Işmaqdansa
Yüklə 3,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
| etiquette
– yarlık, etiketka) olan etiket 34 in- sanlar arasındakı münasibətlərin zahiri görüntülərini əks etdirir, kollektiv daxilində və bütovlükdə cəmiyyətdə mənəvi-psixoloji mühitin qorunub saxlanmasına təsir göstərir. Etiket Ģəxsiyyətin mədəni səviyyəsinin güzgüsüdür və çoxsaylı «yazılmamıĢ qa- nunlardan» doğan tələbdir. Mənbələrdə etiket sözünün Fran- sada yarandığı və ilk dəfə Y. Lüdovik tərəfindən tətbiq olunduğu göstərilir. Qətiyyətlə demək olar ki, bu yanlıĢ qənaətdir. Etiketin tarixi insanlığın tarixi qədərdir desək daha doğru olar. Lakin saraydaxili münasibətlər etiketə qoyulan tələbləri, bir növ, qanu-niləĢdirmiĢdir. Bəzən bu tələblər o dərəcədə qatı olmuĢdur ki, insanlar etiketin quluna çevrilmiĢdir və faydasından çox ziyanı olmuĢdur. Bu tələblər sosial varlıq olan insan qarĢısında müəyyən öhdəliklər qoyur və müəyyən məqamlarda bu öhdəliklərin icrası arzudan çox zərurətlə izah olunmalıdır. Lakin salamlaĢmaq üçün təkcə söz azdır. Bunun üçün çoxsaylı jestlərdən istifadə 34 Termini Aristotel (e. ə . 384-322) t ə r ə find ə n d ö vriyy ə y ə burax ı lm ış d ı r. 145 olunur. Diplomatik dairələrdə isə salamlaĢmaq etiketi özünəməxsus incəliklərlə bağlıdır. Hər hansı məclisə gələrkən orada bir neçə nəfər toplaĢıbsa hökmən birinci salam vermək lazımdır. KiĢi qadına birinci salam verməlidir. Dəvət olunan məclisə gələrkən birinci ev sahibləri (öncə evin xanımı, sonra isə kiĢisi ilə) görüĢmək qaydadır. KiĢi ilə görüĢərkən birinci əl uzatmaq lazımdır. Qadınla salamlaĢarkən baĢ əyməklə də kifayətlənmək olar. Əgər o özü birinci əl uzadarsa, əl vermək lazımdır. Bu zaman qadının əlini var gücü ilə sıxmaq və yaxud davamlı olaraq sağa-sola (yuxarı-aĢağı) silkələmək ədəbsizlik niĢa- nəsidir. Bir çox hallarda kiĢilər qadınların əlini öpməyə üstünlük verirlər. Bütün bu hərəkətlər özünü gözə soxmaq cəhdindən irəli gəlməməlidir və səmimilik ifadə etməlidir. Hər hansı məclisə qadın təĢrif buyurursa, kiĢilərin ayağa durması məsləhətdir. Məclisdəki yaĢlı insanlar ayağa qalxmazsa, bunu onlara qəbahət saymamaq olar. Eyni yaĢda olan adamlar arasında münasibətlər tərəflərin tutduğu vəzifə, ictimai mövqeyi nəzərə alınmadan, səmimi ol- malıdır. Hər kəs çalıĢıb birinci salam verməyi özünə borc saymalıdır. Qadınların əlcəklə əl verməsi normal haldır. KiĢilər üçün isə belə hərəkət ədəbsizlikdir. Bir kəslə tanıĢ olduqda yaxınlaĢıb əl verməmiĢdən əvvəl özünü təqdim etmək lazımdır. Bu zaman ad, familiya bildirilməlidir. TanıĢlıq zamanı papağı çıxarmaq, yaxud azacıq qaldırmaq lazımdır. Etiket anlayıĢı bütövlükdə insan fəaliyyətinin bütün sahə- lərini əhatə edir. Biz gündəlik həyatda çoxsaylı etiket element- lərindən istifadə edirik. Kiminləsə salamlaĢırıq, kiməsə təĢəkkür bildiririk. Bir baĢqasına «Əmi, buyurun əyləĢin» deyə müraciət edib metroda yerimizi təklif edirik. Elə məqamlar olur ki, təəssüf hissimizi bildiririk, baĢsağlığı veririk. XahiĢ etdiyimiz məqamlar da az olmur. Bütün bunlar həm rəsmi, həm də qeyri-rəsmi Ģəraitdə baĢ verir. |