K. Bünyadzadə

 220 

 
Şərq və Qərb: ilahi vəhdətdən keçən özünüdərk
 
 
dilədiyi kimsəni nuruna yönəldir. Allah insanlara nümunələr verir. Allah 
hər Ģeyi bilir…

 (Quran 24/35) 
 səh. 185, 187, 193 
 
21.
 
  َﺭﻮُّﻨﻟﺍ َﻭ ِﺕﺎَﻤُﻠُّظﻟﺍ َﻞَﻌَﺟ َﻭ  َﺽ ْﺭَ ْﻻﺍ َﻭ ِﺕﺍ َﻮﻤَّﺴﻟﺍ َﻖَﻠَﺧ ﻯﺬَّﻟﺍ ِ ّ ِللّ ُﺪْﻤَﺤْﻟَﺍ 

Həmd olsun o Allaha ki, göyləri və yeri yaratdı, zülmətləri və nuru var 
etdi…

 (Quran 6/1)
 
 səh. 185 
 
22.
 
 ﺍ ًﺮﻳﺬَﻧ َﻭ ﺍ ًﺮِّشَﺒُﻣ َﻭ ﺍًﺪِﻫﺎَﺷ  َﻙﺎَﻨْﻠَﺳ ْﺭَﺍ ﺎَّﻧِﺍ ُّﻰِﺒَّﻨﻟﺍ ﺎَﻬُّﻳَﺍ ﺎَﻳ
(
45
)
 
 ﺎًﺟﺍ َﺮِﺳ َﻭ ﻪِﻧْﺫِﺎِﺑ ِ ّللّﺍ ﻰَﻟِﺍ ﺎًﻴِﻋﺍَﺩ َﻭ
 ﺍ ًﺮﻴﻨُﻣ
(
46
 )
  

Ey peyğəmbər, biz səni Ģahid, müjdəçi və bələdçi (xəbər verən), Allahın 
izni ilə Ona dəvət edən və aydınladan bir çıraq olaraq göndərdik

 (Quran 
33/45-46)
 
 səh. 186 
 
23.
 
   ٌﺭﻮُﻧ َﻭ ﻯًﺪُﻫ ﺎَﻬﻴﻓ َﺔﻳﺭ ْﻮَّﺘﻟﺍ ﺎَﻨْﻟ َﺰْﻧَﺍ ﺎَّﻧِﺍ  

Gerçəkdən Tövratı biz endirdik, onda doğru yol göstərmə və nur vardır

 
(Quran 5/44).
 
 səh. 186 
 
24.
 
 َﻞﻴﺠْﻧِ ْﻻﺍ ُﻩﺎَﻨْﻴَﺗﺍ َﻭ ِﺔﻳﺭ ْﻮَّﺘﻟﺍ َﻦِﻣ ِﻪْﻳَﺪَﻳ َﻦْﻴَﺑ ﺎَﻤِﻟ ﺎًﻗِّﺪَﺼُﻣ َﻢَﻳ ْﺮَﻣ ِﻦْﺑﺍ ﻰَﺴﻴﻌِﺑ ْﻢِﻫ ِﺭﺎَﺛﺍ ﻰﻠَﻋ ﺎَﻨْﻴَّفَﻗ َﻭ
  ٌﺭﻮُﻧ َﻭ ﻯًﺪُﻫ ِﻪﻴﻓ  

Onların  ardından,  qarĢılarındakı  Tövratı  təsdiqləyəcək  Məryəm  oğlu 
Ġsayı  göndərdik  və  ona  içində  yol  göstərmə  və  nur  olan  Ġncili  verdik

 
(Quran 5/46)
 
 səh. 186 
 
25.
 
 ُﻩﺎَﻨْﻠَﻌَﺟ  ْﻦِﻜﻟ َﻭ ُﻥﺎَﻤﻳ ْﻻﺍ  َﻻ َﻭ  ُﺏﺎَﺘِﻜْﻟﺍﺎَﻣ ﻯﺭْﺪَﺗ  َﺖْﻨُﻛ ﺎَﻣ ﺎَﻧ ِﺮْﻣَﺍ  ْﻦِﻣ ﺎًﺣﻭ ُﺭ  َﻚْﻴَﻟِﺍ ﺎَﻨْﻴَﺣ ْﻭَﺍ  َﻚِﻟﺬَﻛ َﻭ
 ﺎَﻧِﺩﺎَﺒِﻋ  ْﻦِﻣ ُاﺎَشَﻧ  ْﻦَﻣ ﻪِﺑ ﻯﺪْﻬَﻧ ﺍ ًﺭﻮُﻧ
 

Sənə  də  əmrimizdən  ruh  vəhy  etdik.  Sən  Kitab  nədir,  iman  nədir 
bilməzdin. Lakin biz onu [Kitabı] bir nur etdik ki, onunla qullarımızdan 
istədiyiklərimizi doğru yola qoyaq…

 (Quran 42/52)
 
 səh. 186 
 
26.
 
 ﺍ ًﺭﻮُﻧ ْﻢُﻜَﻟ ْﻞَﻌْﺠَﻳ َﻭ ﻪِﺘَﻤْﺣ َﺭ  ْﻦِﻣ ِﻦْﻴَﻠْفِﻛ ْﻢُﻜِﺗْؤُﻳ ﻪِﻟﻮُﺳ َﺮِﺑ ﺍﻮُﻨِﻣﺍ َﻭ َ ّللّﺍ ﺍﻮُﻘَّﺗﺍ ﺍﻮُﻨَﻣﺍ َﻦﻳﺬَّﻟﺍ ﺎَﻬُّﻳَﺍ ﺎَﻳ
 ٌﻢﻴﺣ َﺭ  ٌﺭﻮُفَﻏ ُ ّللّﺍ َﻭ ْﻢُﻜَﻟ  ْﺮِفْﻐَﻳ َﻭ ﻪِﺑ َﻥﻮُشْﻤَﺗ
  

---

 
Гурани Кяримдян истифадя едилмиш айяляр
  

 221 

Ey  inananlar,  Allahdan  qorxun,  Onun  Rəsuluna  inanın  ki,  Sizə 
rəhmətindən iki pay versin, sizin üçün iĢığında yeriyəcəyiniz bir nur var 
etsin və sizi bağıĢlasın. Allah çox bağıĢlayan, rəhmlidir

 (Quran 57/28). 
 səh. 186 
 
27.
 
 ﺎًﻨﻴﺒُﻣ ﺍ ًﺭﻮُﻧ ْﻢُﻜْﻴَﻟِﺍ ﺎَﻨْﻟ َﺰْﻧَﺍ َﻭ ْﻢُﻜِّﺑ َﺭ  ْﻦِﻣ ٌﻥﺎَﻫ ْﺮُﺑ ْﻢُﻛَاﺎَﺟ ْﺪَﻗ  ُﺱﺎَّﻨﻟﺍ ﺎَﻬُّﻳَﺍﺎَﻳ
  

Ey insanlar, Sizə Rəbbinizdən açıq dəlil gəldi və Sizə açıq-aydın bir nur 
endirdik

 (Quran 4/174) 
 səh. 186 
 
28.
 
 ٌﻦﻴﺒُﻣ  ٌﺏﺎَﺘِﻛ َﻭ  ٌﺭﻮُﻧ ِ ّللّﺍ َﻦِﻣ ْﻢُﻛَاﺎَﺟ ْﺪَﻗ
(
15
)
 
  ِﻡ َﻼَّﺴﻟﺍ َﻞُﺒُﺳ ُﻪَﻧﺍ َﻮْض ِﺭ َﻊَﺒَّﺗﺍ ِﻦَﻣ ُ ّللّﺍ ِﻪِﺑ ﻯﺪْﻬَﻳ
  ٍﻢﻴﻘَﺘْﺴُﻣ ٍﻁﺍ َﺮ ِﺻ ﻰﻟِﺍ ْﻢِﻬﻳﺪْﻬَﻳ َﻭ ﻪِﻧْﺫِﺎِﺑ  ِﺭﻮُّﻨﻟﺍ ﻰَﻟِﺍ ِﺕﺎَﻤُﻠُّظﻟﺍ َﻦِﻣ ْﻢُﻬُﺟ ِﺮْﺨُﻳ َﻭ
(
16
)
  

…sizə  Allahdan  bir  nur  və  açıq  bir  kitab  gəldi.  Onunla  Allah  Onun 
razılığı  üçün  gedənləri  salamat  yollara  yönəldir,  onları  öz  izni  ilə 
qaranlıqdan aydınlığa çıxardıb doğru yola çatdırır

 (Quran 5/15-16). 
 səh. 186 
 
29.
 
 ﻰﻓ ْﻢُﻬَﻛ َﺮَﺗ َﻭ ْﻢِﻫ ِﺭﻮُﻨِﺑ ُ ّللّﺍ  َﺐَﻫَﺫ ُﻪَﻟ ْﻮَﺣﺎَﻣ  ْﺕَاﺎَضَﺍ ﺎَّﻤَﻠَﻓ ﺍ ًﺭﺎَﻧ َﺪَﻗ ْﻮَﺘْﺳﺍ ﻯِﺬَّﻟﺍ ِﻞَ َﻤَﻛ ْﻢُﻬُﻠَ َﻣ
   َﻥﻭ ُﺮ ِﺼْﺒُﻳ َﻻ ٍﺕﺎَﻤُﻠُﻅ  

Onlar  buna  bənzəyir  ki,  bəziləri  atəĢ  yandırdı.  O,  ətrafını  aydınladan 
kimi  Allah  onların  nurlarını  aldı  və  onları  zülmət  içində  qoydu,  onlar 
görə bilmədi

 (Quran 2/17).
 
 səh. 186 
 
30.
 
 ِﺕﺎَﻤُﻠُّظﻟﺍ ﻰِﻓ ُﻪُﻠَ َﻣ  ْﻦَﻤَﻛ  ِﺱﺎَّﻨﻟﺍ ﻰِﻓ ﻪِﺑ ﻰشْﻤَﻳ ﺍ ًﺭﻮُﻧ ُﻪَﻟ ﺎَﻨْﻠَﻌَﺟ َﻭ ُﻩﺎَﻨْﻴَﻴْﺣَﺎَﻓ ﺎًﺘْﻴَﻣ َﻥﺎَﻛ  ْﻦَﻣ َﻭَﺍ
 ﺎَﻬْﻨِﻣ ٍﺝ ِﺭﺎَﺨِﺑ  َﺲْﻴَﻟ
  

Ölü  ikən  diriltdiyimiz  və  ona  insanlar  arasında  yeriyə  biləcəyi  bir  nur 
verdiyimiz  kimsə  qaranlıqlar  içərisində  qalıb  ondan  heç  çıxa  bilməyən 
kimsə kimidirmi?...

 (Quran 6/122) 
 səh. 186 
 
31.
 
  ٍﺭﻮُﻧ  ْﻦِﻣ ُﻪَﻟ ﺎَﻤَﻓ ﺍ ًﺭﻮُﻧ ُﻪَﻟ ُ ّللّﺍ ِﻞَﻌْﺠَﻳ ْﻢَﻟ  ْﻦَﻣ َﻭ
  

Bir  kimsəyə  Allah  nur  vermədikdən  sonra  onun  nuru  olmaz

  (Quran 
24/40) 
 səh. 186 
 
32.
 
ﻰﺣﻮُﻳ ٌﻰْﺣ َﻭ  َّﻻِﺍ  َﻮُﻫ  ْﻥِﺍ
  

O, vəhy edilən (göndərilən) vəhydən baĢqa bir Ģey deyil

 (Quran 53/4). 

---

 222 

 
Şərq və Qərb: ilahi vəhdətdən keçən özünüdərk
 
 
 səh. 188 
 
33.
 
 ْﻢُﻜِﺑ َ ّللّﺍ َّﻥِﺍ َﻭ  ِﺭﻮُّﻨﻟﺍ ﻰَﻟِﺍ ِﺕﺎَﻤُﻠُّظﻟﺍ َﻦِﻣ ْﻢُﻜَﺟ ِﺮْﺨُﻴِﻟ ٍﺕﺎَﻨِّﻴَﺑ ٍﺕﺎَﻳﺍ ﻩِﺪْﺒَﻋ ﻰﻠَﻋ ُﻝ ِّﺰَﻨُﻳ ﻯﺬَّﻟﺍ  َﻮُﻫ
 ٌﻢﻴﺣ َﺭ  ٌﻑُﺅ َﺮَﻟ
 

O,  quluna  açıq  ayələr  göndərki,  Sizi  qaranlıqdan  aydınlığa 
çıxartsın.  ġübhəsiz,  Allah  sizə  qarĢı  çox  Ģəfqətli,  çox  mərhəmətlidir

 
(Quran 57/9). 
 səh. 187 

---

 Гурани Кяримдян истифадя едилмиш айяляр
 

 223 
 
Terminlərin indeksi 
 
 
A 
 
1.
 
Ahura Mazda  172, 196 
2.
 
Aksidensiya  32, 157 
3.
 
Antropoloji  panteizm    138, 
146 
4.
 
Apologet  94 
5.
 
Apologiya  93 
6.
 
Aristotelçi  panteizm    102, 
130, 146 
7.
 
AĢavan  83 
8.
 
Ayani  sabitə    bax:  sabit 
mənbələr  
9.
 
Ayn  149, 151 
10.
 
Ayn əl-cəm  61, 145, 151 
11.
 
Ayn əl-yəqin  64 
12.
 
Azadlıq  46, 81-88, 166, 176 
 
B 
 
13.
 
Batini elm  20, 186 
14.
 
Bayramiyyə  112 
15.
 
Bəhmən  196 
16.
 
Bərahimə  və  ya  brahmanizm 
 97 
17.
 
Bərzəx    197-201,  203,  205, 
209  
18.
 
Bəsirət gözü  58, 159, 179 
 
C 
 
19.
 
Cəbərilik  98 
20.
 
Cəmlər  cəmi    bax:  ayn  əl-
cəm  
21.
 
Cövhər  149 
 
D 
 
22.
 
Daosizm  26, 82 
23.
 
Dəhriyyə  98 
24.
 
Dialektik teizm  128 
25.
 
Dini-mistik    7,  11,  27,  54, 
69, 70, 71, 93, 94, 108, 111 
26.
 
Dominikan    103,  181,  183, 
184 
27.
 
Dua    32,  65,  66,  68,  69,  71, 
72, 73, 74, 86, 157, 180, 183 
 
E 
 
28.
 
Emanasiya  175, 210 
29.
 
Erot  174 
30.
 
Estetik  panteizm    131,  142, 
143, 146 
31.
 
EĢq   49, 66, 67, 68, 99, 183, 
202, 203, 210 
32.
 
Ezoterik  bilik    11,  47,  77, 
135,  163,  168,  174,  179,  186, 
187, 189 
 
Ə 
 
33.
 
Əhədiyyət      149,  150,  156, 
158 
34.
 
Ənva‗ ən- nuriyyə   203 
35.
 
Ərbab əl-ənvar  203 
 
F 
 
36.
 
Fanatizm  27, 28, 45 
37.
 
Feyz  28, 195 
38.
 
FövqəlĢüur  26, 46, 138, 141 
39.
 
Fransiskan  103, 181, 183 
 
G 
 
40.
 
GülĢəniyyə  112 
 
H 

---