Kashfiyotlar •davr nashriyoti

biz oykumena to ‘g ‘risida Sharqiy 0 ‘rta Yer dengizidagi
sivilizatsiya beshigidan boshlab ma’lumotlarga egamiz, 
shu sa-
babli hattoki Yevropaning ochilishi ham birdaniga bo'lmagan deb hisob- 
lanadi. Yevropa miloddan oldingi XVI asrda kritliklar tomonidan ochilgan 
(Krit - qadimiy madaniyat o'choqlaridan biri).
•INIKIVA
Finikiyaliklarning dengiz
sayohatlari haritasi
Odamlar birinchi navbatda daryolarning atrofidagi hosildor
yerlarni o'zlashtirishgan. Daryo qabilalar o ‘rtasida alo-
qa o'rnatish uchun qulay yo ‘I bo'lgan. Dengiz or­
qali suzish boshlanganidan keyin yangi yerlar­
ni ochish su r’atlari tezlashgan.

---

Qadimgi dunyo
Yunonlarning axey q abilasi g e o g ra fik kash fiyo tlari bilan
dovruq ta ra tg a n : ular 0 ‘rta Yer d e ng izid an Q o ra de n g iz-
ga suzib o ‘tis h g a n . Finikiyaliklar Yevropani o erab tu rg a n
A tla n tik a okeani q irg ‘oqlarini ta d q iq qilishg an . H indlar
H in d -G a n g a tekisligin i o ‘zlas h tirib b o 'lis h g a c h , A rab d e n ­
gizi q irg ^ q la rig a va H im olay to g ‘ig ach a y e tib bo rishg an .
Buyuk X ito yda vujudga kelgan sivilizatsiya Tinch okean i
q irg ‘oq laridan T ib e t togM iklariga q a d a r y e tib b o rd i. M ilo d ­
dan avvalgi V a s rd a Q ad im g i Y un oniston da g e o g ra fiy a fa n i
paydo boMdi.
Buyuk yunon sayyohi
Birdaniga ikkita fan - geografiya va tarix fanlari asoschisi deb hisob- 
lanadigan, millati grek bo'lgan Gerodot (miloddan avvalgi 490 va 480- 
yillar orasida tug'ilgan va miloddan avvalgi taxminan 425-yilda vafot et­
gan) asli Kichik Osiyolik bo'lgan. U Kichik Osiyo bo'ylab sayohat qilgan, 
Bobil, Finikiya, Misr, Kirena, Yunonistonning turli shaharlari, Qora dengiz 
qirg'oqlarini borib ko'rgan. Uzoq vaqt Afinada istiqomat qilgan.
M isr piram idalari

---

Gerodot asarlari - Qadimgi dunyo haqi- 
dagi haqiqiy ensiklopediyadir. Umrining un- 
dan ham ko‘p qismini jahongashtalik bilan 
oltkazgan boshqa bir odamni topish mush- 
kul. Qiziquv-chanligi va halolligi Gerodotni 
ishonchli kuzatuvchiga aylantirdi, u yodgor- 
liklar va hududlarning o'ziga xos tomonlarini 
aniq va lo'nda qilib ta’riflab berdi.
Gerodotning asarlarida Misming geogra- 
fiyasi, uning dini va arxitekturasi, qonunlari va 
urf-odatlari to‘g ‘risidagi hikoyalar bor. Gerodot 
birinchi bo'lib ajoyib Misr ehromlarini ta’riflab 
berdi, bu paytda ehromlar bunyod etilganiga 
2 ming yildan ortiq vaqt o'tgan edi. U o'z hiko- 
yalarida Liviya haqida shunday yozadi: «Uning qirg'oqlarida odamlar isti­
qomat qiladi, undan uzoqroqda esa - yovvoyi hayvonlar dunyosi, undan 
keyin esa poyoni yq quruq va jonsiz qumliklar boshlanadi». Bobil haqi­
da esa shunday jumlalar bor: «U shunchalar go'zal va ulug'vorki, butun 
dunyoda unga teng keladigan shahar topilmaydi».
Gerodot Ukraina cho'llarida yashagan sirli ko'chmanchi-skiflar haqi­
da qiziq ma’lumotlar qoldirgan. «Chavandoz skiflar - mahoratli kamon- 
chilardir, ularotqo'yib borayotib ham marragaaniq uradilar, ularning ara- 
vasi esa uy o'rnini o'taydi», - deb yozadi u. Uning asarlari - yer yuzidan 
allaqachonlar yo'q bo'lib ketgan xalq to'g'risida ishonchli ma’lumotlarni 
beruvchi muhim asosdir, bizning davrga kelib ulartarixiy manbalar orqali 
o'z tasdig'ini topmoqda.
«Men M isr haqidagi hikoyalarimni davom ettiraman, axir
dunyoning boshqa hech b ir yerida bunchalik ko'p
m ojiza topolmaysiz, bu yerda ta ’rifiga til ojiz
xazinalarning son-sanog‘i yo'q», - deb yoz-
gan edi Gerodot.
Bobilda tuzilgan dunyo
haritasi: Furot daryosi;
shaharlar doirachalar
bilan belgilangan

---