KitabxanaşÜnasliq

Texnoloji mexanizmlər
У
Proqram təminatmm təhlükəsizliyi
У
İşçi stansiyanın təhlükəsizliyi
У
Fiziki və ekoloji təhlükəsizlik
У
Məlumat təhlükəsizliyi
У
Şəbəkə təhlükəsizliyi
У
Server təhlükəsizliyi
Şəkil 1. K itab x an a- inform asiya sistem inin təhlükəsizlik modeli
T
əş
k
ila
tı 
tə
d
b
ir
lə
r 
T
e
x
n
o
lo
ji 
tə
d
b
ir
lə
r

---

№1 (22)
KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA
2017
3. İşçi stansiyaların təhlükəsizliyi - Bir çox kütləvi kitabxanalarda işçi 
stansiyaların təhlükəsizliyi problemləri İnternetdən gəlir və belə problemlərə: 
təhdid, oğurluq və istifadəçilərin icazəsiz girişlərini misal göstərə bilərik [8].
4. Şəbəkə təhlükəsizliyi - Kitabxana üçün şəbəkə təhlükəsizliyi icazəsi 
olmayan istifadəçilərin şəbəkəyə çıxışının qarşısının alınmasını və eyni 
zamanda qanuni istifadəçilər üçün tam resurslardan rahat istifadəni təmin edir 
[8].
5. Server təhlükəsizliyi - Kitabxanalar e-poçt və web serverin 
təhlükəsizliyini təmin etmək üçün (serverə müdaxilə, viruslar, xakerlər, təbii 
fəlakətlər səbəbi ilə proqramlarda baş verən uğursuzluqlar və s.) hansı 
addımların atılmalı olduğunu təmin etməlidirlər. Kitabxanaların server 
bütövlüyü, əlçatanlığı, məxfiliyi və düzgünlüyü xüsusi təhlükəsizlik tədbirləri 
vasitəsilə təmin edilə bilər [8].
6. İnformasiya təhlükəsizliyi 
- 
Kitabxanaya 
öz 
məlumatlarının 
təhlükəsizliyini təmin etmək üçün elə bir məlumat idarəetmə sistemi lazımdır 
ki, müvafiq olaraq təsadüfi zərər, icazəsiz dəyişikliklər və s. zamanı bunlara 
qarşı tədbirlər həyata keçirə bilsin.
A ddım 2: informasiya təhlükəsizliyi siyasəti
İnformasiya təhlükəsizliyi siyasəti siyahi şəklində yazılmış sənədlərə və 
ümumi təhlükəsizlik strategiyası ilə bağlı müdafiə prosesini ortaya qoyan 
kitabxana təlimatlarına istinad edir. Təhlükəsizlik siyasəti icraçı heyətin və 
tərəfdarların kitabxanadan davamlı, ardıcıl istifadəsinin həyata keçirilməsi 
üçün tələb olunur. Sifarişin daha praktik və uğurla həyata keçirilə bilən olması 
üçün standartlar, qaydalar və prosedurlar siyasəti müəyyən edilir [7].
A ddım 3: Qaydalar və nəzarətlər
Qaydların necə addım-addım həyata keçirilməsi və tətbiqi siyasəti 
qurumun təlimatları ilə həyata keçirilir. Qaydalar və nəzarətlər resursların və 
proseslərin necə çevrələnməsi (qorunması) prosedurları ilə işin qurulması 
əsasında həyata keçirilir. Bu addımlar istiqamətverici fərdi sənədlər və 
istifadəçi təlimatlarından, təhlükəsizlik planlarından, müqavilələrdən və 
yenilikləri təqib edən sənədləşdirilmiş sistemdən ibarətdir.
A ddım 4: İnzibati alətlər və metodlar
İnzibati alətlərin və üsulların təmin olunmasında kitabxananın 
təhlükəsizlik sistemləri fəal və qeyri- fəal vasitədir. Belə ki, bura aktiv 
təsnifat, risk təhlili, audit və hər hansı bir hadisə ilə əlaqədar hesabat 
sistemləri daxildir.
A ddım 5: Maarifləndirmə tədbirləri
Bu addım əməkdaşların və istifadəçilərin hər hansı bir proseslərlə 
işləməyi başa düşmək və təhlükəsizliyin əhəmiyyətinin fərqinə varmaq,