Journal of selcuk communication
Yüklə 4,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4. GÜLŞEN-İ SARAY (SARAJEVSKI CVJETNİK) GAZETESİ
- 4.1. Gülşen-i Sarayın Kısa Künyesi
- 4.2. Gülşen-i Sarayın Biçimsel Yapısı
- 4.3. Gülşen-i Sarayın Fiyat, Dağıtım ve Tiraj Bilgileri
Osmanlı Döneminde Bosna Hersek’te Çıkan İlk Özel… (100-116) 107 - Senelik, altı aylık veya üç aylık müşteri olmak isteyenlerin Saraybosna'da bulunan vilayet matbaasına müracaat etmeleri gerekir. - Eğitime, fenne ve umumun menfaatine dair işler, göndermeye rağbet buyuran olursa memnuniyetle kabul ve neşredilir (Bosna Gazetesi, nr:1). Birinci sayının birinci sayfasında ''Mevadd-ı Hususiye'' başlığı altında yer alan yazıda, Sultan Abdülaziz meth ve dua ile anıldıktan sonra, gazetenin öneminden, niçin geciktiğinden, gazetenin üstleneceği görevlerden ve Bosna Vilayetine sağlayacağı faydalardan bahsedilmiştir. Ayrıca gazetenin yayınlanmasının büyük bir heyecana yol açtığı, Bosna'daki devlet erkanının memnuniyet ve tebriklerini bildirdikleri de yine gazetenin birinci sayfasında bildirilmektedir. Osman Paşa, gazeteden 10 nüsha merkeze göndermiş, merkez de Osman Paşa'ya memnuniyetini bildirmiştir. Bosna gazetesi daha sonra Yugoslavya olarak anılacak bu topraklarda yayınlanan ilk Türkçe gazetedir (Gölen 2010: 215). Bosna gazetesinin tiraji mecburi aboneliklerle beraber 1.000'i geçmemiştir. Görsel olarak ilgi çekici olmayan gazetenin yazıları çoğu kez imzasız çıkmıştır. Bosna gazetesinin ilk başyazarı Mustafa Rifet İmamoviç olmuştur. Gazetenin 135. sayısından itibaren, daha sonra Gülşen-i Saray gazetesinin sahibi ve başyazarı olacak olan Mehmed Şakir Kurtçehayiç, 11 Haziran 1868 tarihinden itibaren Bosna gazetesinin yönetimini üstlenmiş vefatına kadar da bunu sürdürmüştür. Son yönetici ise Bosna'ya vilayet mektupçusu olarak tayin edilen Ebuzziya Tevfik Bey'dir. Miloş Mandiç Bey de Türkçeden Boşnakçaya tercümanlık görevini yürütmüş ve gazetenin Boşnakça kısmını hazırlamıştır (Zaçinoviç 2003: 17, Gölen 2010: 217). Bosna gazetesinin, Mevâdd-ı Husûsiyye (Bosna Vilâyetine ait haberler), Mevâdd-ı Umûmiyye (Osmanlı Devletine ait haberler), Havâdis-i Hâriciyye (Dış haberler) ve İ’lânât başlıklı daimi köşeleri vardır. Osmanlı Devleti ve dünyada gelişen olayları takip eden gazete, İstanbul basınından aldığı haberleri hemen hemen her sayısında sayfalarına taşımıştır. Yabancı gazetelerden Bosna'yı ilgilendiren haberleri tercüme ettirerek gerekli gördüğü yerlerde bu haberlere karşı cevaplar yayınlamayı sürdürmüştür. Bu belirtilen başlıkların haricinde, öğretici ve edebi metinler, sanat haberleri ve ilmi makaleler de gazetenin sayfalarında yer almıştır. Gazetenin ebadı şu şekildedir: 1-16 sayılar 29x34 cm, 17-616 sayılar 37x48 cm ve 617-636 sayılar 23x35 cm. (Gölen 2010: 217, Pejanoviç 1967: 15). Ebuzziya Tevfik müdür olduğu dönemde, gazetenin numarasını 1'den başlatmış, gazeteyi resmi hüviyetinden kurtarmaya ve halka hitab eden bir gazete haline getirmeye çalışmış ancak Avusturya Macaristan'ın Bosna Hersek'i işgaline onay veren anlaşma ile (29 Temmuz 1878'de başlayan işgal, 28 Ekim 1878'de tamamlanabilmiştir.) O'nun bu gayreti yarım kalmıştır. Gazetenin yayınlanması 18 Temmuz 1878'de son bulmuştur. 4. GÜLŞEN-İ SARAY (SARAJEVSKI CVJETNİK) GAZETESİ Bosna Vilayet Gazetesi Bosna'nın Türkçe sayfalarının sorumlusu olan Mehmed Şakir Kurtçehayiç, vilayet gazetesindeki görevini bırakmadan özel bir gazete çıkarma fikrini zamanın Bosna Valisi Topal Şerif Osman Paşa'ya açmış, onun desteğini alınca da Bosna vilayet matbaasında Türkçe Gülşen-i Saray, Boşnakça Sarajevski Cvjetnik adını verdiği gazetesini yayınlamaya başlamıştır. Yarı resmi bir gazete olarak çıkmaya başlayan ve çok çeşitli konulardan bahsetmesinin yanında eğlendirici bilgilere de zaman zaman yer ayıran Gülşen-i Saray gazetesi, kısa zamanda Bosna Hersek'te iyi bir imaja ve bulunduğu zaman ve şartlara göre hatırı sayılır bir okur kitlesine sahip olmuştur. Gülşen-i Saray'ın çıkmasıyla içerik olarak benzer olan Bosanski Vjestnik gazetesinin Bosna gazetecilik sahnesinden çekilmesi de hızlanmıştır (Kruševac 1978: 50). 4.1. Gülşen-i Saray'ın Kısa Künyesi Adı: Gülşen-i Saray-Sarajevski Cvjetnik Yayına başlama tarihi: 26 Aralık 1868 Yayınlandığı matbaa ve yer: Bosna Vilayet Matbaası, Saraybosna Selçuk İletişim, 7, 3, 2012 108 Sahibi: Mehmed Şakir Kurtçehayiç Başyazarı ve Mesul Müdürü: Mehmed Şakir Kurtçehayiç Dili: İki sayfası Kiril Alfabesi ile Boşnakça, iki sayfası Arap harfleri ile Türkçe Ebadı: Birinci sene 25x38 cm, ikinci seneden sonra 44x32 cm Yayın Sıklığı: Haftalık Yayınlandığı gün: İlk önce Perşembe, daha sonra Cumartesi Önemli Başlıkları: Mevad-ı Hususiye, Mevad-ı Umumiye, Havadis-i Hariciye Tirajı: 500 ila 1000 arası (kesin bilgiye ulaşılamadı) Fiyatı: 40 Para Dağıtım şekli: Matbaadan elden satış ve posta ile abonelik Toplam çıkan sayı adedi: 170 Kapanış tarihi: 13 Temmuz 1872 Kapanış sebebi: Sahibinin hastalığı ve vefatı 4.2. Gülşen-i Saray'ın Biçimsel Yapısı Gülşen-i Saray, ilk olarak 26 Aralık 1868 tarihinde (24 Ramazan 1285) çıkmıştır. İkinci senesine kadar aralıksız haftada bir Perşembe günü çıkan gazete, sadece editörünün sağlık sorunları nedeniyle iki kere çıkarılamamıştır. Bu gazetenin, 2. ve 3. sahifeleri Türkçe, 1. ve 4. sahifeleri Kiril Alfabesinde yazılmış Boşnakça olarak 4 sayfa halinde basılmıştır. İlk senesinde gazete, 25x38 cm formatında sarı kağıt üzerine basılmış, ikinci senesinden itibaren ise beyaz kağıda geçilerek boyutları da 44x32cm olarak değiştirilmiştir. Çehresinin değişimiyle birlikte çıkarıldığı gün de ilk seneye göre değiştirilmiş ve ikinci senesinde Cumartesi günleri çıkarılmaya başlanmıştır. Başlık ve tarih bilgilerinden sonra ''işbu gazete'' şeklinde başlayan ve gazetenin fiyatı v.b. diğer bilgilerini içeren bölüm bütün sayılarda tekrarlanmıştır. Gazetenin ilk sayısında başlığın ve diğer bilgilerin sayfaya yerleşimi şu şekildedir: Sene 1 Gülşen-i Saray Numero 1 Fi 24 Ramazan sene 1285 (Hicri) Pencşenbe Fi 26 Kanunevvel sene 1284 (Rumi) İşbu gazete haftada bir defa Perşembe günleri Bosna Vilayeti merkezi olan Saray’da kain vilayet matbaasında basılıyor. Bir seneliği 50, altı aylığı 25 kuruşa ve beher nüshası 40 paradır. Vilayetin resmi gazetesine dahi müşteri olanlara gazetemizin bir yıllığı 30, altı aylığı 15 kuruştur. Taşralar için posta ücreti zammolunur. Avrupa lisanlarında yazılan ve tab’a şayan olan vukuat ma’ruf imza ile geldiği surette kabul olunur. Birinci sütuna yazdırılacak ilanatın beher satırı 5 ve son sütuna yazdırılacakların 2 kuruştur. İlanat-ı nafia meccanen basılır. Yukarıda yer alan bölümden sonra sayfa üç sütuna ayrılmış ve sütunlar kesik çizgilerle birbirinden ayrılmıştır. Sütun sayısı, ikinci senenin ilk sayısından itibaren hem Boşnakça hem Türkçe sayfalarda dörde çıkarılmıştır. İlk sayıda normal punto ile yazılmış ''Mukaddime'' başlıklı yazıdan sonra, büyük puntolarala ''Mevadd-ı Hususiye'', ''Mevadd-ı Umumiye'' ve ''Havadis-i Hariciye'' başlıkları yer almıştır. Bu başlıklar bütün sayılarda düzenli olarak devam etmemiş, zaman zaman normal puntolarda da yazılmış ve yazılara göre ayrı başlıklar kullanılmıştır (Gülşen-i Saray, 26 Aralık 1868). 4.3. Gülşen-i Saray'ın Fiyat, Dağıtım ve Tiraj Bilgileri Her sayıda tekrarlanan ve başlığın altında yer alan bölümde verilen bilgilere göre: Gazetenin fiyatı 40 para, yıllık abone bedeli 50, altı aylık abone bedeli 25 kuruştur. Vilayetin resmi yayını olan Bosna gazetesine abone olanlara ise neredeyse yarı yarıya indirim yapılmaktadır. Saraybosna dışına gönderilecek gazetelerin Yüklə 4,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|