Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əlavə 1 Fiziki aktivliyin intensivliyinin monitorinqi
- Əlavə 2 Pəhrizlə bağlı Avropa Kardioloji Cəmiyyəti və Avropa Ateroskleroz Cəmiyyətinin tövsiyələri Ümumi prinsiplər
- Ərzaq məhsullarını
- Məhdudlaşdırılan ərzaq məhsullarında
bilik səviyyəsi və gündəlik yaşayış şəraitinin fərdi qaydada dəqiqliklə öyrənilməsi xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Fərdi məsləhətlər davranışın dəyişdirilməsinə motivasiyanın və sadiqliyin gücləndirilməsinə və qorunub saxlanılmasına yönəlir. Optimal nəticələrin əldə edilməsi məqsədi ilə bütün qərarlar yalnız həkimlə xəstə tərəfindən (həyat yoldaşının və ailə üzvlərinin iştirakı ilə) birgə qəbul edilməlidir. Xəstənin həyat tərzinin dəyişdirilməsi və tibbi tövsiyələrin yerinə yetirilməsi prosesinə ailə üzvlərinin cəlb olunması uğurun əldə edilməsi üçün zəruridir. Bu prinsiplərə riayət edilməsi ÜDX-nin müalicəsini və profilaktikasını gücləndirməyə imkan verir (Əlavə5). Əvvəlki mənfi təcrübə, uğursuz cəhdlər gələcəkdə dəyişikliklərin əldə edilməsinin mümkün olmasına mane olur və mənfi nəticələrə gətirib çıxarır. Xəstənin mənfi yönümlülüyünün müsbətə çevrilməsində əsas məqam onun qarşısında real məqsədin qoyulmasından ibarətdir. Seçilmiş davranış tərzinə xəstənin özünün daim nəzarət etməsi müsbət nəticənin əldə edilməsində başlıca tələbdir. Yalnız bundan sonra yeni məqsədlər müəyyən edilə bilər. Kiçik, dəqiq ardıcıllığı olan addımlarla hərəkət etmək lazımdır ki, bu da uzunmüddətli dəyişikliklərin əldə edilməsi üçün əsas amillərdən biridir. Xəstəyə məlumat onun əhval-ruhiyyəsindən və hislərindən asılı olaraq çatdırılmalıdır.
effektiv edən “10 strateji addım” verilmişdir. Davranışla bağlı risk amillərinin dəyişdirilməsi prosesində həkim, tibb bacısı, psixoloq, diyetoloq, kardio-reabilitasiya və idman təbabəti üzrə ayrı-ayrı mütəxəssislərin bilik və bacarıqlarından birgə və hərtərəfli istifadə edilməsi yüksək ÜDX riskli və ya ÜDX olan xəstələr üçün xüsusilə vacibdir. Sağlam həyat tərzinə nail olmaq məqsədi ilə ənənəvi qidalanmanın dəyişdirilməsi, fiziki və relaksasiyaedici məşğələlər, bədən çəkisinə nəzarət, tütünçəkənlər üçün siqaretdən imtina proqramının tərtib edilməsi kimi davranışın dəyişdirilməsinə yönəldilmiş təsirlər göstərilməlidir 17 . Bunlar xəstəliklərlə mübarizəni gücləndirir, xəstənin təyin edilmiş müalicəyə sadiqliyini artırır, həyat tərzinin dəyişdirilməsinə və xəstəliyin nəticələrinə töhfə vermiş olur 32,53
. Davranışla bağlı risk amillərinə qarşı daha uzunmüddətli və intensiv müdaxilələrinin xəstəliyin sonrakı nəticələrinin yaxşılaşdırılmasına olan təsiri sübut olunmuşdur 53 .
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 56 Əlavə 1 Fiziki aktivliyin intensivliyinin monitorinqi Fiziki aktivliyin intensivliyinin monitorinqi fiziki aktivlik zamanı şəxsin nəbzinin və ya ürək döyüntülərinin sayının hədəf zonasında olduğunun müəyyən edilməsi ilə aparıla bilər. Orta intensivli fiziki fəaliyyət üçün ürək döyüntülərinin hədəf sayı həmin insanın ürək döyüntülərinin maksimal sayının 50-70%-ni təşkil edir. Maksimal say isə insanın yaşından asılıdır. İnsanın ürək döyüntülərinin yaşına görə maksimal sayını 220-dən onun yaşını çıxmaqla təxmini müəyyən etmək olar. Məsələn, 50 yaşında olan bir nəfər üçün yaşına görə ürək döyüntülərinin hesablanmış maksimal sayı dəqiqədə 220 - 50 yaş = 170 döyüntü təşkil edəcəkdir. 50% və 70% səviyyələri isə müvafiq olaraq aşağıdakı kimi olacaqdır: 50% səviyyəsi: 170 x 0,50 = 85 70% səviyyəsi: 170 x 0,70 = 119 Beləliklə, 50 yaşında olan insanda orta intensivli fiziki fəaliyyət zamanı ürək döyüntülərinin sayı dəqiqədə 85 ilə 119 arasında qalmalıdır. Bir qədər yüksək intensivli fiziki fəaliyyət üçün isə ürək döyüntülərinin hədəf sayı həmin insanın ürək döyüntülərinin maksimal sayının 70-85%-ni təşkil edir. Bu səviyyəni hesablamaq üçün yuxarıda olan düsturdan istifadə etməklə, “50% və 70%” “70% və 85%” ilə əvəz olunur. Məsələn, 35 yaşlı bir insan üçün yaşına görə ürək döyüntülərinin hesablanmış maksimal sayı dəqiqədə 220 - 35 yaş = 185 döyüntü kimi hesablanır. 70% və 85% səviyyələri isə müvafiq olaraq aşağıdakı kimi olacaqdır: 70% səviyyəsi: 185 x 0,70 = 130 85% səviyyəsi: 185 x 0,85 = 157 Beləliklə, 35 yaşında olan insanda bir qədər yüksək intensivli fiziki fəaliyyət zamanı ürək döyüntülərinin sayı dəqiqədə 130 ilə 157 arasında olmalıdır.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 57 Əlavə 2 Pəhrizlə bağlı Avropa Kardioloji Cəmiyyəti və Avropa Ateroskleroz Cəmiyyətinin tövsiyələri Ümumi prinsiplər: Qidanın ümumi enerjisi dəyərində bütün piylərin həcmi 30%-dən çox olmamalıdır Doymuş piylərin həcmi istifadə edilən piylərin ümumi həcminin 1/3-dən çox olmamalıdır İstifadə edilən xolesterinin gündəlik həcmi 300 mq-dan az olmalıdır Tərəvəz və dəniz balıqlarında olan mono- və poli-doymamış piylərdən daha çox istifadə edilməlidir Təzə meyvə, dənli bitkilər və tərəvəzdə olan karbohidratlar daha çox istifadə edilməlidir Hipertoniya və artıq çəkisi olan insanlara duzdan 5 q/gün-dən az istifadə edilməlidir. Artıq çəkisi olan insanlara qida kalorisini azaltmaq vacibdir. Ərzaq məhsullarını şərti olaraq tövsiyə edilən, məhdudlaşdırılan və tövsiyə edilməyən qruplara bölmək olar. Tövsiyə edilən ərzaq məhsullarında, adətən, piylər az və/və ya liflər çox olur, eləcə də bitki yağları mövcuddur. Bu məhsullar pəhrizin özəyi kimi müntəzəm qaydada istifadə edilməlidir.
miqdarda doymuş yağlar olur və bunlardan az miqdarda istifadə edilməlidir.
və hidrogenizə edilmiş yağ və/və ya şəkər mövcuddur. Cədvəl 10-da tövsiyə edilən, məhdudlaşdırılan və tövsiyə edilməyən ərzaq məhsulları göstərilmişdir.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|