Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü

 
66 
biyolojik kontrol, biyolojik kontrol etmeninin tanıtımını gerektirir. Bir zararlıya uzun dönemli, 
kalıcı bir baskı sağlar. Genellikle yerli olmayan zararlıların baskılanması için kullanılır.  
Avrupa ladin testereli arısı, Gilpinia hercyniae, 1940‟larda Avrupa‟dan sağlanan bir dizi 
paraztoidlerinin  salımı  ve  rastlantısal  olarak  bir  nuclear  polyhedrosis  virüsün  bulaĢtırılması 
ile  biyoljik  mücadelesi  sağlanmıĢtır.  Bu  türün,  Kuzey  Amerikada  bu  doğal  düĢmanlarla 
birleĢik  mücadelesi  salgınlarının  ortaya  çıkmasını  engellemiĢtir.  Diğer  örnekler,  1930  ve 
1940‟ların  baĢında,  yine  Kuzey  Amerikaaki  baĢlıca  orman  zararlıları  ile  yapıln 
mücadelelerdir.  Bir  baĢka  örnek,  kır  güvesi,  Lymantria  dispar‟ın  çok  kapsamlı  biyolojik 
mücadelesidir.  
 
5.4.    Eklembacaklılar 
Eklembacaklılar  Ģubesi  sinekler,  arılar,  kınkanatlılar,  sivrisinekler,  kelebekler, 
karıncalar,  örümcekler,  yengeçler,  ıstakozlar  ve  karidesler  gibi  yaygın  hayvanları 
içerir.  Eklembacaklılar  bütün  hayvan  gruplarının  biyolojik  olarak  en  baĢarılı  ve  en 
kalabalık olanıdır. Diğer bütün organizma türlerinin hepsinin toplamından daha çok 
eklembacaklı  türü  vardır.  Eklembacaklılardan  baĢka  bilinen  400,000  bitki  türü  ve 
250,000 hayvan türü vardır. Ancak eklembacaklıların 1 milyondan fazla bilinen türü 
vardır.  Eklembacaklılar  yeryüzünün  bütün  bölgelerinde  bulunurlar  ve  insanlar  için 
çok büyük önemdedirler.  
Eklembacaklılar Ģubesi beĢ sınıfa ayrılır. Bunlar Kabuklular, Çıyanlar, Kırkayaklar, 
Örümcekler ve Böceklerdir.  
Arthropoda’ların böcekler sınıfı dıĢında bulunan örümcekler (Araneida) ve 
akarlar (Acarina) ormanda önemli predatörler arasında bulunurlar. Genel 
gözlemler bunların önemli olduklarını göstermekte ise de oynadıkları roller 
üzerindeki çalıĢmalar oldukça azdır. 
Genellikle zararlı hayvanları parçalamak suretiyle hayatlarını sürdüren 
hayvanlara predatör (Yırtıcı=Avcı) denir. Bunlar arasında zararlı böcekleri 
parçalayarak yiyen birçok Arthropoda (Eklem bacaklılar) türleri mevcuttur. Bu 
hayvanlar avlarına bağlı değildirler. GeliĢmeleri süresince birden fazla, hatta pek 
çok av ile beslenirler. Önemli bir yırtıcı Arthropoda grubu orman böcekleri üzerinde 
yaĢayarak onların miktarını azaltıcı rol oynar.  
 

---

 
67 
5.4.1.
 
Arachnida  sınıfının  üyeleri  arachnidler,  örümcekleri,  akrepleri,  keneleri, 
akarları  ve  Phalangileri  içerir.  Bazı  arachnidler  insanlar  ve  diğer  hayvanlar  için 
rahatsız edici ve hatta tehlikelidirler. Akarlar ve keneler insanlar, köpekler, tavuklar 
ve  sığırları  içeren  pek  çok  hayvanların  derilerinde  geçici  parazitler  olarak  yaĢarlar. 
Akarlar  çoğunlukla  dayanılmaz  kaĢıntılara  neden  olurlar.  Keneler  ateĢli  humma  ve 
sığır  hummasını  içeren  bazı  hastalıkları  taĢırlar.  Akrepler  kuyruklarıyla  sokarlar. 
Sokma çok acı verici olsa da, çoğunlukla insanlar için ölümcül değildir. Örümcekler 
genelde 
zararsızdır. 
Gerçekten,  böceklerle 
beslendiklerinden,  çoğunlukla 
yararlıdırlar. Örümcekler taciz edilmedikçe nadir olarak sokarlar.  
 Ormanda  yaĢayan  yararlı  örümcek  grupları  zararlı  böcekleri,  özellikle  kelebek 
tırtılları ve yaprak bitlerini yerler. Örümceklerin böcek yiyen kuĢlardan daha yararlı 
oldukları  bildirilmektedir.  ABD‟nde  yapılan  bir  araĢtırmada,  Choristoneura 
fumiferana (Clem.) (Lepidoptera, Tortricidae) epidemilerinde
ब  örümceklerin 0.4 
hektarlık bir alanda 75000 adede ulaĢtığını göstermiĢtir. 
Ağ ören örümcekler sadece uçan böcekleri değil, aynı zamanda özellikle 
kendilerini ağaçtan ipeğimsi iplikle boĢluğa salıveren küçük larvaları da yakalar. 
Avcı örümcekler, genellikle böcek populasyonunun fazla oldukları yörelerde 
avlanırlar. Dünyanın en obur hayvanı olarak bilinirler. Bu enteresan hayvanlar 
hakkındaki çalıĢmaların yoğunlaĢtırılması bizlere yeni ve enteresan bilgiler 
sağlayacaktır. 
Ayrıca, çok çeĢitli bir akar grubunun orman böceklerini yiyerek yararlı oldukları 
bilinmektedir. Fakat bunlar hakkında da yeterli çalıĢmalar mevcut değildir. Akarların 
Lepidosaphes ulmi (L.) (Homoptera, Diaspididae) koĢnillerinin yumurtalarını 
yedikleri ve ayrıca çeĢitli kabuk böceklerinin yumurta ve larvaları üzerinde 
yaĢadıkları bilinmektedir. 
Bugün Türkiye‟de de çok çeĢitli bir akar grubunun yaĢadığı saptanmıĢtır. Fakat 
bunların zararlı böceklerle olan iliĢkileri hakkındaki aydınlatıcı bilgiler azdır. 
5.4.2. Avcı böcekler, Insecta sınıfı 
Böcekler, Insecta sınıfı, biyolojik olarak hayvanlar içerisindeki en baĢarılı 
gruptur. Bilinen türü 900.000'den fazladır. Bazılarının tatlı sularda, bazılarınınsa 
tuzlu sularda yaĢamasına rağmen hemen tüm böcekler karasal hayvanlardır. 
Böceklerin boyutları, 0.25 milimetre boyundaki küçük böceklerden, kanat açıklığı 30 

---

 
68 
santimetre olan tropikal pulkanatlılara kadar değiĢiklik gösterir. Fakat birçok 
böceğin boyu 2.5 santimetreden daha küçüktür.  
Böcekleri yemek suretiyle geçinen predatör böcekler, asalak böceklerle 
beraber, doğada bozulan dengeyi tekrar meydana getirmek hususunda oldukça 
önemli rol oynarlar. Dünyada yüzlerce yırtıcı böcek türü, diğer böcekler üzerinde 
yaĢarlar. Bu böceklerin bağlı olduğu önemli takımlar aĢağıda verilmiĢtir. 
  
 
ġekil XX. Karınca aslanı, Myrmelon formicarius L. (Insecta: Neuroptera)  
tuzak çukuru ve avcı larvası. Krınca aslanı larvası kuru tozlu toprakta inĢaettiği 
tuzak çukunun altında bekler halde durur ve çukura düĢen karınca veya bir baĢka 
bceği av olarak yakalar. Pek çok zararlı böcek bu tarz bir olgu içinde kısmen veya 
tamamen diğer avcı böcekler tarafından kontrol altında tutulur.   
Takım: Orthoptera (Düz kanatlılar); Bu takım mümessilleri genellikle tarım 
ve bazen de orman alanlarında zararlı olurlar. Fakat bazıları, örneğin Mantidae 
(Peygamber develeri) çeĢitli böceklerin tırtıllarını yiyerek geçinirler. Mantis religiosa 
Peygamber devesi  
Takım: Hemiptera (Yarım kanatlılar); Fitofag olan bu türler bitkilerin 
özsuyunu (besin suyu) emerler. Fakat birçok familyalar tamamen predatör olarak 
yaĢarlar. Bunlar arasında Reduviidae, Phymatidae, Pentatomidae ve Miridae 
familyaları söylenebilir. 
Takım: Neuroptera (Sinir kanatlılar); Bu takımın Chrysopidae ve 
Hemerobiidae familyalarının larvaları ve erginleri afid ve adelgid‟leri parçalayarak 
yerler. Myrmelon formicarius Karınca arslanı  
Takım: Coleoptera (Örtük kanatlılar); ÇeĢitli böcekleri parçalayarak yiyen 
önemli türleri kapsar. Bu türler genellikle Carabidae, Cicindelidae, 
Coccinellidae, Cleridae ve Ostomidae, Rhizophagidae familyalarına dâhildir. 

---