Kafedra: MÜhasibat uçotu və audiT

129 
 
   
     
    
     
     115 
 
    115 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
   
 
     822 
 
    822 
 
Cədvəl  auditor  və  baş  mühasib  tərəfindən  imzalanır,  auditor  rəyində  qeyd 
olunmaqla  ona  əlavə  olunur.  Nəzarət  zamanı  alınmış  təhtəlhesab  məbləülərin  və 
onların silinməsi üzrə məbləü mühasibat yazılışlarının düzgünlüyü yoxlanmalıdır.                                                                                  
Bu zaman auditor aşağıdakı cədvəli tərtib etməlidir (cədvəl 7).  
                                                                                                          Cədvəl 7. 
  244 (71)  saylı hesab üzrə dövriyyənin Baş kitabda, balansdа və 1 saylı jurnal 
 orderdə (rüblük) əks etdirilmiş dövriyyə ilə uyğunluüunun yoxlanılması 
 
Tаriх 
Döv-
rün 
əvvəli-
nə 
     
Debet dövriyyəsi 
 
Kredit dövriyyəsi 
Döv-
rün 
əvvəli-
nə 
Məlumаtlаr üzrə  kə-
nаrlаşmа 
Bа-
lаns 
üzrə 
Bаş 
kitаb 
üzrə 
1 sаylı 
ъurnаl 
оrder 
üzrə 
Bа-
lаns 
üzrə 
Bаş 
kitаb 
üzrə 
1 sаylı 
ъurnаl 
оrder 
üzrə 
Bаlа
n-sın 
bаş 
kitаb
-dаn 
Bаlаn-
sın 
jur-nаl 
оrder-
dən 
Bаş 
kitа-
bın  
jur- 
nаl 
оrder-
dən 
01/01 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
01/04 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
01/07 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
01/10 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
31/12 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Qeyd: ___________________________________________________ 
      
5.
 
Büdcəyə və qeyri-büdcə fоndlаrınа ödəmələr üzrə hesаblаşmа-   
            ların auditi 
 
Büdcə  ilə  hesablaşmaların  auditi  zamanı  aşağıdakı  ümumi  məsələlər 
yoxlanılır: 
 vergitutma bazasının müəyyən edilməsinin tamlıüı və düzgünlüyü; 

---

130 
 
  əsas  məhsul  (iş,  xidmət)  satışından  gözlənilən  pul  gəlirlərinin  və 
mənfəətdən  vergi  üzrə  büdcəyə  avans  ödəmələrin  hesablanması  üçün  gözlənilən 
mənfəət məbləüinin müəyyən edilməsinin düzgünlüyü; 
  vergi  və  digər  ödəmələr  dərəcələrinin  tətbiq  edilməsinin  və  eləcə  də 
ödəmələrin hesablanması zamanı aparılan riyazi hesablamaların düzgünlüyü; 
  vergilərin  ödənilməsi  zamanı  güzəştlərin  tətbiq  edilməsinin  qanuni  və 
əsaslı olması; 
 büdcəyə ödəmələrin vaxtında və tam köçürülməsi; 
  ödəmələrin  hesablanması  və  köçürülməsi  üzrə  mühasibat  yazılışlarının 
tərtib edilməsinin düzgünlüyü; 
 ödəmə növləri üzrə hesabat formalarının tərtib edilməsinin düzgünlüyü və 
vergi orqanlarına vaxtında təqdim olunması; 
  521  sаylı  «Vergi  öhdəlikləri»,  421sаylı  «Mənfəət  vergisi  üzrə  təхirə 
sаlınmış vergi öhdəlikləri», 422 sаylı «Digər təхirə sаlınmış vergi öhdəlikləri» (68 
«Büdcə ilə hesablaşmalar») hesаblаrı üzrə analitik və sintetik uçоtun aparılmasının 
düzgünlüyü; 
 analitik və sintetik uçоt yazılışlarının baş kitabda və balansdakı yazılışlara 
uyğunluüu. 
Büdcə  ilə  hesablaşmalara  nəzarət  üçün  aşağıdakı  informasiya  mənbələrin-
dən  istifadə  olunur:  ayrı-ayrı  növ  ödəmələr  üzrə  arayış  və  hesablamalar;  bəyan-
namələr; bank çıxarışı və büdcəyə və qeyri büdcə fondlarına ödəniləcək məbləüin 
köçürülməsi  haqqında  ona  əlavə  olunan  sənədlər;  vergi  müfəttişləri  tərəfindən 
aparılan yoxlama aktları; 521, 421, 422  (68 "Büdcə ilə hesablaşmalar"),  523 sаylı 
"Digər məcburi ödənişlər"(67 "Büdcədənkənar ödənişlər üzrə hesablaşmalar") he-
sabları  üzrə  mühasibat  yazılışları;  jurnal-orderlər  və  ya  müvafiq  maşınoqramma-
lar. 
Mövcud q
anunvericiliyə  görə  maliyyə  və  vergi  orqanları  ilə hesablaşma-lar 
üzrə hesabatda əks etdirilən məbləülər onlarla razılaşdırılmalıdır. Yoxlama zamanı 
yoxlanılan dövr üçün ödənilən bütün vergi növləri üzrə praktiki tarix və köçürülən 
vergi məbləüləri göstərilməklə aşağıdakı formada cədvəl tərtib edilir. 

---

131 
 
                                                                                                      Cədvəl 9 
Vergilərin hesаblаnmаsı və vахtındа köçürülməsinin yохlаnılmаsı 
Hesabat formasının adı 
Məbləü 
Təsdiq olunmuş 
tarix 
Faktiki 
1.
 
Mənfəət vergisinin hesablanması 
2.
 
ƏDV üzrə bəyannamə 
3.
 
 
 
 
 
 
a) Hər bir vergi növü üzrə müəssisənin güzəşt hüququ qüvvədə olma müddəti 
nəzərə alınmaqla bir cədvəldə əks etdirilir: 
Vergi növü 
Güzəştin 
tətbiqinin 
başlanüıcı 
Güzəştin 
tətbiqinin 
dayandırılması 
Güzəşt məbləüi 
(ödəmədən azadolma, 
faizlərin azaldılması) 
 
 
 
 
 
b)  Bütün  ödəmələr  üzrə  qeyri-məhsuldar  ödəmə  məbləüləri  (cərimə 
sanksiyalarının  məbləüi)  və  faizlər  hesablanır  və  onların  uçоtda  və  hesabat 
formalarında əks etdirilir: 
Aktiv tarixi  Cərimənin 
aid  olduüu 
müddət 
Vergi növü  Ödənilməmiş 
məbləü 
Cərimə 
məbləüi 
Faiz 
məbləüi 
 
 
 
 
 
 
 
Mənfəət  vergisi  üzrə  qanunvericiliyin  gözlənilməsinin  yoxlanılması  zamanı 
vergitutulan  mənfəət  məbləüinin  düzgün  müəyyən  edilməsinə  xüsusi  diqqət 
verilməlidir. Burada yoxlamanın məqsədi aşağıdakılardır: 
  əsas  məhsul  (iş,  xidmət)  satışından  faktiki  pul  gəlirinin  (601(46)  saylı 
hesаbın    krediti) hesabatda əks etdirilməsi; 

---