www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj
194
194
prikola tutub məzələnməkçün xam adam lazım idi,
bilirdi ki, onların həyətində məskunlaşdığına görə
kirayənişin onun hər cür prikoluna, zarafatına dözməli
olacaq ( düzdü, bu zarafatlar heç vaxt ədəb-ərkan
həddini keçməzdi, mənim özüm də uşaq olanda həmişə
kirayənişinimizə sataşardım, adını dəyişib Mirdəftər
əmi deyərdim). Bu baxımdan, kiçik əmimlə babamın
maraqları müəyyən mənada üst-üstə düşürdü.
Bibimlə anam isə belə söhbətlərə heç vaxt
qoşulmazdılar, abır-həyalı ev qadınları kimi böyüklərin
dediyinə Allahın əmri tək baxardılar, hansı məsələ
barəsindəsə öz fikirlərində israr etmək adətləri yox idi.
Anam bütün günü ev işləriylə məşgul olardi, bibim də
bir küncə çəkilib sakitcə kitab oxuyardi.
Gecə ruhumda yanan şam ki sönər sakitcə,
Isti göz yaşı donub daşə dönər sakitcə.
Tək buraxmam səni ölsəm də əgər, kölgən olub
Daim ardinca xəyalım sürünər sakitcə.
Sərsəri duygularım diqqəti cəlb etmək üçün
Yenə şer adlı libasın geyinər sakitcə.
Gecə göylərdə soyuqdurmu ki mən yandıqca
Atəşim üstə mələklər isinər sakitcə.
Bu qədər qəm yükünü çəksə də biçarə ürək
Səsi çıxmaz, gecə-gündüz döyünər sakitcə.
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj
195
195
195
Nakam aşiqlərinin ruhudu, qar şəklin alıb
Saçına qonmaq üçün göydən enər sakitcə.
Kimsəsizlik soyugundan büzüşəndə Fəhmi
Yenə eşq oduna, yarım, bürünər sakitcə.
Hə, qalırdı bircə nənəmin razılığı və burda
məsələ xeyli qəlizləşirdi. Ümumiyyətlə, kirayənişin
məsələsi ortaya çıxan kimi nənəmin davranışında,
xasiyyətində
əmələ
gələn
metomorfozalar
ailə
üzvlərimizin hamısı üçün gözlənilməz olmuşdu. Neçə
illərdən bəri hamının tanıdığı mülayim, nurani, ağıllı
arvad birdən-birə dönüb olmuşdu tərs və aqressiv bir
məxluq. Elə bil içindəki hansısa knopkanı basmışdılar
və üzü çönmüşdü arvadın. Əlbəttə ki, istər dünyada,
istərsə də insan psixologiyasında səbəbsiz heç bir hadisə
baş vermir və nənəmin belə dəyişməsinin səbəblərini də
mən çox-çox sonralar araşdırıb öz-özlüyümdə dərk edə
bildim.
Şəxsən mən bu dəyişikliyi bu cür başa düşürdüm.
Arvad cəmi bircə dəfə , on-on iki yaşında olarkən
Abşerondan kənara çıxmışdı, atası onu hansısa rayona,
bir dostugilə aparmışdı, qalan bütün ömrünü Bakıda
yaşamışdı,
buranın
camaatına,
adət-ənənəsinə
öyrəşmişdi və hətta öyrəşmək desəm az olar, məncə
bütün qapalı mühitlərdə yaşayan insanlar kimi, onda da
belə bir təəssürat formalaşmışdı ki, bütün dünya, nəinki
dünya , bütün kainat elə Bakıdan və Bakı ətrafı
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj
196
196
kəndlərdən ibarətdir. Ünsiyyətdə olduğu adamlar da,
elə öz qonşularımız, qohumlarımız, bir də toyda, yasda
gördüyü yerli camaat idi.
Əslində cəmiyyətdəki dəyişikliklər Bakıda rus
hökmranlığı qurulandan bəri artıq tam sürətlə gedirdi,
lakin onu da demək lazımdır ki, nə çar hökuməti, nə də
Sovet quruluşu Bakı kəndlərinə və şəhərin yerli əhali
yaşayan köhnə məhəllələrinə çox da nüfuz edə
bilməmişdi, yəni bu zonalar ta altmışıncı illərə qədər öz
qayda-qanunlarına,
adət-ənənələrinə
uyğun
yaşayırdılar, şəhərin başqa hissələrindəki dəyişikliklər
müəyyən mənada bu məhəllələrdən, burda yaşayan
camaatdan, ələlxüsus da yaşlı sakinlərdən yan keçirdi.
Nənəm də bu cür həyat yaşayan köhnə bakılılardan idi
və birdən-birə bu qapalı mühitə tamam kənar bir şəxsin
daxil olması və nəinki daxil olması, lap onun
qabırğasında, qaldığı otağın divarının o biri üzündə
məskunlaşması fikri ona qorxulu bir şey kimi
görünürdü. Bu qorxu isə onunla bağlıydı ki, dediyim
kimi, cəmi bircə dəfə Bakıdan kənara çıxan arvadın
rayon yeri, rayon camaatı barədə təəssüratı bir o qədər
də xoşagələn olmamışdı ( bu barədə də onun öz
dilindən eşidəcəyik) və onunçün heç bir dəxli yox idi ki,
bunlar o vaxt uşaq olan , hər şeyi öz uşaq təfəkkürünün
prizmasından
keçirən
bir
qızın
təəssüratlarıydı.
Nənəmin beynində rayon deyilən şey, məhz həmin
yeganə səfəriylə, orda gördüyü adamlarla, mühitlə
qeyri-ixtiyari assosasiya yaradırdı və ona elə gəlirdi ki,
bütün əyalət camaatı eyni cür tipdədirlər, ayrı cür ola da
bilməzlər. Bütün deyilənlərə onu da əlavə edək ki, artıq
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj
197
197
197
həmin ərəfələrlə Bakıya əyalətdən böyük axın
başlamışdı və orda-burda az-çox rastına çıxan, hələ
Bakının davranış qaydalarına alışmağa macal tapmamış
əyalət adamlarının bir çox hərəkətləri təpədən
dırnağacan konservator olan nənəmin heç xoşuna
gəlməmişdi.
Beləcə,
əslində
arvadın
psixoloji
vəziyyətində əmələ gələn dəyişikliyi anlamaq bir o
qədər də çətin deyil.
Onun qəfil aqressivliyinin bir səbəbi də, məncə
qorxu faktoruyla bağlıydı. Çünki, onun fikrindən
keçənlər o zamanlar nəinki bizim o biri ailə
üzvlərimizin, hətta deyərdim ki, bütün Bakı camaatının
fikrindən keçmişdi, amma nənəmdən fərqli olaraq bir
çoxları başa düşürdü ki, qarşılaşdıqları proseslər, yəni
bir məkandan başqa bir məkana kütləvi axın, kimlərinsə
gəlməsi, kimlərinsə getməsi, hansısa mədəni auranın
dağılması , onun yerinə başqa bir auranın yaranması–
bütün bunlar hamısı təbii prosesdir, heç nə dünya
durduqca öz ilkin formasını olduğu kimi saxlamır,
dəyişiklik labüddür. Nənəmsə artıq yaşı keçdiyindənmi,
ya həddən ziyadə qapalı mühitdə böyüyüb ömür
sürdüyündənmi, ya nədənmi, bütün bunları anlamaq
istəmirdi və bu səbəbdən də içində belə bir şüuraltı
qorxu yaranmışdı ki, bu gəlmələr bizim bütün həyat
tərzimizi korlayacaqlar, adət-ənənəmiz, abır-həyamız
ayaq altında qalıb məhv olacaq, əvvəlki cənnət Bakıdan
heç nə qalmayacaq. Buna görə iradəsindən asılı
olmayaraq arvadda özünümüdafiə instinkti yaranmışdı
və həyətimizdə əyalət adamının məskunlaşmasına
bacardıqca mane olmağa çalışırdı.
Dostları ilə paylaş: |