Kandavlizm Şahin Böyükağa oğlu Əlibəyli Candaulism

186 
 
98
Elüar Pol (fransızca Paul Eluard; rusca Поль Элюар; 1895–1952) yüzdən artıq 
poetik  məcmuə  buraxdırmış  istedadlı  fransız  şairidir.  1895-ci  ilin  14  dekabrında  Sena 
departamentinin Sen-Deni şəhərində doğulmuşdur. Əsl adı Ejen Emil Pol Qrendel (Eugene 
Emile Paul Grindel) olmuşdur. 1952-ci ilin 18 noyabrında Parisdə 57 yaşında ikən vəfat 
etmişdir. 
 
 
Şəkil 109. Pol Elüar (Paul Eluard; 1895–1952) 
 
99
Nurəliyeva  Pərvin  Ələmdar  qızı  –  gənc  yazıçı,  Prezident  mükafatçısı  və 
təqaüdçüsü. 
 
 
Şəkil 113. Pərvin Ələmdar qızı Nurəliyeva  
 
100
Ernst Maks (almanca Max Ernst; rusca Макс Эрнст; 1891–1976) – XX əsr 
dünya  avanqardında  nüfuzlu  fiqurlardan  biri,  alman  və  fransız  rəssamı  (1891-ci  ilin  2 
aprelində Almaniya imperiyasının Bryul şəhərində doğulmuş, 1976-cı ilin 1 aprelində 85 
yaşının tamam olmasına bir gün qalmış Paris şəhərində vəfat etmişdir) 
 

---

187 
 
 
Şəkil  112.  Maks  Ernst  (Max  Ernst;  1891–1976)  –  solda  və  alman  sosial-
demokrat siyasətçisi, Nobel mükafatı laureatı Villi Brandt (əsl adı Herbert Ernst Karl Fram 
(Herbert Ernst Karl Frahm) – sağda 1972-ci ildə Münhendə Olimpiya oyunları zamanı 
 
101
Bohema  (rusca  богема)  –  1)  daimi  gəliri  olmayan,  sərsəri  həyat  keçirən 
ziyalılar təbəqəsi (aktyorlar, rəssamlar, şairlər və başqaları bohema dairəsi əmələ gətirirlər); 
2) belə bir mühitdə yaşayan adamların pozğun həyatı.  
102
Muza – 1) qədim yunan mifologiyasında: incəsənət və elm ilahəsi; 2) məcazi 
mənada: ilham; ilham mənbəyi; şeir; yaradıcılıq. 
103
Tryuk (rusca трюк) – 1) hünər, məharət, ustalıq; 2) məcazi mənada: fırıldaq, 
hiylə, hoqqa, kələk, oyun. 
Tryukçu  (rusca  трюкач)  –  1)  tryuk  ustası;  2)  məcazi  mənada:  fırıldaqçı, 
hiyləbaz, hoqqabaz, kələkbaz, oyunbaz. 
Tryukçuluq  (rusca  трюкачество)  –  1)  tryuk  ustası  olma;  2)  məcazi  mənada: 
fırıldaqçılıq, hiyləbazlıq, hoqqabazlıq, kələkbazlıq, oyunbazlıq. 
Tryukçuluqla  (rusca  трюкаческий)  –  1)  tryuk  ustası  olmaqla;  2)  məcazi 
mənada: fırıldaqçılıqla, hiyləbazlıqla, hoqqabazlıqla, kələkbazlıqla, oyunbazlıqla. 
104
Şansonye  (fransızca  chansonnier;  rusca  шансонье)  –  Fransa  estrada 
müğənnisi, kuplet və «monmartr» stilində janr mahnıları ifaçısı, çox vaxt onların sözlərinin 
və  musiqisinin  müəllifidir.  Fransızca  «chanson»  sözü  hərfi  mənada  «mahnı»,  «nəğmə» 
deməkdir.  «Şansonetka»  sözü  iki  mənada  işlənir:  1)  kafeşantanlarda  oxunulan  oynaq, 
bayağı nəğmə; 2) köhnəlmiş söz: belə nəğmələri oxuyan müğənninin özü. 
105
Şarl  Lui  Monteskyö  (Charles-Louis  de  Montesquieu)  –  fransız  yazıçısı, 
tarixçi,  hüquqşünas,  maarifləndirici  filosof  və  ictimai  xadim,  cəmiyyətin  öyrənilməsində 
naturalistik yanaşmanın tərəfdarı. 
Təbiətşünaslıq və ictimaiyyat, həmçinin incəsənət və din sahələrində geniş biliyə 
malik  olmuş,  hakimiyyətlərin  bölünməsi  haqqında  mükəmməl  doktrina  işləyib 
hazırlamışdır. 
1689-cu  ilin  18  yanvarında  Fransanın  Bordo  yaxınlığında  yerləşən  La-Bred 
qəsrində doğulmuşdur. Dünyaya gələrkən adı belə olmuşdur: Şarl Lui de Sekonda, baron 
Lya  Bred  i  de  Monteskyö  (Charles-Louis  de  Seconda,  Baron  de  La  Brede  et  de 
Montesquieu). Lakin mənbələrin çoxunda sadəcə Monteskyo kimi yazılır. 1755-ci ilin 10 
fevralında 66 yaşında ikən Fransanın paytaxtı Paris şəhərində vəfat etmişdir. 

---

188 
 
Monteskyö zadəgan ailəsindən çıxmış bir mütəfəkkir və yazıçıdır. Sonsuz (uşağı 
olmayan)  dayısının  adı,  qraf  titulu,  vəzifəsi  və  bütün  var-dövləti  irsən  ona  keçmişdir. 
Monteskyö  əvvəlcə  dini  təhsil  müəssisəsində  oxumuş,  sonra  hüquq  elmini  öyrənmişdir. 
Tutduğu vəzifədən imtina edərək botanika, anatomiya, fizika kimi təbiət elmlərini və tarixi 
öyrənməyə başlamış, Avropa boyunca səyahətdə olarkən qitə ölkələrinin siyasi və ictimai 
quruluşunu  dərindən  araşdırmışdır.  İyirmi  il  ərzində  apardığı  araşdırmalarının  nəticəsi 
olaraq 1748-ci ildə «Qanunların ruhu» əsərini çap etdirmişdir. 1990-cı ildə həmin əsər rus 
dilinə  tərcümə  olunaraq  «Qanunların  ruhu  haqqında»  adı  altında  nəşr  edilmişdir. 
«Qanunların  ruhu»  əsəri  istər  həmvətənlərinin,  istərsə  də  xarici  ölkələrdə  çalışan 
məsləkdaşlarının  dünyagörüşünə,  onların  fikirlərinin  zənginləşməsinə  çox  güclü  təsir 
göstərmiş,  hər  kəsin  əhvali-ruhiyyəsində  dərin  iz  buraxmışdır.  Monteskyönün  fəlsəfi 
konsepsiyası  deizm  və  mexaniki  materializm  prinsiplərinə  əsaslanmışdır.  Monteskyö 
Fransa Elmlər Akademiyasına üzv seçilmişdir. Bir yazıçı olaraq məşhurlaşmasında onun 
«Fars məktubları» adlı romanı xüsusi rol oynamışdır. Fransanın ali cəmiyyətinin əxlaqını 
və  siyasi  rejimini  satira  atəşinə  tutan  həmin  kitabın  satışı  çox  keçmədən  qadağan 
edilmişdir. Monteskyö «Elm, incəsənət və sənətkarlıq ensiklopediyası, yaxud izahlı lüğəti» 
adlı mənbədə xeyli sayda məqalənin müəllifi olmuşdur. 
Monteskyö  nikahlılığın  tərəfdarı  olmuş,  nikahsızlığın  əxlaqsızlıqdan, 
pozğunluqdan  doğduğunu  vurğulamışdır.  «Kişilərin  vəfasızlıq  və  dəmdəməkiliyinin  ən 
yaxşı  dəlili,  onların  dönüklüyünün  əsas  səbəbi  nikah  institutunun  tətbiq  edilməyə 
başlamasıdır». «Nikahsızlıq əxlaqsızlıqdan doğmuş, pozğunluqdan irəli gəlmişdir. Hər iki 
cins onların həyatını daha yaxşı etməli olan nikahdan qaçır, gen durur, əvəzində onları pis 
hala gətirən birlikdə yaşamağa üstünlük verir». 
 
 
 
Şəkil 114. Monteskyönün doğulduğu və işlədiyi La-Bred qəsri 
 
 

---