Kənd təSƏRRÜfati hazırkı durum və gələcək inkişaf potensialı fao-türkiyə Tərəfdaşlıq Proqramı çərçivəsində və Azərbaycan Respublikasının
Dəyər zənci̇ri̇ və daxi̇li̇ bazar
Yüklə 2,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4.3.6. Orqanik məhsullar üçün daxili bazarlarin potensiali 4.3.6.1. Orqanik bazarları necə artırmaq olar
- 4.3.7. Orqanik məhsullarinn dayaniqli təminati üçün məhdudiyyətlər
59 Dəyər zənci̇ri̇ və daxi̇li̇ bazar Fəsil 4 Cədvəl 13. Kənd təsərrüfatı məhsulları üçün topdan və pərakəndə satış bazarlarının sayı Bazarn növü Şəhər Bazarların sayı Mal-qara topdansatış bazarı Bakı 10 Sumqayıt 7 3 Digər şəhərlər (hər şəhərdə bir bazar olmaqla) 23 Meyvə-tərəvəz topdansatış bazarı Bakı 3 Digər şəhərlər (hər şəhərdə bir bazar olmaqla) 27 Kənd təsərrüfatı məhsulları üçün pərakəndə satış bazarları Bakı 16 Gəncə 6 Şəmkir 4 Astara 3 Göyçay 3 Xaçmaz 2 Sumqayıt 2 Goranboy 2 Tovuz 2 Qazax 2 Kürdəmir 2 Cəlilabad 2 Masallı 2 Digər şəhərlər (hər şəhərdə bir bazar olmaqla) 39 Azərbaycan ərazisində kənd təsərrüfatı məhsullarının satışı üzrə ümumilikdə 63 topdansatış və 87 pərakəndə satış bazarı mövcuddur. Bakı kimi əhalinin sıx məskunlaşdığı ərazilərdə həm topdansatış, həm də pərakəndə satış bazarlarının sayı getdikcə artmaqdadır. Bu bazarlar ənənəvi təsərrüfat məhsullarının satışı üçün nəzərdə tutulsa da, onlardan orqanik məhsulların satışı üçün də istifadə etmək mümkündür. Ticarətçi və vasitəçilər topdansatış nümayəndələri ilə istehlakçılar arasında əhəmiyyətli rol oynasalar da, məhsulların qiymət artımına yol verirlər ki, bu da istehlakçıların daha çox pul ödəməsinə, habelə, istehsalçıların daha az pul qazanmasına səbəb olur. Digər tərəfdən, pərakəndə satış bazarlarına çıxışın asan olması və kiçik qiymət artımı istehlakçılara məhsulları daha aşağı qiymətə əldə etmək imkanı verir. Cədvəl 13 Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsulları üçün topdan və pərakəndə satış bazarlarının sayı haqqında məlumatları əks etdirir. 7 Sumqayıt Bakıdan sonra ölkənin ikinci böyük şəhəridir. 60 Azərbaycanda orqani̇k kənd təsərrüfati Hazırkı durum və gələcək inkişaf potensialı Cədvəldən də görünür ki, bazarlar bütün ölkə ərazisində yayılmışdır. Əhalinin daha sıx olduğu şəhərlərdə topdan və pərakəndə satış bazarlarının sayı daha çoxdur. 4.3.6. Orqanik məhsullar üçün daxili bazarlarin potensiali 4.3.6.1. Orqanik bazarları necə artırmaq olar? Azərbaycanlı istehlakçıların çoxu “orqanik məhsullar” anlayışı ilə tanışdır və bu məhsulların təbii yolla istehsal edildiyinə və tam sağlam olduğuna inanırlar. Onlar qida təhlükəsizliyi barədə ümumi anlayışa malikdirlər. Bu məhsulların satışı topdan və pərakəndə satış bazarlarında, hətta supermarket və kiçik ərzaq mağazalarında həyata keçirilir. Bu məhsullar sertifikatsız olsalar da, istehsalçı, emal edən, ticarətçi və vasitəçilər arasında qarşılıqlı etimad mövcuddur. İstehlakçıların ekoloji təhlükəsiz və tanınmış ərazilərdə becərilən kənd təsərrüfatı məhsullarına etimadı sonsuzdur. Əsasən də qadınlar restoranlarda hazırlanan qidalara inamsız yanaşırlar. Restoranlarda nahar etmək geniş yayılmış ənənəyə çevrilsə də, qadınlar orqanik məhsulları alaraq evdə bişirməyə üstünlük verirlər. İdxal edilən bəzi orqanik məhsullar supermarketlərdə məhdud sayda və çeşiddə satılır. Bəzi məhsullar orqanik olduqlarına görə deyil, delikates, yaxud xüsusi yemək olduqlarına görə idxal edilir. Bakının bəzi supermarketlərində, Almaniyadan idxal edilmiş süd məhsulları “Bio” yarlığı ilə satılır. Bununla belə, bu məhsulların heç bir təsvirinin olmaması onların istehlakçılar tərəfindən fərqləndirilməsi qeyri-mümkündür. Azərbaycanın qüvvədə olan qanunvericiliyində “orqanik” adlanan məhsulların marketinqi baxımından aşağıdakı məhdudiyyətlər mövcuddur: İstehlakçıların maarifləndirilməsi fəaliyyəti arzuolunan səviyyədə deyil, Xüsusilə də, orqanik məhsullarla bağlı reklam azlığı var, Supermarketlərdə orqanik məhsulların həcmi və çeşidləri kifayət qədər deyil, həmçinin, çeşid əsas ərzaq məhsullarını əhatə etmir, Kənd təsərrüfatı bazarları, xüsusilə də topdan və pərakəndə satış həcmləri barədə məlumat azlığı var, Yerli və idxal edilən orqanik məhsulların gəlirliliyi barədə məlumat azlığı var. Vəziyyətin belə olması iş adamlarını bu sahəyə qoşulmasına mane olur, Daxili bazarlara nəzarət aşağı səviyyədədir. İstənilən istehsalçı bu bazarlara çıxış əldə edə bilir. Qalıqlara nəzarət və izlənmə sistemi yoxdur, 61 Dəyər zənci̇ri̇ və daxi̇li̇ bazar Fəsil 4 Təsərrüfat və pərakəndə satış nümayəndələri arasında ticarət və daşınmaları tənzimləyən qanunverici baza problemi mövcuddur. Münasibətlər əsasən qarşılıqlı etimad və öhdəliklər üzərində qurulur. Bütün inkişaf etməkdə olan ölkələr daxili bazarın yaradılmasının ilkin dövrlərində eyni məhdudiyyətlərlə qarşılaşırlar. Azərbaycanda, hətta aylıq gəliri aşağı olan istehlakçılar belə sağlam və təhlükəsiz ərzaq məhsulları üçün daha çox pul ödəməyə hazırdırlar. Bu, ərzaq məhsullarının təhlükəsizliyinə olan inamsızlıqdan qaynaqlanır. İnsanlar digər xərclərini azaldaraq sağlam və təhlükəsiz ərzağa daha çox pul ödəməyə hazırdırlar. Daxili bazarlardan alış-veriş edən əhalinin sayı azalır, belə ki, əsas pərkəndə satış nümayəndələri və supermarketlər hər rayonda öz filiallarını açır, bununla da, ərzaq və xidmətlər istehlakçılara daha yaxın olur. İnsanlar daha ərzaq məhsullarını almaq üçün maşın sürmək, avtobusa minmək, yaxud piyada yol qət etmək məcburiyyətində qalmırlar. İstehlakçılar yerli orqanik məhsullar almağa üstünlük verirlər. Onlar idxal edilən ərzaq məhsullarının daha dadsız olduğu fikrindədirlər. Əsas pərakəndə satış şəbəkələri və supermarketlər fermer təsərrüfatları və kooperativlərlə əməkdaşlıq qurmağa başlayıblar. Baxmayaraq ki, fermerlər əsas pərakəndə satış nümayəndələri ilə birbaşa əlaqə saxlamırlar, onlar öz məhsullarını, inkişaf etməkdə olan fermer assosiasiyaları və kooperativlərindəki öz nümayəndələri vasitəsilə sata bilirlər. 4.3.7. Orqanik məhsullarinn dayaniqli təminati üçün məhdudiyyətlər FAO-nun GCP/AZE/006/TUR layihəsindən gözlənilən nəticələri əldə etmək üçün dövlət və özəl sektor nümayəndələri üçün bir sıra seminar və görüşlər keçirilmiş və mövcud məhdudiyyətlərin siyahısını tərtib etmək üçün kifayət qədər məlumat toplanmışdır. Maneələri aşmaq üçün tövsiyyələr hazırlanmışdır. Hazırda Azərbaycan orqanik kənd təsərrüfatı üçün lazımi infrastrukturun yaradılması istiqamətində çalışır. “Orqanik kənd təsərrüfatı haqqında” Qanunda Azərbaycanda orqanik kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi üçün ümumi müddəalar öz əksini tapmışdır. Burada demək olar ki, orqanik kənd təsərrüfatı haqqında bütün məsələlərə, o cümlədən, ümumi prinsiplər və müxtəlif dövlət qurumlarının funksiyalarına toxunulmuşdur. Qanunda həmçinin, bitkiçilik və heyvandarlığa dair tələblər, daşınma dövründə riayət edilməli prosedurlar, sertifikatlaşdırma, orqanik kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının standartları, marketinq, saxlanma, daşınma, idxal və Yüklə 2,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|