KöRFƏZ ƏMƏkdaşliq şurasi öLKƏLƏRİNDƏ daxiLİ VƏZİYYƏt və perspektiV İNKİŞafin ssenariLƏRİ
Yüklə 3,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində daxili vəziyyət və perspektiv inkişafın ssenariləri
Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində daxili vəziyyət və perspektiv inkişafın ssenariləri 9 dini orqanı) tabedirlər. Belə ki, Nəcəfdə Əli Əl-Sistani, Qumda Məhəmməd Sa- diq Şirazi, Kərbəlada Məhəmməd Tağı Əl-Mudarrisi KƏŞ-dəki şiələr üçün dini rəhbər rolunu oynayırlar. Həmçinin, şiə hərəkatları arasında (məsələn, Səudiyyədə İman Xəttinin Davamçıları-Ənsər Xat Əl- İmam) Xomeyninin Vilayet-feqih prinsi- pini müdafiə edən və İranın hazırkı ali dini lideri ayətullah Xamenei xəttinin ardıcılları da vardır. 6 Bəhreynin ən böyük müxalifət hərəkatı “Haqq”ın lideri Hassan Muşeymə isə İran tərəfdarı kimi tanınır. Üçüncüsü, İraqda, Livanda şiə qrup- larının hakimiyyətə gəlməsi ilə İranın regi- onda təsirinin artması reallığa çevrilmiş və bu da KƏŞ ölkələrində yerli şiə əhalisinə qarşı şübhəli münasibət yaratmışdır. KƏŞ 6 The Shiite Question in Saudi Arabia, İnternational Crisis Group, Middle East Report N:45, (19.09.2005) Bahrain’s Sectarian Challenge, İnternational Crisis Group, Mid- dle East Report N:40, ( 06.05.2005) ölkələrində İranın şiələrə təsir imkanları tam məlum olmasa da, Bəhreyndə şiələrin çoxluğu İrana regional ambisiyalarını bu ölkə vasitəsi ilə həyata keçirməyə əlverişli şərait yaradır. Əvvəlki illərdə Səudiyyə Ərəbistanının İraqda və Livanda sünniləri, İranın isə şiə qruplarını dəstəkləməsi İran- Səudiyyə qarşıdurmasına gətirib çıxarmış- dır. Eləcə də Bəhreyndə şiə üsyanı İraqdan ABŞ qoşunlarının çıxması ərəfəsində İrana manevr etmək üçün yeni bir məkan yaradır. KƏŞ ölkələrində sabitliyin pozulması həm ABŞ-ın regiondakı mövqelərini təhlükə altına qoyur həm də ərəb dövlətlərinin zəifləməsi İranın tarixən Fars Körfəzində iddia etdiyi dominantlığa gətirib çıxara bilər. KƏŞ Yarımada Müdafiə Qüvvələrinin etirazları yatırmaq üçün Bəhreynə da- xil olması yerli iğtişaşın regional böh- rana sürüklənməsinə səbəb ola bilər. İranın Yəməndə və Bəhreyndə şiələri İran prezidenti Mahmud Əhmidinecat və Səudiyyə Ərəbistanı Kralı Abdulla bin Əbdül-Əziz Əl-Səud
Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində daxili vəziyyət və perspektiv inkişafın ssenariləri 10 dəstəkləməkdə israr etməsi, son həftələrdə onun qonşuları ilə münasibətlərini daha da gərginləşdirmişdir. Belə ki, Tehran Manamanın və Ər-Riyadın ünvanına hədə dolu bəyanatlarla çıxış edərək, qoşunların Bəhreyndən çıxarılmasını tələb etmişdir. Gərginlik Tehran və Manama arasında diplomatların məsləhətləşmə üçün geri çağırılması ilə nəticələnibdir. Küveytdə və Bəhreyndə İrana casusluq edən dəstənin aşkarlanması isə diplomatik qalmaqala çevrilmişdir. Belə ki, Küveytdə İran İn- qilab Qvardiyasına məlumat ötürməkdə təqsirli bilinən casus dəstəsinin üç üzvü (ikisi İran vətəndaşı) edam edilib və İran diplomatları bu dəstə ilə əlaqədə ittiham edilərək ölkədən çıxarılmışdır. 7 Bunun ar- dınca iki Bəhreyn vətəndaşı Küveytdə aş- kar edilən casus dəstəsi ilə əlaqədə və İrana məlumat ötürməkdə ittiham edilərək polis tərəfindən saxlanılmışdır. Eyni zamanda, Manama İran səfirliyinin ikinci katibini casusluqda ittiham edərək arzu olunmaz şəxs elan etmiş və onun 72 saat ərzində ölkədən çıxmasını istəmişdir. 8 Ər-Riyad da öz növbəsində Tehranı İrandan diplo- matlarını geri çağırmaqla hədələmişdir. Bu bəyanat Tehranda Krallığın səfirliyi qarşısında iranlı tələbələrin nümayiş keçirməsindən sonra səslənmişdir. 9
7 GCC states condemn Iran’s blatant interference in Kuwait’s affairs, http://www.kuwaittimes.net/read_news. php?newsid=MTI3NDY1Njg5MQ= ,( 05.05.2011) 8 Bahrain ousts Iranian diplomat, http://gulfnews.com/ news/gulf/bahrain/bahrain-ousts-iranian-diplomat-1.799652, (27.04.2011) 9 Saudi Arabia threatens to withdraw envoys from Iran, http://gulfnews.com/news/gulf/saudi-arabia/saudi-arabia- threatens-to-withdraw-envoys-from-iran-1.795314, 17.04.
2011 tün bunlar İran və KƏŞ ölkələri arasında münasibətlərin bundan sonra asan ol- mayacağını göstərir. Eyni zamanda, KƏŞ ölkələri İranın region dövlətlərinin işlərinə qarışması məsələsini müzakirə etmək üçün Ər-Riyadda keçirdiyi fövqəladə iclasda İra- nı KƏŞ ölkələrinin işlərinə qarışmaqdan çəkinməyə çağırmışdır. 10 Bu addım KƏŞ-in İrana qarşı birgə addımları əlaqələndirmək istəyindən irəli gəlir. Bəhreyndə xarici qoşunların möv- cudluğu həm Bəhreynin daxilində, həm də İraqda, Livanda və KƏŞ ölkələrindən olan Səudiyyə Ərəbistanında və Küveytdə sünni-şiə gərginliyinin artırılması deməkdir. Belə ki, nüfuzlu sünni din xa- dimi Yusif Əl-Qaradavi, Bəhreyn üs- yanını xalq üsyanı kimi deyil, məzhəb üsyanı kimi qiymətləndirməklə faktiki olaraq, KƏŞ ölkələrinin bu üsyanı yatır- masını dəstəkləmişdir. Onun çıxışı regi- onun sünnilərini razı salsa da, şiələrini hiddətləndiribdir. Əksinə, Livanda Hiz- bullahın baş katibi Həsən Nəsrullah və İranın ali dini lideri Xamenei KƏŞ qüvvələrinin Bəhreynə yeridilməsini pisləmişdir. Muqtəda Əl-Sadr isə İraqdakı tərəfdarlarını Bəhreyndə olan din qardaş- larına dəstək nümayişi keçirməyə çağır- mışdır. İraqın Baş naziri Nur Əl-Maliki isə xarici müdaxilə ilə regionun məzhəb müharibəsinə cəlb oluna biləcəyi barədə xəbərdarlıq etmişdir. Bəhreynlilər arasında ən məşhur mərciyə-təqlid olan ali ayətullah Əli Əl-Sistani bəhreynlilərin dinc etiraz 10 GCC rejects Iran meddling, , http://gulfnews.com/news/ gulf/saudi-arabia/gcc-rejects-iran-meddling-1.787220,( 4.05.2011) Yüklə 3,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|