Книга переведена и издана заказу фонда поддержки по политики тюркоязычных государств
ŞAXANOV. Televiziya kanallarından birində körpə
Yüklə 1,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
125 ŞAXANOV. Televiziya kanallarından birində körpə vaxtı canavarlar tərəfi ndən oğurlanan və elə onların arasın- da da böyüyən Juma Jumayev adlı bir nəfərlə söhbət gedir- di. Uzun illər o, ana canavar və onun baalalarının yanında yaşayıb və ovçular onu tapanda artıq tam vəhşiləşibmiş. Vəhşi adamı tutmaq üçün ovçular onun dalıyca xeyli qa- çmalı olublar. Tutandan sonra isə dəmir qəfəsə salıblar. -Adamlar məni qəfəsə salandan sonra mənim anam (o, dişi canavarı anası hesab edirmiş) həyatını riskə at- araq məni xilas etməyə çalışırdı. O, dəmir barmaqlıqları gəmirir, ətrafda vurnuxaraq yanıma keçməyə çalışırdı. Sonra ovçular onu öldürdülər. Canavarlarla yaşayanda mən onlardan pislik görmədim. Onlar çox ədalətlidirlər. İnsanların arasında isə mən belə xoş münasibət və köməyi çox az görürəm. – deyə Juma danışırdı. AYTMATOV. Əkbər və Taşçaynar barədə yazmazdan əvvəl mən canavarların davranışı, xarakteri, həyatını xeyli araşdırdım, bu barədə çoxlu kitab oxudum. Canavarların həyatı sərt qanunlarla nizamlanır və çox maraqlıdır. Məsələn əgər qış həddindən artıq sərt keçmirsə və ca- navarların acından qırılmaq təhlükəsi yoxdursa onlaar heş vaxt öz ərazilərindəki mal-qaraya hücum etmir. Əksinə, onlar öz ərazilərini qoruyaraq sürüyə başqa canavarların yaxınlaşmasına imkan vermirlər. Sürüdəki canavarlar hər gecə öz ərazilərinə nəzarət edir və onun sərhədlərini öz ifrazatları ilə işarələyirlər. Ana canavarın balaları olan- da isə bu “növbətçilik” daha ciddi şəkildə həyata keçiril- ir. Ərazidə “özgə” canavar peyda olan kimi onu qovur- lar. Anlayırlar ki, əgər bu “özgəsi” ərazidəki mal-qaranı tələf eləsə heyvanların sahibi yerli canavarları günahkar biləcək və bunun əvəzini çıxmaq istəyəcək. Bu zaman isə heç bir təqsiri olmayan bala canavarlar məhv edilə bilər. Sən heyvandakı məntiqə bax! 126 ŞAXANOV. Hələ lap balaca uşaq ikən eşitdiyim bir hekayət indiyə kimi yadımdadır. Çobanın yaşadığı evdən bir qədər aralı bir canavar küçükləyir. Çoban öz işi ilə məşğul olur və canavarlara dəymir. Canavarlar da özləri üçün yaşayır və çobana ziyan vermirlər. Bu minvalla onlar xeyli vaxt qonşu olurlar. Dəfələrlə aulun cigitləri canavarın balalarını apar- maq istəyirlər, amma çoban onlara imkan vermir. Dünya- da balaları əlindən alınmış ana canavardan kinli yırtıcı yoxdur. Belə olarsa o, sürüdəki bütün qoyunların boğazını gəmirib onları tələf edər. Ata canavar da dişi ilə bərabər qonşusunun qoyunlarını qoruyurdu və öz həmcinslərini yaxına buraxmırdı. Amma, bir gün gözlənilməz hadisə olur. Yuvalarından çıxmış canavar balaları günün altında oynayarkən təsadüfən bir quzunu öldürürlər. Bunu çoban da görür. Növbəti gün isə o, baş verənlərdən sonra canav- arların özlərini necə aparacağına baxmaq istəyir. Və çox təəccüblənir. Onun qoyun sürüsündə boynundan kəndir sallanan başqa bir quzu var idi. Maraqlıdır ki, canavarlar öz balalarının hərəkətindən “utanaraq” gecə gedib başqasının sürüsündən bir quzu oğurlayıb və çobana gətiriblər. AYTMATOV. Düşünürəm ki, hər bir savadlı insan Tsi- alkovskinin sözləri üzərində fi kirləşməlidir. O, deyib ki, “insan təbiətə qarşı güc tətbiq edib və indi də təbiətin ona qarşı güc tətbiq etməsini gözləməlidir”. Alimlərin gözlənilməz (və çox qorxulu) bir ehtimalı da bu deyilənləri təsdiqləyir. Onlar belə bir fərziyyə irəli sürüblər k, bizə qədər yer kürrəsində dörd dəfə həyat olub. Bu hipotezaya inansaq əvvəlcə dəhşətli zəlzələ yer üzündə həyatı məv edib, ikinci dəfə bütün dünyanı əhatə edən qanlı müharibə, sonra yeni kəşf olunmuş çox güclü silah, sonuncu dəfə isə planetimizi su basması üzündən in- 127 sanlar yer üzündən silinib. Bütün bu kataklizmlərin səbəbi isə insanın ruhən kasadlaşması, acgözlük və allahsızlıqdır. Bu amillər insanları təbiəti talan etməyə, dağıtmağa vadar edir. Budur həqiqət! ŞAXANOV. Yəqin ki, biz min illərin tarixi boyu zər- rə-zərrə toplanan zəngin insan mənəviyyatının hansı səbəb- dən dəyərini itirdiyini düşünən yeganə şəxslər deyilik. Necə olur ki, getdikcə ürəklər daşa dönür, sərtləşir, xeyirxahlıq və mərhəmət hisslərinə isə indi çox az rast gəlinir? Alaq otları məhv edilməyincə, düyü rahat böyüyə bilməz. Və əgər biz vaxtlı vaxtında cərgələrin arasında alaq təmizləmə işləri aparıb, insan təhtəlşüurundakı ibtidai in- stinktləri, sadist meylləri məhv etməsək, insanlığa qarşı cinayətlər potensial təhlükədən gündəlik reallığa çevrilə bilər. Televiziya, kinoteatr, videosalonların ekranları əzazilliyi təbliğ edən “dəhşət fi lmləri” tərəfi ndən zəbt ol- unub. Bu fi lmlər gecə-gündüz zoru, təhqiri, işgəncələri təbliğ edir. Kitab rəfl əri heç bir yüksək bədii dəyəri ol- mayan, amma amansızlıq atavizminə qida verən kəskinsü- jetli döyüş əsərləri, trillerlərlə doludur. Bu mənada deyə bilərik ki, “kütləvi silah” növlərinin ən geniş çeşidləri bi- zim şəhərlərin küçələrində açıq satışdadır... AYTMATOV. ... İndi fi krimizi problem üzərində tam cəmləşdirmək vaxtıdır: sadizmə zəmin yaradan, onun hərəkətverici motivləri nədən ibarətdir – sadizm haradan və niyə yaranır, onun cəmiyyətin mənəviyyatına təsiri nə səviyyədədir və bizi hansı aqibət gözləyir?.. Bəlkə də “sadizm” sözünün mənasını hamı bilmir. Lüğətə müraciət edək. Fransız yazıçısı Markiz de Sadın (1740-1814) adını daşıyan bu termin cinsi pozğunluq mənası verir. Bu pozğunluq zamanı insan tərəfdaşına fi ziki Yüklə 1,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|