İQTİsadiyyati
Yüklə 119,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı əsas ticarət ortaqları ilə olan əlaqələri zəiflətmək istəmədik‐ lərini ancaq digər müsəlman ölkələri ilə əməkdaşlığı inkişaf etdirmək istədiklərini qeyd etdi. Sədəqə vermək mövzusuna toxunan Mahathir Muhammed sədəqə verənin zaman keçdikcə buna alışdığını və investisiya qoymadığını deyir. İslam ölkələri investisiyalarını müsəlman ölkələrə qoymaqla bu ölkələrdəki insanların vəziyyətini yaxşı‐ laşdıra bilərlər. Başqa bir nüans İslamda məqbul görülməyən faiz gəliri ilə əlaqədardır. Sabiq baş nazir müsəlman sərmayənin əslində Qərb maliyyə sistemində faiz gəliri əldə etdiyini və oradakı in‐ sanların rifahının yüksəldilməsinə səbəb olduğunu irəli sürür. Halbuki bu sərmayə müsəlman ölkələrinə yönəldilərək həm müsəlman əhalinin vəziyyəti yaxşılaşdırıla bilər həm də xaricə beyin köçünün qarşısı alına bilər. Eyni qayda ilə R&D (innova‐ siya) fəaliyyətlərinə çəkiləcək xərclər də qarşılana bilər ki, bil‐ diyimiz kimi bu da texnoloji yenilik və innovasiya baxımından çox əhəmiyyətlidir. Bütün bunların həyata keçməsi isə ölkə rəhbərlərinin niyyət və səriştələri ilə bilavasitə əlaqəlidir. Beyin köçündən də bəhs edən Muhammed, müsəlman alimlərinin çoxunun xarici ölkələrdə yaşadığını və öz vətən‐ lərində bunlar üçün şərait olmadığını qeyd edir. Müsəlman öl‐ kələri öz alimlərinin çalışmalarının nəticəsi olan əmtəələri xa‐ rici ölkələrə böyük miqdarlarda pul ödəyərək alırlar. Fikri mülkiyyət haqlarını irəli sürən Qərb ölkələri müsəlman ölkə‐ lərdə maliyyə yükünü çoxaltmağa çalışırlar. ABŞ və Böyük Britaniya bu ölkələrdə rejim dəyişdirmə haqqına sahib olduq‐ larını fikirləşirlər. Əslində isə bu ölkələrə beyin köçündən do‐ layı şərəfiyə * ödəməlidirlər. * Şərəfiyə ‐ ərəbcə bir ifadədir. İngilis dilindəki qarşılığı local improvement tax olan şərəfiyə, bələdiyyələrin yerinə yetirdikləri infrastruktur xidmətlərindən dolayı, daşınmaz mallarının dəyəri artan şəxslərdən bələdiyyə (dövlət) ‐ 52 ‐ Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı İslam ölkələri R&D fəaliyyətlərinə əhəmiyyət verməlidir‐ lər. Lazımi sərmayə qoyulmalı və Qərb ölkələrinə gedən alim‐ lər vətənlərinə qazandırılmalıdır. Müsəlman əxlaqını yerinə yetirməli olan müsəlman iş adamları sadəcə müsəlmanlarla deyil, hamıyla iş görməlidirlər. Amma bərabər şərtlər qarşısın‐ da müsəlmanlara üstünlük verməlidirlər. Çıxışının sonunda qədim bir Çin atalar sözü olan “Min mil‐ lik bir yol bir addımla başlayar” sözünü xatırladaraq, “biz də bu yola çıxmalıyıq, o addımı atmalıyıq” deyir. Muhammed, Asiya Böhranından sonra həyata keçirdikləri iqtisadi siyasətin hər ölkə üçün eyni olmadığına diqqət çəkir. Ölkəsinin böhran dövründəki vəziyyətini 2001‐ci il sonrası Türkiyə ilə müqayisə edən sabiq baş nazir o dönəmdə Malay‐ ziyanın xarici borcunun Türkiyəyə görə çox aşağı, üstəlik yı‐ ğım nisbətlərinin ÜDM‐nin 40 faizi qədər olduğunu xatırlada‐ raq bu nisbətlərin Türkiyədə daha aşağı olduğuna diqqət çəkir və dolayısı ilə Türkiyədə həyata keçiriləcək tədbirlərin Malay‐ ziyadakından fərqli olacağını söyləyir. Türkiyənin baş naziri olsaydı BVF ilə əlaqədar necə bir siyasət aparacağı sualına isə Türkiyə ilə əlaqədar statistik məlumatları görmədən danışma‐ nın doğru olmayacağını vurğulayaraq belə deyir: “Mən prin‐ sip olaraq BVF‐dən hər zaman uzaq durmağa çalışıram”. Asiya Böhranından sonra çətin vəziyyətdən çıxmaq üçün BVF‐nin siyasətinə qarşı çıxaraq öz iqtisadi siyasətini həyata keçirən bir ölkə olaraq Malayziya, iqtisadçılar üçün maraqlı bir nümunə təşkil etməkdədir. Xüsusilə, Joseph E.Stiglitz “Qloballaşma və Onun Doğurduğu Narazılıqlar” adlı kitabın‐ da Malayziyanın davranışlarını çox tərifləməkdədir. Əvvəlcə tərəfindən məcburi şəkildə alınan bir vergi növüdür. Mahathir Muhammed beyin köçünün qərb ölkələrində zənginlik və əlavə dəyər yaratdığı üçün bu ölkələrin İslam ölkələrinə əvəzini maddi olaraq ödəməli olduqlarını nəzərdə tutur. ‐ 53 ‐ Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı də qeyd etdiyimiz kimi Malayziyanın bu siyasəti həyata ke‐ çirməsi dönəmin baş naziri olan Mahathir Muhammedin adı ilə bağlıdır. Biz Muhammedin bütün dedikləri ilə razılaşmırıq. Lakin, Mahathirin çıxışında hər şeydən öncə diqqət çəkən və bizim də razılaşdığımız nüans ondan ibarətdir ki, BVF resept‐ lərinə qarşı çıxan sabiq baş nazir müsəlman ölkələrindəki səfa‐ lətin səbəbkarı və günahkarının, Stiglitzdən fərqli olaraq, yenə də məhz müsəlman ölkələrinin özləri olduğunu qeyd etmək‐ dədir. Məsələyə bu tərəfdən baxıldığında BVF reseptlərinin al‐ tında gizlənən ölkə rəhbər və bürokratiyasının üzərindəki pər‐ də qalxmış olur. Nəinki müsəlman ölkələri, demək olar ki, bü‐ tün inkişaf etməmiş və ya inkişaf etməkdə olan ölkələrdə ölkə rəhbərliyi yoxsulluq qarşısında BVF reseptlərinin müvəffəqiy‐ yətsizliyindən bəhs edərək BVF‐nin günahkar olduğunu, lokal şərtləri diqqətə almadığını iddia edirlər. Sabiq baş nazirin de‐ diklərindən belə bir nəticə çıxartmaq mümkündür ki, ölkədəki geri qamışlığın səbəbi bilavasitə ölkəni idarə edənlərin qusur və səriştəsizliyi ilə əlaqədardır. Sabiq baş nazir Qərbin təzyiqini dərk edir və bununla mü‐ barizənin yolunun da onlarla olan münasibətləri axsatmadan ancaq müsəlman ölkələrinin bir‐birləri ilə əməkdaşlıqlarının inkişaf etdirilməsindən keçdiyini söyləyir. Forumun açılış toplantısında dünyada ən böyük 1000 mü‐ əssisə sıralamasında İslam ölkələrindən cəmi altı firmanın yer aldığı, İslam Konferansı Təşkilatı üzvü 57 ölkənin ixracatının dünya ixracatı içərisindəki payının sadəcə 8 faiz olduğu vur‐ ğulandı. MÜSİAD Başqanı İslam dünyasındakı sıxıntıların əsas qaynağının siyasi və iqtisadi durğunluq, islahatları həya‐ ta keçirə bilməmək və texnoloji geriləmə olduğunu irəli sürə‐ rək vəziyyətdən çıxış yolunun bir mədəniyyət proyektinin və iddiasının olması və onun gerçəkləşdirilə bilinməsində yatdı‐ ğını söylədi. ‐ 54 ‐ Yüklə 119,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|