İntellektual-Elektron Kitabxananın təqdimatında
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 188 188 heç indiyəcən urus dilini fərri qanmır, budey , xırda əmin, urus dilində bildiyi ancaq « yob tvayu mat» sözüdü, ayrı şey bilmir. Urusdar donuz balasına çoşqa deyərlər. Əlli-altmış il əvvəl, mən də sənin kimi xırda uşaq olanda bizim nöyüt mədənnərində işdiyib çörək pulu qazanmaqçün Urusyətdən də çoxlu sarışkə gəlmişdi bura. Olar da ki, ölür donuz ətiyçün, hansının balaca həyət-bacası olurdusa iki-üç dənə donuz saxlıyırdı. Razin tərəfdə lap çox idilər. Hə, biz də baxıb görürdük ki, onların «çoşqa» didiyi bu donuz balaları bütün günü palçığın içində ağnayıllar, zir-zibilin içində eşələnillər. Bu sözü birinci dəfə o vaxtlar eşitdi Bakı camaatı. Hə, sonra, nə diyim, onu diyirdim axı, bu urusdar möhkəm vuran olullar. Adam vurmağı dimirəm, elə şeylərdə fərasətdəri yoxdu, araq vurmağı diyirəm. Mədənnərdən çıxan kimi elə qara-qura, nöyütdü pal-paltarda doluşardılar meyxanalara, o vaxtkı stalovılara, gecə yarıyacan araqdan-çaxırdan içərdilər eşşek kimi, sonra da bir-birinnən sallana- sallana çıxardılar küçələrə, urus mahnıları oxuya-oxuya gedərdilər qaldıqları evlərə tərəf. Az içmiş olannarı birtəhər gedib çıxa bilirdi evlərinə, amma hansıları ki, lül-qəmbər idilər, heç evlərinin yolunu da tapa bilməzdilər, yıxılıb qalardılar Bakı küçələrindəki nohurların, palçığın, zir-zibilin içində. Bizim camaat da onnara baxıb deyərdi ki, bu sarılar içəndə elə öz «çoşka»larına oxşıyırlar, ölürlər palçığın içində eşələnməkçün. Beləliklə, babamın mənə verdiyi informasiyadan belə məlum olurdu ki, bizdə «çuşka» epiteti ilk dəfə 19- www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 189 189 189 cu əsrin sonlarında bura köçüb gəlmiş ruslara şamil edilib. Yaxşı, bunu öyrəndik. İndi keçirik, bu dinamit xislətli sözün sonrakı taleyinə. Qeyd etmişdik ki, əllinci illərin sonlarında sovet hökumətinin qərarına əsasən əyalətdə yaşayan əhaliyə sərbəst şəkildə ali təhsil almaq, yaxud, ümumiyyətlə yaxşı iş tapmaqçün kənddən çıxmaq hüququ verildi və elə həmin ərəfədə də Bakıya böyük bir axın başladı. Kimisi oxumağa gəlirdi paytaxta, kimisi işləməyə, kimisi də elə-belə gəzməyə. Bəs onda necə oldu ki, əvvəllər eşşək kimi içib palçıq içində eşələnən alkaşlara şamil edilən bir epitet birdən-birə bizim əyalətdən gələn camaatımıza aid edilməyə başladı? Kim onlara ilk dəfə «çuşka» dedi? Bakılılar? Yox, bayaq dedik ki, təmiz bakılıların rus diliylə çox araları yox idi. Bəs kim? Əlbəttə ki, psevdobakılılar - yəni Bakıda yaşayan rusdilli əhali ( Əvvəl qeyd etmişdik ki, bunların içinə SSRİ-də yaşayan başqa millətlərin nümayəndələri və Rusiyada təhsil almış azsaylı rusdilli azərilər daxil idi). Bu zümrəyə məxsus şəxslər özlərini daha çox Avropalı hiss etdiklərinə görə, bizim əyalət adamlarına yuxarıdan aşağı baxırdılar, onları geridə qalmış hesab edirdilər ki, bu da məlum məsələdir ki, çoxlarının xoşuna gəlmirdi. O ki, qaldı binəva bakılılara (əsl bakılıları nəzərdə tuturam), adı çəkilən «inkişaf etmiş» zümrəyə məxsus ali şəxslərin gözündə biz bakılılar o rayonlardan gəlmiş camaatdan da beşbetər çuşkaydıq, sadəcə bizim gəmidə oturduqlarına görə bu sözü bir çox hallarda üzümüzə deyə bilmirdilər, deyəndə də www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 190 190 bizimkilər cavab verirdilər ki, xoşunuza gəlmirsə rədd olun çıxın gedin hardan gəlmisiz ora, Urusyetə, nə bilim, hara. Öz şəhərimizdi, özümüz bilərik neynirik. Amma əyalətdən gələn, özünü bir növ, qəriblikdə hiss edən adamlar bu cür cavab verə bilmirdilər və ona görə də, adıçəkilən epitet nə qədər xoşlarına gəlməsə də, onu udmalı olurdular. Bəlkə də camaatımızın arasına bu cür ayr- seçkiliyin düşməsi də «parçala və hökm sür» siyasəti yeridib əsarət altında saxladığı xalqları daha rahat istismar edən imperiyanın bir siyasətiydi. Yəqin ki. Əgər belə olmasaydı bakılı-qeyri bakılı konfliktləri rus imperiyasından əvvəllər də olardı, amma olmamışdı. Şəxsən mənim özümün də yadıma gəlir ki, ta səksəninci illərə qədər bizim yuxarı məhəllənin uşaqları başlarında şapgə, əllərində təsbey şəhər içinə düşəndə «yuxarı» zümrəyə mənsub cavanlar, ən çox da qızlar, bizimkilərə baxıb gülürdülər, «fu, çuşka» deyə lağa qoyurdular. Əcəbdi, gəlib məmləkətimizdə yaşamaqları bəs deyildi, hələ bir öz heyvanlarının, daha dəqiq desək, özlərinə oxşayan heyvanın adını bizə qoydular. Bizim bəzi başıboş həmvətənlərimiz də, bir balaca qabağa gedən kimi düşdülər onların küyünə, başladılar özününkülərə yuxarıdan aşağı baxmağa, öz dilimizdə danışmağı özlərinə sığışdırmadılar, onlara baxıb başladılar kənddən-bucaqdan gələn qohum- əqrabalarına «çuşka» deməyə. Bütün bu deyilənlər hamıya məlumdur, bu barədə çox yazılıb , çox söhbətlər gedib, uzatmağa Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|