KöRFƏZ ƏMƏkdaşliq şurasi öLKƏLƏRİNDƏ daxiLİ VƏZİYYƏt və perspektiV İNKİŞafin ssenariLƏRİ
Yüklə 3,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində daxili vəziyyət və perspektiv inkişafın ssenariləri
- Mövcud rejimlərin devrilməsi mümkündürmü Bəhreyndə
Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində daxili vəziyyət və perspektiv inkişafın ssenariləri 22 na əsasən 2005-ci ildə Küveytdə miqrant- lar əhalinin 69 faizini, Qətərdə 81 faizini, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində 70 faizini, Bəhreyndə 38 faizini, Omanda 26 faizini və Səudiyyə Ərəbistanında 27 faizini təşkil etmişdir. 36 Lakin hazırda KƏŞ ölkələrində baş verən hadisələrdə miqrant amili yox- dur və yaxın gələcəkdə miqrantların iri- miqyaslı iğtişaşlara qoşulması gözlənilmir. Buna səbəb miqrantların hüquqlarına müəyyən məhdudiyyətlərin qoyulması- dır. Gəlmə işçilər işverənlərdən asılıdır- lar. Məsələn, işverənin icazəsi olmadan, gəlmə işçi iş yerini dəyişə və ya ölkəni tərk edə bilməz. Həm də müqavilənin müddəti bitdikdən sonra gəlmə işçinin ölkədə qal- ması işverəndən asılıdır. Eyni zamanda, KƏŞ hökumətləri gəlmə işçilərin yaşa- yış və iş şəraitlərini yaxşılaşdırmaq üçün tədbirlər görmüşdürlər. Məsələn, Oman- da xarici işçilərin şikayətlərinə baxmaq üçün Əmək Şurası yaradılmış, həmkarlar ittifaqları qanuniləşdirilmiş və tətillərə icazə verilmişdir; BƏƏ-nin rəsmi şəxsləri xarici işçilərin yaşayış şəraitini yaxşılaşdı- racaqlarını və yeni əmək qanunu yarada- caqlarını elan ediblər; Qətərdə yerli və xa- rici işçilərin şikayətlərinə baxılması üçün əmək məhkəməsi yaradılmışdır; Bəhreyn hökuməti bəzi sektorlarda tətillərə icazə verib və əmək qanunlarının həyata keçirilməsini təkmilləşdirmək üçün tədbirlər görmüşdür. Görülən tədbirlər miqrantlarla bağlı gərginliyi azaltmışdır. 37
ports/global/hdr2009/ 37 Qatar risk: alert-risk scenario watch list, www.eiu.com, (14.02.2011) UAE risk: alert-risk scenario watchlist,www.eiu.com, Bəhreynin, Omanın və Səudiyyə Ərəbistanının nümayişlərə və iğtişaşlara ilkin reaksiyası dövlət xərclərinin artı- rılması olmuşdur. Səudiyyə Ərəbistanının Kralı etirazlara ilkin cavab olaraq 37 milyard ABŞ doları məbləğində yardım paketi təklif etmişdir. Daha sonra Kral vətəndaşlarına əlavə güzəşt paketi təklif etmiş, bu paketə əsasən, işsizlərə aylıq məvacib və tələbələrə əlavə təqaüd təklif olunurdu. Təhlükəsizlik sektorunda 60 min yeni iş yerinin açılması planlaşdırı- lıbdır. Minimal əməkhaqqı qaldırılmış, dövlət sektorunda çalışan işçilərə mükafat verilmiş, aşağı gəlirli təbəqə üçün 500 min mənzilin tikilməsi planlaşdırılmışdır. Tib- bi xidmətlərin səviyyəsini yaxşılaşdırmaq üçün tibbi sahəyə 4,3 milyard ABŞ dolla- rı ayrılmışdır. Bunlardan əlavə, korrupsi- yaya qarşı mübarizə aparmaq üçün xüsusi komissiya yaradılmışdır. Oman Sultanı 50 min yeni iş yerinin açılmasına əmr vermiş və iğtişaşçıların korrupsiyada günahlan- dırılan nazirləri uzaqlaşdırmaq tələbini ödəyərək, Kabinetin tərkibini dəyişdi. Bundan əlavə, o, tələbələrin təqaüdlərini qaldırdı, dinc etiraz aksiyalarına icazə ver- di. Bəhreynin reaksiyası isə hər ailəyə 1000 Bəhreyn dinarı məbləğində maddi yardı- mın verilməsindən ibarət olmuşdur. 38
(27.12.2010) Bahrain risk: alert-risk scenario watchlist, www.eiu.com, (28.01.2011) Oman risk: alert-risk scenario watchlist,www.eiu.com,( 21.10.2010) 38 Saudi king warns against unrest while boosting benefits, www.bbc.com, 18.03.2011 Gillespie, E. Arab revolt: could Oman turn into ‘next Egypt’?, www.bbc.com, 02.03.2011 Bahrain gifts 1,000 dinars to every family, www.kuwaittimes. net , 13.02.2011
Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində daxili vəziyyət və perspektiv inkişafın ssenariləri 23 DAXİLİ SİYASƏTİN PERSPEKTİV İNKİŞAF SSENARİLƏRİ Yaxın Şərq kimi qarışıq, bir çox dövlətin mübarizəyə cəlb olunduğu bölgədə pers- pektiv istiqamətli dəqiq proqnozlar vermək çətindir. Buna baxmayaraq, bəzi proqnoz- lar vermək olar. Göstərilən amilləri nəzərə alsaq, fərz etmək olar ki, KƏŞ ölkələrində baş verən hadisələr üç ssenari üzrə inkişaf edə bilər.
malı az olsa da, bu ssenari yalnız ona KƏŞ ölkələrinin (xüsusilə Səudiyyə Ərəbistanı) və ABŞ-ın hərbi dəstəyinin kəsilməsi və paralel olaraq İranın üsyançılara yardım etməsi ilə baş verə bilər. Belə ki, Bəhreynin daxili qüvvələri çox kiçikdir (13.000 nəfər müdafiə qüvvələri, 1.200 nəfər milli qvar- diya) və o, əsasən ABŞ-ın yardımından asılıdır. 39 Bəhreyndəki Səudiyyə qüvvələri isə Əl-Xəlifə hakimiyyətinin təminatçısı kimi çıxış edir. İranın Bəhreyndə birbaşa təsir vasitələri bilinməsə də, son günlərdə Küveytdə və Bəhreyndə İran İnqilab Qvar- diyası keşikçiləri ilə əlaqəli casus dəstəsinin aşkarlanması bu iki ölkə də daxil olmaqla, KƏŞ ölkələrində rəsmi Tehranın mümkün təsir imkanlarından xəbər verir. Beləliklə, ABŞ-ın nümayişçilərə güc 39 Kenneth Katzman , Bahrain : reform, security, and U.S policy, CRS Report for Congress, http://www.fas.org/sgp/crs/mideast/95-1013.pdf, 02.3.2011 tətbiq olunduğunu əsas gətirərək 5-ci do- nanmanı Bəhreyndən geri çağırması və bu ölkəyə olan hərbi yardımı dayandırması nəticəsində Əl-Xəlifə ailəsi zəifləyə bilər. Eyni zamanda, şiə üsyanının Səudiyyə Ərəbistanının Şərq vilayətinə yayılması, eləcə də Yəmənin şimalında zeydi hutsi şiələri üsyanının baş qaldırması nəticəsində Səudiyyə Ərəbistanı qüvvələrinin üsyanları yatırmaq üçün bir neçə cəbhəyə bölünməsi Bəhreyndəki Səudiyyə qüvvələrinin səmərəliliyni azalda, İranın isə əksinə təsir imkanlarını çoxalda bilər. Beləliklə, ABŞ- ın Bəhreynə hərbi yardımının kəsilməsi, Səudiyyə Ərəbistanının qüvvələrinin bir neçə cəbhəyə parçalanması və eləcə də İra- nın şiələrə dəstəyi ilə Əl-Xəlifə ailəsinin hakimiyyətinə son qoyula bilər. Lakin bu ssenarinin ehtimalı azdır. Belə ki, ABŞ Hüs- ni Mübarəkə münasibətindən fərqli olaraq, Əl-Xəlifə ailəsinin devrilməsinə çağırışlar etməyibdir. Bu, ABŞ-ın Əl-Xəlifə rejimi devriləcəyi təqdirdə şiələrin üstünlük təşkil etdiyi rejimdə İranın təsirinin artması ilə 5-ci donanmanın və digər hərbi bazaların bu ölkədən çıxarılması tələblərinin gündəliyə gətirilməsi ilə bağlı narahatlığından irəli gəlir. Eyni zamanda, Obama administrasiyası fev- ralın 14-də Bəhreyndə gərginliyin artdığı bir dövrdə təqdim etdiyi 2012-ci il büdcəsində hərbi və terrorizmə qarşı mübarizə yardımı- na və ya silah satışına hər hansı dəyişiklik etməyibdir. Bu amillər ABŞ-ın buradakı rejim dəyişikliklərini dəstəkləməyəcəyini göstərir. Eyni zamanda, Bəhreynin xarici işlər naziri Xalid bin Əhməd Əl-Xəlifənin aprelin 18-də İrandan gələn təhdidlər kəsilənə qədər KƏŞ qoşunlarının bu ölkədə Yüklə 3,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|