Åkcp{ig-fcghycß

 
27 
Əbu Musa dedi: Mə n hə r ikisini (Əli və  Müaviyə ni) xilafə tdə n götürür müsə lmanları isə  xə lifə  seçmə k üçün ş uraya də və t 
edirə m. Əmr As öz hiylə sinin baş  tutduğ unu gördükdə  yalandan and içdi ki, bu yaxş ı fikirdir. 
Ümumi iclas qurulduqda Əmr As Əbu Musaya dedi: Sə n də  öz fikrini söylə  Əbu Musa fikir söylə mə kdə  qabağ a düş mə sini israr 
etsə  də  o qabağ a düş üb dedi: “Mə n Əli və  Müaviyə ni xilafə tdə n kə narlaş dırıram. Özünüz yığ ış ıb yeni bir xə lifə  seçin.” Bu 
zaman Hiylə gə r Əmr As cə ldə  yerində n durub: Əbu Musanın dediyini eş itdiniz. O öz rə isi Əli (ə leyhissalam)-ı xilafə tdə n götürdü, 
yə ni kə narlaş dırdı, elə  mə n də  onu kə nar hesab edib yerində  isə  öz rə isim Müaviyə ni  tə yin edirə m, deyib öz üzüyünü  sağ  
ə
linə dn çıxardıb sol ə linə  keçirdi və  Əli (ə leyhissalam)-ı viladə tdə n bu cür çıxarıb Müaviyə ni onun yerinə  nə sb edirə m-dedi. 
Yuxarıda qeyd olunan Əli (ə leyhissalam)-ın xilafə ti zamanı ə n iyrə nc və  siyasi hadisə lə rdə n biri hesab olunur. Mə hz Hə kə meyn 
ə
hvalatı  da  hə min  Xə variclə ri  ə mə lə   gə tirmiş dilə r.  Baxmayaraq  ki,  Əli  (ə leyhissalam)  Əgə r  Abdullah  ibni  Abbası 
bə yə nmirsinizsə  onda yerinə  Malik Əş tə ri göndə rin- deyə  buyurmuş du, ancaq Əş ”ə s və  onun ə shabı isə  cavabında belə  
demiş dilə r. 
Biz  Əbu  Musadan  baş qa  bir  kə si  tə yin  edə   bilmə rik.  “Hə r  halda  o  ş ey  ki,  olacaqdı  oldu”  lakin  çox  tə ə ccüblü  idi  ki,  çirkin 
Hə kə meyn  macə rasının  bais  və   banilə ri  sonradan  öz  peş manlıqlarını  büruzə   verə rə k  tam  hə yasızlıqla  bütün  günahları  Əli 
(ə leyhissalam)-ın boynuna yıxıb dedilə r: 
“Axı Əli niyə  bu tə hkimə  razı oldu? Elə  buna görə  də  Əli kafirdir.” Bunlar də fə lə rlə  Əli (ə leyhissalam)-ın hüzuruna gə lib 
fə ryad  edirdilə r:  “Hökumə t  Allaha  mə xsusdur!!!”  İ ndi  qayıdaq  ə sl  mə tlə bə :  Dastanın  seçilmiş   hissə lə rinin  ş ə rhində  
Xə varicin (iman və  ə qidə  oğ rularının) ş üardarının “Hökumə t Allaha mə xsusdur.” olmasını və  bu cazibə li ş üarla camaatı aldatmasını 
baş a düş dük. Mə hz bunlar idi ki, camaatı Əli (ə leyhissalam)-ın ə leyhinə  qaldıraraq hə yatda ə n böyük zə rbə ni o Hə zrə tin ilahi 
hökumə tinə  varid etdilə r. Möminlə r ağ ası Hə zrə t Əli (ə leyhissalam) buyurdu: 
“Bu haqqın öz sözü idi, lakin bu sözdə n batil bir ş ə kildə  istifadə  edildi bə li hökumə t və  hökm Allaha mə xsusdur.” 
Belə liklə , o, Xə varicin nadürüst ə qidə  və  nifaq yaradan simalarını xalqa nümayiş  etdirə rə k onlara xə bə rdarlıq etdi ki, din maskası 
arxasında müharibə yə  gə lə nlə rə  inanmayın. 
 
 
 
İ Yİ RMİ NCİ  HEKAYƏT 
 

---

 
28 
SƏBR VƏ DÖZÜM 
İ mam Əli (ə leyhissalam) hə miş ə  sə y edirdi ki, bacardığ ı qə də r düş mə nlə rlə  ortaya çıxan problemlə ri sə br, hə və s və  
dözümlə   hə ll  edib  imkan  dairə sində   müharibə yə   qol  qoymasın,  habelə   müharibə ni  baş layan  ilk  ş ə xslə rdə n  hesab  olunmasın. 
Hə zrə tin müharibə si bir növ müdafiə  xarakteri daş ıyırdı.  
Əli (ə leyhissalam)-ın ə n qə ddar düş mə ni) olan Müaviyə yə  gə ldikdə  isə , Hə zrə t ilk növbə də  ona müxtə lif mə ktublar, 
elə cə  də  bir çox qasidlə r göndə rdi ki, xalqın müxtə lif problemlə ri Allahın ə mrlə rinə  ə mə l etmə k yolu ilə  hə ll edilsin. 
Mə sə lə n:  İ mam  Əli  (ə leyhissalam)  Ş am  ə hlində n  olan  Cə rir  ibni  Abdullaha  bir  mə ktub  verib  onu  Müaviyə nin  yanına 
göndə rdi. Cə rir Əli (ə leyhissalam)-ın mə ktubunu Müaviyə yə  çatdırıb onları Hə zrə tin doğ ru yolu ilə  getmə yə  də və t edə rə k 
Müaviyə yə  dedi: “Sə n də  müsə lmanların seçdiklə ri yolu seç! Daha demə  ki, mə n Ş amda Osmanın valisiyə m.” 
Müsə lmanların  xə lifə si  Əli  (ə leyhissalam)-dır  və   gə rə k  ona  tabe  olasan.  Müaviyə   zahir  cavabında  belə   dedi:  Bu  barə də  
fikirə ş mə yin, lakin Əli (ə leyhissalam)-ın onu öz və zifə sində  saxlamağ a qadir olmadığ ını duyduqda camaatı Əli (ə leyhissalam)-ın 
ə
leyhinə  qaldırırdı. 
Cə rir  Müaviyə də n  mə yus  olduqda  Kufə yə   qayıtdı  çox  tə ə ssüflə r  olsun  ki,  Kufə   camaatı  da  ona  qarş ı  çıxaraq  Cə riri 
Müaviyə nin tə rə fdarı adlandırdılar. Bu böhtandan narahat olan Cə rir Kufə də n Qırqısa adasına gə lə rə k ömrünün sonuna qə də r orada 
yaş adı.  Əli  (ə leyhissalam)-ın  ə shabı  Hə zrə tin  Müaviyə   ilə   müharibə yə   qalxmasını  tə kid  edirdilə r.  (Əlbə ttə   bu  hazırlıq 
müharibə   elan  etmə k  idi).  Amma  Əli  (ə leyhissalam)-ın  metodu  isə   baş qa  idi.  O  özünün  müharibə ni  baş layan  ilk  ş ə xs  olmasını 
istə mirdi. Böyük inqilabi sə br və  dözümlə  öz iş lə rini ə ncam verirdi. Hə zrə t sülh qapılarını bağ lamaq istə mirdi. Cə ririn Ş amdan 
Kufə yə  gə lmə sini nə zə rə  almaqla Hə zrə t bu barə də  ə shaba belə  buyurdu: 
“Mə nim Ş am camaatı ilə  müharibə yə  qarş ı olan sə fə rbə rliyim onlarla sülh bağ lamaq demə kdir. Elə cə  də  ə gə r yaxş ı iş  
görmə k istə sə lə r bu yaxş ı iş in yolunu onların üzünə  bağ lamaq mə nasındadır.” 
Belə liklə   Əli  (ə leyhissalam)  müharibə ni  ilk  baş lamaq  tə ş ə bbüsünü  qə bul  etmə di.  Hə miş ə   çalış ırdı  ki,  adamları  haqq 
yoluna hidayə t etsin. Elə  buna görə  də  bu yolda çox sə brli və  dözümlü idi. 
 
İ Yİ RMİ  Bİ Rİ NCİ  HEKAYƏT 
 
TƏLƏSMİ Ş  NADAN 
Hə kə meyn  ə hvalatından  sonra  Xariyyə t  ibni  Ramid  adlı  bir  ş ə xs  öz  qə bilə sində n  30  nə fə rlə   (bə ni  Naciyə )  Əli 
(ə leyhissalam)-ın hüzuruna gə lə rə k Hə zrə tə  qarş ı etiraz edib dedi: “And olsun Allaha, mə n daha sə nin yolunla getmə yə cə k sə nin 

---

 
29 
dalında namaz qılmayacağ am. Elə  günü sabah sə ndə n ayrılıram.” O hə min günün sabahı qaçaraq İ slam hökumə ti ə leyhinə  qiyam etsin 
deyə   bir  neçə   nə fə ri  də   öz  ə trafına  yığ dı.  Əli  (ə leyhissalam)  öz  ə yalə tlə rinin  bütün  valilə rinə   Xariyyə t  ibni  Raş idi 
axtarmalarını tapş ırdı. Bu zaman Hə zrə tə  Xariyyə t və  yoldaş larının Mə daində  Əli (ə leyhissalam)-ın havadarları ilə  toqquş ması 
nə ticə də  beş  nə fə r ölü vermə klə  Əhvaz tə rə fə  qaçaraq orada olan bir qrup oğ ru və  kafirlə ri özlə rinə  qoş ması, elə cə  də  
öz yağ ı ə mə llə rini davam etdirmə si xə bə ri yetiş di. 
Nə hayə t Əli (ə leyhissalam) Mə qə l ibni Qeysi iki min nə fə r döyüş çü ilə  Əhvaza sarı yola saldı. Mə qə l hörmöz dağ larının 
kə narında Xariyyə tin ordusu ilə  vuruş araq yetmiş  nə fə r bə ni Naciyə  300 nə fə r isə  kafirlə rdə n cə hə nnə mə  vasil elə di. 
Qaçmağ a cə hd göstə rə n Xariyyə t isə  Noman ibni Sə hban tə rə fində n öldürüldü Mə qə l ə sir düş ə n müsə lmanları azad edib 500 
nə fə rə  yaxın qeyr müsə lmanı da özü ilə  birlikdə  Ərdə ş ir Xuvvə  vilayə tinə  gə tirdi, oradan da qə lə bə  xə bə rini mə ktub 
vasitə silə  Əli (ə leyhissalam)-a çatdırdı. 
Müsqə lə t ibni Hücə yrə  Ş ə ybani Əli (ə leyhissalam) tə rə fində n Ərdə mir Xuvvə nin valisi tə yin edilmiş di. Əsirlə r onun 
hüzurunda ağ layaraq azad olunmalarını ondan xahiş  etdilə r. 
Bir çox danış ıqlardan sonra ə sirlə ri ondan beş  yüz min dirhə mə  alaraq bu mə blə ğ i İ mam üçün göndə rmə yinə  daha sonra 
ə
sirlə ri azad edə cə yinə  söz verdi. Onun İ mam üçün iki yüz min dirhə m mə blə ğ ində  pul göndə rmə yə  imkanı olmadığ ından 
Ş ama qaçaraq Müaviyə yə  qoş uldu. 
Bə li, o, tə lə smə k və  nadanlığ ı üzündə n ə ks inqilabçıya çevrildi. Əgə r Əli (ə leyhissalam)-ın hüzuruna gə lib ə hvalatı olduğ u 
kimi o Hə zrə tə  desə ydi, İ mam Əli (ə leyhissalam) onu mütlə q bağ ış lardı. 
Hə zrə t onun barə sində  belə  buyurmuş du: 
Allah Müsqə lə nin üzünü qara elə sin, o böyük ş ə xsiyyə tlə rin ə mə lini qulların azad olunmasını yerinə  yetirdi, lakin qul kimi də  
qaçdı. Hə lə  yaxş ı iş inə  görə  onu tə riflə yə nlə rin (yə ni qulların alınması və  onların azad edilmə si) mə dhi sona yetiş mə miş di 
ki, öz qaçış ı ilə  özünü danmaq və  mə lamə tə  düçar etdi. 
“Əgə r o, qaçmayıb müqavimə t göstə rsə ydi hə r nə yi olsaydı, biz ondan qə bul edə rdik və  öz borcunu ödə yə nə  kimi onun üçün 
güzə ş t edə rdik.” 
Lakin onun özü bu barə də  qardaş ı Nə imə  belə  yazmış dı: Müaviyə  ilə  sə nin barə ndə  söhbə t etmiş ə m Müaviyə  sə nə  
ehsan edib və zifə  verə cə k, o, bunu mə nə  və ”də  veribdir.! 
Bu mə ktub sə nə  çatan kimi Ş ama gə l və  mə nə  qovuş . Doğ rudan da nifrin olsun belə  insanlara ki, Əli (ə leyhissalam) da onlara 
nifrin etmiş dir. 
 
 
 
İ Yİ RMİ  İ Kİ NCİ  HEKAYƏT 

---