İntellektual-Elektron Kitabxananın təqdimatında
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 185 185 185 kimsə bir şəhərdən başqa şəhərə, bir kənddən başqa kəndə köçmək niyyətinə düşürdüsə, bunun üçün o qədər dövlət instansiyalarını gəzməli, o qədər məmurlardan icazələr almalıydı ki, bu müddət ərzində yerdəyişmə istəyi də ölürdü. Beləcə, ötən əsrin iyirminci illərindən başlayaraq növbəti qırx il ərzində Bakı əhalisi demək olar ki, heç bir dəyişikliyə məruz qalmamışdı. O illərin Bakı əhalisini milli-etnik baxımdan bu cür qruplaşdırmaq olar. Birinci: Bakının ən qədim əhalisi hesab olunan və İçərişəhərdə yaşayan «Ağşalvarlılar» ( bu, demək olar ki, itib-getmiş nəslin qəribə adının mahiyyətinə gələcəkdə baş vurmağa səy göstərəcəyik). İkincisi, əslən Abşeron kəndlərindən olan ailələr. Üçüncüsü, Bakıda neft «bum»u zamanı ölkənin müxtəlif əyalətlərindən və cənubi Azərbaycandan bir tikə çörək pulu qazanmaq üçün Bakıya gələrək mədənlərdə işləyənlər. Dördüncüsü isə, Bakıda məskunlaşan qeyri-millətlərin nümayəndələri, yəni ruslar, yəhudilər, ermənilər və s. Qeyd etdiyimiz kimi, sovet hakimiyyətinin ilk qırx ili zamanı Bakıya daha kütləvi insan axınları olmamışdı və inqilabdan əvvəl şəhərdə məskunlaşan bu qrup insanlar da əvvəlki gəlmələr kimi bakılılaşmışdılar (bircə son qrupdan başqa. Burda yaşayan qeyri- millətlərin nümayəndələri nə qədər özlərini bakılı elan etsələr də, bizimkilər onları tam özünkü kimi qəbul etmirdilər). Amma insafən heç kim öz əsli nəsəbini xatirindən çıxartmırdı, hamı kişi kimi boynuna alırdı ki, bizim babamız, tutalım, Maştağadan Bakıya köçüb, ya www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 186 186 Ərdəbildən qaçıb gəlib və yaxud Həştərxandan bura sürgün olunub və etiraf edirdilər ki, əsl, təmiz bakılı onlar yox, məhz İçərişəhərdəki Ağşalvarlılardır, bu da təbii ki, əriyib getməkdə olan bu nəslin hörmətini şəhər camaatı içində artırırdı (gərək o vaxt qırmızı kitaba salardıq Ağşalvarlıları, onda bəlkə indiyəcən bu nəslin daha çox nümayəndəsi qalardı). Bu baxımdan demək olar ki, yarım əsr müddətində Bakı əhli kompaktlaşmışdı, kənardan kütləvi axınla üzləşməmişdi və insanlar bu durğunluğa adət etmişdilər. Elə bilirdilər ki, həmişə belə olacaq. Eyni məhəllədə, eyni həyətdə, eyni qonşularla ta qiyamətəcən yaşayacaq, xasiyyətinə öyrəşdiyi insanlarla həmişə bir yerdə olacaq və bu qapalı mühit heç vaxt dağılmayacaq. Təxminən əlli il əvvəl Bakı tarixinin ortasından burğu ilə yekə bir deşik açdılar, «çuşka» sözünü bürməliyib soxdular ora, fitilin ucunu yandırdılar, Bakı tarixi də elə partladı ki, binayi-qədimdən bizimkilər belə partlayış görməmişdi. Lakin düz demədim, bu ilk partlayış elə də güclü deyildi, çünki bu elə tipli dinamit idi ki, hissə- hissə partlayırdı, hərdən bir az. Onunçün də ilk partlayış o qədər dağıdıcı təsirə malik deyildi, yəni Bakı tarixini tamamilə dağıda bilmədi, lakin təsirsiz də ötüşmədi. Üstünə xırda daş dəyən Jiquli padpresi kimi çat-çat olsa da, bütövlüyünü hələlik saxlaya bildi. Və bu «hələliy»in nə qədər – beş il, on il, iyirmi il çəkəcəyini o vaxt Allahdan başqa heç kim bilmirdi; nə bakılılar, nə də qeyri-bakılılar. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 187 187 187 Bir vaxtlar, beş-altı yaşım olanda bu dinamitin mənşəyini çox axtarmışdım. Ən çox da babamın zəhləsini tökürdüm, baş-qulağını aparırdım ki, ay baba, bu «çuşka» sözü hardan pırtdıyıb çıxıb, mənası nədi, bu sözün «çaşka» sözünə bir aidiyyatı varmı? və s və i. Məhz babama qəmiş olmağımın səbəbi isə o idi ki, kommunist atamın yanında bu sözü dilimə gətirən kimi qulağımın dibindən bir şillə qoyub deyirdi ki, başından böyük qələt eləmə, camaat arasında ayrı-seçkinlik salmaq əsl pionerə yaraşmaz. Nənəmdən soruşanda, arvad heç bir dəqiq cavab verə bilmirdi, söhbəti o yan- bu yana fırladırdı, o ki qaldı cüvəllağı kiçik əmimə, onun işi lap fısqırıq idi, bir dəfə peşman olub ondan soruşdum ki, əmi, «çuşka» nə deməkdi? Əmim də damağındakı kazbeki çıxarıb onların dalıyca o qədər söydü ki, axırı mən qulaqlarımı tutub aradan çıxdım, çünki məktəbdə bizə öyrətmişditlər ki, kimsə yanınızda söyüş söysə, oranı mütləq tərk eləmək lazımdır. Bəli, qeyd elədiyim səbəblərə görə də, mən öz sualımı həmişə babama verirdim, elə bil sövq-təbii ilə hiss edirdim ki, cavabını o hamıdan yaxşı bilir, amma oturub mənə izah eləməyə hövsələsi çatmır. Axırı əl çəkmədiyimi görən kişi bir gün keyfi yaxşı olanda (deyəsən, həmin gün uzun axtarışdan sonra özünə əntiqə buxara papaq almışdı) həyət qapımızın sağ tərəfindəki balaca skamyada oturub sual verdiyim xüsusda bildiklərini mənə danışdı. Dedi ki, bala, ən əvvəl yadunda saxla ki, bu «çuşka» sözünü təmiz bakılılar icad eləməyib, çünki bu urus sözüdü, o da məlumdu ki, bizim köhnə Bakı camaatının çoxusu Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|