Journal of selcuk communication

ALTHUSSER’İN GÖZÜNDEN İDEOLOJİ VE İDEOLOJİNİN BİR TAŞIYICISI 
OLARAK YENİ MEDYA 
İpek Sucu
*
 
 
 
ÖZET 
Bireyler dünyayı olduğu gibi görmek yerine olmasını arzu ettikleri gibi görmeyi tercih etmektedir-
ler.  İnanç,  duygu,  düşünce  ve  varsayımlar  dünyaya  bakış  açısını  etkilemektedir.  Bu  durum 
Althusser’e  göre  ideolojik  düzenin etkisi  altında oluşmaktadır.  İdeolojik  düzen  bireyleri  öylesine 
etki altına almaktadır ki evrende oluşan her türlü faaliyete yansız bakmak imkansız hale gelmekte-
dir.  Durumun  böyle  olmasında  ve  nesiller  boyu  süre  gitmesinde  yüz  yüze  sözlü  iletişimden  yanı 
sıra  kitle  iletişim araçları  da  etkin  bir  rol  oynamaktadır.  Günümüzde iletişim  teknolojisinin ileri 
evresi  olarak  yeni  medya  ideolojinin  en  hızlı  taşıyıcılarından  biridir.  Yeni  medyanın  getirdiği 
dijitalleşme  her  türlü  haber  dağıtımı,  iletişimsel  birliktelik  ve  bilgi  paylaşımıyla  hızla  ideolojik 
paylaşımın  sürekliliğini  de  kuvvetlendirmektedir.  İdeolojinin  yeni  medya  aracılığıyla  hızla  ege-
menliğini  arttırması  her  türlü  habere  tarafsız  bakmayı  engellemektedir.  Bu  sorun  kapsamında 
öncelikle Althusser’in ideoloji kuramı üzerine literatür taraması yapılacak ardından yeni medya-
nın  nasıl  ideolojik  düzenin etkili  bir  taşıyıcısı olduğu  literatür  kapsamında  tartışılması amaçlan-
mıştır. Çalışmada Althusser’in ideoloji kuramından hareket edilerek ideolojik düzenin hem taşıyıcı 
hem  de  meşrulaştırıcı  aracı  olan yeni  medyanın  iletişimde sınır  tanımazlığıyla kamuoyu ve  gün-
dem yaratarak ideoloji çerçevesinde haber içeriklerinde gerçekliğin yeterince sorgulanmamasına 
yol açan rolü tartışılmıştır. 
Anahtar sözcükler: Althusser, ideoloji, yeni medya, haber, iletişim. 
ALTHUSSER’S IDEOLOGY THROUGH THE EYES OF AND NEW MEDIA AS A 
CARRIER OF AN IDEOLOGY 
 
ABSTRACT 
Instead of seeing the world as it is that individuals prefer to see as they desire. Beliefs, feelings, 
thoughts,  perspectives  and  assumptions  affect  the  world.  According  to  Althusser  This  situation 
occurs under the influence of ideological order. So that individuals are to influence the ideological 
order of the universe, it becomes impossible to look at any neutral activity. While being the case, 
and  go  down  through  the  generations,  as  well  as  face-to-face  verbal  communication  plays  an 
active  role  in  the  mass  media.  Advanced  stage  of  communications  technology  in  today’s  fastest 
carriers of the ideology is one of the new media. Digitalization brings all kinds of new media news 
distribution,  communication  and  information  sharing  associated  with  rapidly  reinforcing  the 
ideological  continuity  of  sharing.  Rapidly  increasing  dominance  of  this  ideology  through  new 
media  to  look  at  everything  that  hinders  neutral.  Within  the  scope  of  this  problem  is  to  do  a 
literature  review  on  the  theories  of Althusser,  ideology,  and  then  how  new  media  is  an  effective 
carrier of ideological order to discuss the scope of the literature. Althusser's theory of ideology in 
the  study  of  ideological  order  by  proceeding  with  the  carrier  as  well  as  a  legitimizing  tool, 
creating  a  new  ideology  of  the  media  agenda  in  communication  knows  no  borders,  within  the 
framework of the public and news content being enough of reality led to unquestioned discussed. 
Keywords: Althusser, ideology, new media, news, communication. 
 
                                                
*
 Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Öğrencisi.   
 
 

---

Althusser’in Gözünden İdeoloji ve İdeolojinin Bir Taşıyıcısı… (30-41) 
 
 
 
 
                                                 31 
GİRİŞ 
İdeoloji, üzerine pek çok söz söylenebilecek ve 
üzerinde  pek  çok  konuyla  bağlantı  kurulabile-
cek bir kavramdır. Althusser’in ideoloji kuramı 
günümüzde  de  yerini  bulabildiği  için  önemi 
göz  ardı  edilemeyecektir.  Althusser’e  göre 
ideoloji,  öznelerin  üretildiği  ve  çeşitli  yollarla 
toplumsal yapılar içinden hareket edebilmeleri-
ni sağlayan pratiktir. İdeoloji çarpıtan bir mer-
cekten çok, gerçekliğin kurucu öğesi belirli bir 
gerçekliktir.  (Althusser  2003:  76).  Gerçeklik 
ideolojik düzene göre biçimlenmekte ve  birey-
ler ideolojinin verdiği bakışla dünyayı görmek-
tedirler.  Bu  düzen  bireylerin  sosyal  yaşam 
biçimlerini, düşünce sistemlerini, inançlarını ve 
daha  birçok  insancıl  faaliyetlerini  yakından 
etkilemektedir.  İdeolojik  silsileler  içerisinde 
birey  adeta ideolojilerle  kaplı  bir hapishanenin 
içerisine  mahkum  olmuştur.  Bu  hapishanede 
birey  özgür  düşünme  ve  özgür  hareket  etme 
olanağından uzak olduğu için tarafsız düşünme 
yeteneğinden de hızla uzaklaşmaktadır. 
Günümüzde  yeni  medya,  ideolojinin  önemli 
taşıyıcılarından  biridir.  Althusser  ideolojide 
yeni  medya  üzerine  araştırma  yapmamasına 
rağmen,  Althusser’in  ideoloji  teorisini  günü-
müzde  yeni  medya  ile  ilişkilendirmek  müm-
kündür. Althusser’e göre ideolojinin taşıyıcıları 
olan  ayinler,  dini  törenler,  toplantılar,  kitle 
iletişim  araçları,  kitaplar,  gazeteler,  filmler, 
televizyon programları, radyolar vb. süreklidir. 
İdeoloji  bu taşıyıcılarla birlikte vardır ve ideo-
loji  onların  pratiği  içerisindedir.  Gelenekler, 
görenekler,  din  ve  öteki  toplumsal  alışkanlık-
lar,  kitle iletişim  araçları  yaşadığı  sürece  ideo-
lojiler  de  yaşamaktadır  (Althusser  2003:  58). 
Kitle  iletişim  araçları  genel  olarak  bireylerle 
iletişimi ve bilginin dağıtımını mümkün kılarak 
ideolojiyi yaşatmaktadır. Günümüzde iletişimin 
ve  bilginin  en hızlı  yayıldığı mecralardan  olan 
yeni  medya  bu  bağlamda  ideolojik  düzenin 
önemli  bir  taşıyıcısı  olmaktadır.  Yeni  medya 
iletişim  ve  haber  paylaşımında  özgürlüğü 
mümkün  kılıyor  gibi  görünmesine  rağmen 
aslında  ideolojilerle  kaplı  düşünce  sisteminin 
duvarlarını  hızla  yükselterek  özgürlüğü  daha 
fazla  kısıtlamaktadır.  Bu  sorun  kapsamında 
birinci  bölümde  kavramsal  olarak  ideolojiye 
önce  genel  olarak  bakılacak,  ardından  ikinci 
bölümde  Althusser’in  ideoloji  kuramı  literatür 
kapsamında  ayrıntılı  olarak  incelenecektir.  
Üçüncü  bölümde  ise  Althusser’in  ideoloji  ku-
ramının  günümüze  uyarlandığında  ideolojik 
düzenin taşıyıcısı olan yeni medyanın iletişime 
ve bilginin paylaşımında habere nasıl yansıdığı 
tartışılması amaçlanmaktadır. Çalışma  derleme 
bir  niteliğe  sahip  olup,  araştırma  yöntemi  ola-
rak  literatür  taramasından  faydalanılmıştır. 
Çalışma  konusu,  yeni  medyanın  ideolojik  dü-
zenin  bir  taşıyıcı  olarak  iletişime  ve  habere 
özgür bakabilmeyi engellediğinin ve ideolojile-
rin bastırıcı bir araç olarak kullanıldığının fark 
edilmesi açısından yararlı olacaktır. 
1.KAVRAMSAL  OLARAK  İDEOLOJİYE 
GENEL BİR BAKIŞ 
İdeoloji  kavramı  1796’da  Fransız  filozof 
Destutt  de  Tracy  tarafından  icat  edilmiştir. 
Tracy  ideoloji  kavramını  bilinçli  düşünce  ve 
fikirlerin kaynaklarını açığa çıkarmak amacıyla 
fikirler  bilimini  (idea-oloji)  ifade  etmek  için 
kullanmıştır.  Eagleton’a  göre  ideoloji,  baskıcı 
bir  siyasi  iktidarın  ayakta  durmasını  sağlayan 
aldatıcı bir düzendir. Bu düşünüre göre ideoloji 
toplumsal  bağlardan  alıkonulamayan  inançlar-
dır. Aynı zamanda egemen toplumsal sınıfların 
maddi çıkarlarını doğrudan dile getiren ve onun 
yönetimini  destekleyen  fikirlerdir  (Dursun 
2001:  24).    Toplumsal  yapı  içerisinde  kontrol 
ve mücadele ile ilgili fikir kümelerinden oluşan 
ideoloji,  değerlerden,  kavramlardan,  düşünce-
lerden  ve  sembol  sistemlerinden  şekillenerek 
mevcut  düzeni  meşrulaştıran  egemen  yapıların 
genel  olarak  nasıl  çalıştığını  hatırlatmaktadır 
(Erdoğan  ve  Alemdar  2002:  277).  Her  rejimin 
kendine  uygun  bir  ideolojisi  bulunmaktadır. 
İdeolojinin  toplumsal  bir  gerçekliktir.  Her 
toplumun,  her  siyasal  sistemin  bir  ideolojisi 
vardır. İdeolojinin kendisinden başka hiçbir şey 
ideolojiyi  değiştiremez  ya  da  bir  ideolojiden 
başka hiçbir  şey  bir  ideoloji  ile  mücadele  ede-
mez  (Lefebvre  1964:  93).  İdeoloji,  bireylerin 
faaliyetlerinin  amacını,  belirlenen  amaçlara 
nasıl ulaşılacağını belirleyen ve sosyal ve fiziki 
gerçekliğin  niteliğini  düzenleyen  bir  değerlen-
dirici ilkeler sistemidir (Allardt 1971: 117). 
19.  yy.  ortalarında  toplumsal  yapıların  ve  üre-
tim  sistemlerinin  belli  bir  tarihsel  süreç  içeri-
sinde  gittiğini  ve  varolan  modern  kapitalist 
toplumun gelecekte sosyalist bir topluma dönü-
şeceğini  ileri  süren  Karl  Marx  ve  Fredrich 
Engels  “sınıflar  teorisini”  ortaya  atmışlardır. 

---