Adilə ABDULLAYEVA
AMEA-nın aspirantı
MİLLİ KİTABXANA
GƏNCLƏRİN İNFORMASİYA MƏDƏNİYYƏTİNİN
FORMALAŞMASI SİSTEMİNDƏ
Məlumdur ki, yaşadığımız dövr elmin, texnikanın və yeni texnologiyaların
misli görünməmiş inkişafı ilə səciyyələnir. Bu dövrdə hər
bir ölkənin tərəqqisi
vətəndaşların, xüsusilə gənclərin yüksək səviyyədə təhsil almalarından, elmin
və texnikanın əsaslarına dərindən yiyələnmələrindən birbaşa asılıdır. Hazırda
bütün ölkələrdə hər bir şəxsin, qrupun, kollektivin təşkilatın inkişafı getdikcə
daha çox məlumatlı, bilikli olmaqdan, mövcud informasiyaları axtarmaq və
istifadə etmək bacarığından, müasir texnikanın əsaslarına dərindən
yiyələnmələrindən birbaşa asılıdır. Bu cəhətlər şagirddən tutmuş alimə,
fəhlədən, qulluqçudan tutmuş nazirə kimi, bütün insanlara həm gündəlik, cari,
həm də perspektiv fəaliyyətini səmərəli və məqsədyönlü qurmaq üçün lazımdır.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev cənabları “BAKUTEL-
2006” XII Beynəlxalq telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları
sərgi-konfransının açılış mərasimindəki çıxışında
da bu məsələyə xüsusi diqqət
yetirdiyini bildirərək demişdir: “...Biz çox istəyirik ki, yetişən gənc nəsil bilikli
olsun, savadlı olsun. Dünyada olan ən qabaqcıl texnologiyaları mənimsəyə və
Azərbaycanda tətbiq edə bilsin. ...Məhz bilik, məhz savad, yeni texnologiyalar
- bunlar ölkəyə uğur, rifah gətirir, inkişaf, müasirlik gətirir” (2, S. 449.).
Bu gün gənclərlə bağlı müəyyən işlər həyata
keçirmək üçün konkret hüquqi
bazanın yaradılması vacibdir. Sevindirici haldır ki, gənclər siyasətinin həyata
keçirilməsi üçün ölkəmizdə gənclərlə iş sahəsində, gənclərin sosial-iqtisadi
inkişafına yönəldilmiş mükəmməl qanunvericilik bazası formalaşıb. Son illər
bilavasitə gənclərlə bağlı 20-yə yaxın normativ sənədin qəbul edilməsi
dövlətimizin, prezident İlham Əliyev cənablarının gənc nəslə xüsusi diqqət və
qayğısının ifadəsidir. «Gənclər siyasəti haqqında» Azərbaycan Respublikasının
Qanunu, «Azərbaycan Gəncliyi Dövlət Proqramı» (2005-2009-cu illər),
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin «Azərbaycanın gənc istedadlarına
dövlət qayğısı haqqında» fərmanı, «Gənc istedadlar üçün xüsusi təqaüdlər təsis
edilməsi haqqında» sərəncamı, «Dövlət gənclər siyasəti haqqında» fərmanı,
«Gənc ailə» Proqramı, «Gənclərdə vətənpərvərlik və vətəndaşlıq
hisslərinin
yüksəldilməsi» proqramı, «İstedadlı yeniyetmələrin və yaradıcı gənclərin
sosial, iqtisadi və s. problemlərinin həllinə yönəlmiş, onların öz qabiliyyətlərini
inkişaf etdirmələrinə kömək edən dövlət proqramı», «Ordudan tərxis olunmuş
gənclərin məşğulluğu» proqramı və s. kimi qanunvericilik aktları və dövlət
84
proqramlarının qəbul olunması gənclərin sosial-iqtisadi inkişafını təmin etməyə
imkan vermiş, gənclərin təhsili, tərbiyəsi, sağlamlığı, intellektual və mənəvi
inkişafı, asudə vaxtının təşkili,
problemlərinin həlli, hüquqlarının müdafiəsi,
respublikanın ictimai-siyasi və mədəni həyatında iştirakı ilə bağlı məsələləri və
s. əhatə edilmişdir.
Gənclər siyasətinin həyata keçirilməsi, müharibə şəraitində yaşayan bir
ölkədə gənc nəsildə torpağa, vətənə məhəbbət hisslərinin aşılanması, milli
ruhun formalaşması, milli sərvətlərimizin qorunması, eləcə də gənclərin
biliklərinin artırılması, informasiya və kommunikasiya texnologiyalarından
istifadə vərdişlərinin aşılanması ilə bağlı işlərin həyata keçirilməsi ölkədə
kitabxanaların qarşısında mühüm vəzifə kimi durur. Qloballaşma dövründə
informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının kitabxana
işinə tətbiqi mühüm
əhəmiyyət kəsb etdiyi üçün möhtərəm Prezident İlham Əliyev cənablarının
«Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü
illərdə inkişafı üzrə» Dövlət proqramında Azərbaycan kitabxanalarında bu
istiqamətdə görülən işlərdən danışılır (1). Proqramın əsas məqsədi «Kitabxana
işi haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununda nəzərdə tutulan
müddəalara uyğun olaraq kitabxana işi sahəsində dövlət siyasətinin həyata
keçirilməsini, ölkədə mədəni sərvətlərin toplanmasını, mühafizəsini və
onlardan istifadə imkanlarının artırılmasını təmin etməkdən ibarətdir. Bundan
başqa kitabxana-informasiya sahəsində yeni texnologiyaların tətbiqi və
istifadəsi nəticəsində müasir kitabxana-informasiya infrastrukturunun
yaradılması, istifadəçilərə göstərilən kitabxana-informasiya
xidmətinin dünya
standartları səviyyəsinə çatdırılması, habelə əhalinin fasiləsiz təhsilinin təmin
edilməsi üçün şəraitin yaradılmasından ibarətdir (5). Müasir dövrdə hər bir
şəxs, tələbatçı ehtiyac duyduğu informasiyanı mənimsəmək üçün müəyyən
səviyyədə mədəniyyətə malik olmalıdır. Bu tələbatdan da “informasiya
mədəniyyəti” anlayışı meydana gəlmişdir.
İnformasiya mədəniyyəti-ümumi mədəniyyətin tərkib hissəsi kimi
informasiya fəaliyyəti sahəsində bilik, bacarıq və vərdişlərin məcmusu olub,
informasiya tələbatçılarına informasiya məkanında
sərbəst istiqamətlənməyə,
ona lazım olan məlumatları (sənədləri) yerindən asılı olmayaraq asan əldə
etməyə və istifadə etməyə şərait yaradan mühüm amildir. İnformasiya
təminatını yerinə yetirən, öz fəaliyyətini cəmiyyətin informasiya tələbatının
ödənilməsinə yönəldən, insanların informasiya hüquqlarını təmin edən
müəssisələrdən kitabxanaları, elmi-texniki informasiya müəssisələrini,
arxivləri, muzeyləri, statistika idarələrini, nəşriyyatları, kitab yayım
mərkəzlərini və başqalarını qeyd etmək olar (3, S. 72). Bu sahədə respublikanın
qabaqcıl kitabxanalarından biri kimi 85 ildən artıq xalqın xidmətində duran
M.F.Axundov adına Milli Kitabxananın fəaliyyətinə nəzər salaq.
85