türk, «Azərbaycan dili»ni Azərbaycan türkcəsi adlandırması başa düşüləndir. «Tarixin hökmü ilə Azərbaycan etnikliyinin başlıca indikatoru (göstəricisi) məhz dil olmuşdur» [72, 156] deyən, akademik Ə.Daşdəmirov da milli dilin adı məsələsində türk dilindən və Azərbaycan dilindən çıxış edənlərin hər ikisinin bu və ya digər dərəcədə haqlı olduğunu söyləsə də, nəticədə üstünlüyü sounuculara vermişdir: «Etnomədəni diskursun (mülahizələrin) mərkəzində əsrin əvvəllərində olduğu kimi, yenidən dil problemi özünün etnik identifikasiyasında çıxmışdır. Onu necə adlandırmalı: türk, yoxsa Azərbaycan dili? Bu mübahisələrin mahiyyətinə və təfərrüatına varmadan qeyd edilməlidir ki, tərəflərdən hər birinin öz güclü arqumentləri var, və bəlkə də, tərəflərdən hər biri bu və ya digər dərəcədə haqlıdır. Məsələ də elə bundadır ki, real həyatın gedişi ilə bu mübahisə əslində, həll olunmuşdur, özü də azərbaycançılıq konsepsiyasının,
Yüklə 3,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|