KöRFƏZ ƏMƏkdaşliq şurasi öLKƏLƏRİNDƏ daxiLİ VƏZİYYƏt və perspektiV İNKİŞafin ssenariLƏRİ
Yüklə 3,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində daxili vəziyyət və perspektiv inkişafın ssenariləri
Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində daxili vəziyyət və perspektiv inkişafın ssenariləri 20 etiraz aksiyalarının və iğtişaşların yeganə səbəbi deyildir. Məsələn, Bəhreyndə işsiz gənclərin əksəriyyəti şiələrdir. Səudiyyə Ərəbistanında da gənclər arasında işsiz- lik probleminin miqyası böyükdür. Bu isə, ölkənin əhalisinin sayının digər KƏŞ ölkələri ilə müqayisədə daha artıq olması və gənclərin əhalinin 60 faizini təşkil etməsi ilə bağlıdır. Bundan əlavə, İnsan İnkişaf he- sabatına əsasən, Səudiyyə Ərəbistanında digər KƏŞ ölkələrinə nisbətən korrupsi- yanın miqyası daha böyükdür, mətbuat azadlığı isə daha azdır. 30 Gənclər öz növbəsində əmək bazarında olan uğursuz- luğun səbəblərini bu amillərdə görürlər. Omanda işsizlik səviyyəsinə dair heç bir 30 İnsan inkişafı hesabatı.2009. http://hdr.undp.org/en/re- ports/global/hdr2009/ statistik məlumat yoxdur. Eyni zamanda, yerli xəbərlərə əsasən belə nəticə çıxarmaq olar ki, Omanda olan vəziyyət Səudiyyə Ərəbistanındakı vəziyyətə oxşardır, lakin korrupsiya və mətbuat azadlığı problemləri o qədər ciddi deyil. KƏŞ ölkələrinin əmək bazarlarında xarici işçilərin sayı yerli işçilərin sayını ötür. Məsələn, Ərəb Əmək Təşkilatının statistikasına əsasən, 2005-ci ildə əmək bazarında xarici işçilərin payı Bəhreyndə 59 faiz, Küveytdə 81 faiz, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində 82 faiz, Omanda 66 faiz və Səudiyyə Ərəbistanında 65 faiz təşkil etmişdir. 31 İmmiqrantların əksəriyyəti Asiyadandır və onlar əsasən özəl sektor- 31 Saif, İ. 2009. “The Oil Boom in the GCC Countries, 2002- 2008,” Carnegie Papers, No. 15 Mənbə: İnsan inkişafı hesabatı.2009. http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2009/ Saif, İ. 2009. “The Oil Boom in the GCC Countries, 2002-2008,” Carnegie Papers, No. 15
Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində daxili vəziyyət və perspektiv inkişafın ssenariləri 21 da çalışırlar. Özəl sektorda gəlmə işçilərin dominantlığı həmin sektorda maaşların aşağı düşməsinə səbəb olur. Nəticədə, aşa- ğı maaşlar yerli işçiləri özəl sektora cəlb etmir və onlar dövlət sektorunda işləməyi üstün tuturlar. Aşağı məvacibə razı olun- maması mövcud geniş subsidiya sistemi ilə izah oluna bilər. Yüksək işsizliyə görə müavinət vətəndaşları aşağı məvacib verən işlərdən imtina etməyə zəmin yaradır. La- kin dövlət sektorlarının işvermə imkan- ları məhduddur. Beləliklə, gəlmə işçilərin əmək bazarında dominantlığı gənclər ara- sında işsizliyə səbəb olur. Şirkətlərin miqrantlara üstünlük verməsində gəlmə işçilərin aşağı məvacib tələbləri yeganə səbəb deyildir. Xarici işçilər yerli işçilərə nisbətən daha təlimlidirlər. Yerli işçilərin təlim səviyyəsinin aşağı ol- ması səbəbi həmin ölkələrin təhsil ocaqla- rının proqramlarının strukturundadır. Belə ki, təhsil proqramlarının əksəriyyəti əmək bazarlarında uğurlu rəqabət aparmaq üçün lazım olan bacarıqları vermir. Məsələn, Səudiyyə Ərəbistanında tədris planın- da dini hissə üstünlük təşkil edir. Müasir tələblərə cavab verməyən təhsil sistemi gənclər arasında işsizliyin artmasına səbəb olur və beləliklə, ictimai iğtişaşların baş verməsinə zəmin yaradır. Dubayda (BƏƏ) ali təhsilli iş axtaranların sayı artır və orta təhsilli iş axtaranların sayını ötür, halbuki BƏƏ-nin ali təhsilli mütəxəssislərə tələbatı böyükdür. 32 Bu isə, təhsilin keyfiyyətcə aşağı olması deməkdir. Qətərdə də yer- li işçilərin aşağı təlim səviyyəsi işsizliyə 32 Dubai sees 19 percent decrease in unemployment rate, http://news.gulfjobsmarket.com, ( 19.07.2010) səbəb olur. 33 Digər KƏŞ ölkələri də eyni problemlə üzləşirlər. 34
Xarici işçilərin yaşayış və iş şəraitləri yaxşı deyildir. Məsələn, 2006-cı ildə Hyu- man Rayts Voç ( Human Rights Watch) təşkilatının hesabatında göstərilmişdir ki, bəzi hallarda Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində xarici işçilərə maaş ödənilmir və onla- rı iş vaxtından artıq işləməyə məcbur edirlər. Bəhreyndə də xarici işçilər eyni problemlərlə üzləşirlər. Bəhreyndə və Birləşmiş Ərəb Əmiriliklərində tikinti işçiləri tətil etsələr də, bu tətillərin miq- yası böyük olmamışdır. Bundan başqa, Bəhreyndə yerli gənclər tərəfindən xarici işçilərə hücum faktları da qeyd olunmuş- dur. Həmçinin, Omanda xarici işçilərə qarşı ayrı-seçkilik müşahidə olunur. 35
pis olması, habelə yerli sakinlərin onlara qarşı ayrı-seçkiliyi onları tətil etməyə və ya iğtişaşlara məcbur edə bilər. Məsələn, 2005-ci ildə Fransada baş vermiş geniş- miqyaslı iğtişaşlar göstərir ki, miqrantla- rın problemlərinə laqeydlik hökumətlərə baha başa gəlir. Miqrantlardan gələn təhlükə KƏŞ ölkələri üçün daha aktual- dır. Ona görə ki, miqrantlar əhalinin xeyli hissəsini təşkil edir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı İnkişaf Proqramının statistikası- 33 Unemployment rate in Qatar is the lowest in the region, http://www.onlineqatar.com, ( 02.02.2008) 34 GCC nations called to address the imbalance in local la- bour markets, http://www.onlineqatar.com, (21.03.2011) UAE risk: alert-risk scenario watchlist, www.eiu.com, (27.12.2010) Bahrain risk: alert-risk scenario watchlist, www.eiu.com, (28.01. 2011) Oman risk: alert-risk scenario watchlist, www.eiu.com, (21.10.2010)
Yüklə 3,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|