KöRFƏZ ƏMƏkdaşliq şurasi öLKƏLƏRİNDƏ daxiLİ VƏZİYYƏt və perspektiV İNKİŞafin ssenariLƏRİ
Yüklə 3,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində daxili vəziyyət və perspektiv inkişafın ssenariləri
Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində daxili vəziyyət və perspektiv inkişafın ssenariləri 13 xarı palata ilə razılaşa bilmədiyindən, səlahiyyətlərindən praktikada istifadə edə bilmir. Küveytdə isə əksinə antihökumət mövqeyinə görə tanınan parlament səlahiyyətlərindən sui-istifadə etməklə siyasi gərginliyə səbəb olur. Bu iki ölkədə digər KƏŞ ölkələrindən fərqli olaraq, siyasi arenada bir sıra qrup- lar fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda, bu ölkələrdə islamçıların vəziyyəti Misirdən fərqlidir. Belə ki, Misirin Müsəlman Qar- daşları liderləri hərbi məhkəmələrə cəlb olunarkən Küveytdə HADAS (Müsəlman Qardaşlarının Küveyt qanadı) və Bəhreyndə Minbər (Müsəlman Qardaş- larının Bəhreyn qanadı), Sələfilərin Əl- Asalə cəmiyyəti, şiə cəmiyyətinin aparıcı siyasi partiyası olan Əl-Vifaq normal siya- si həyata inteqrasiya ola biliblər. Lakin son günlərdə Bəhreyndə baş verən etiraz aksiyaları və hökumətin tutduğu möv- qe bu ölkəni demokratiya yolunda geriyə aparmaqdadır. Belə ki, Bəhreyndə fövqəladə vəziyyətin elan edilməsi və bu ölkəyə KƏŞ qüvvələrinin yeridilməsi daha əvvəl Şahzadə Salmanın irəli sürdüyü siyasi dialoqu yarım- çıq qoymuşdur. Hazırda, müxalifətə qarşı olan təqiblər davam etməkdədir. Belə ki, həkimlər və fəallar daxil olmaqla 400 nəfər polis nəzarətində saxlanılmaqdadır. Fevral ayından bəri 4-ü polis nəzarətində olmaq- la ən azı 30 fəal öldürülübdür. Həmçinin müxalifətdən olanların dövlət işlərindən çıxarılması haqqında xəbərlər də yayıl- maqdadır. Aprelin 28-də Bəhreyn hərbi məhkəməsi iki polisin öldürülməsində gü- nahkar bilinən dörd fəal iştirakçı haqqında ölüm hökmü çıxarmışdır. 16 Hökumət şiələri 16 Four sentenced to death in Bahrain, http://gulfnews. com/news/gulf/bahrain/four-sentenced-to-death-in-bah- rain-1.800304, 28.04. 2011 Omanda etiraz aksiyası Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində daxili vəziyyət və perspektiv inkişafın ssenariləri 14 təmsil edən Əl-Vifaq və İslam Fəaliyyəti Cəmiyyətlərini qadağan etmək planlarını isə ancaq rəsmi Vaşinqtonun tənqidindən sonra təxirə salmışdır. 17 Küveyt KƏŞ-in ən demokratik siya- si sistemə malik ölkəsi, onun parlamenti isə ərəb dünyasının demokratik meyarları ilə seçilən institutudur. Lakin Milli As- sambleya (parlament) və hakim Əl-Sabah ailəsi arasında beş ildir ki, siyasi dominant- lıq uğrunda gedən mübarizə, deputatlar tərəfindən Əl-Sabah ailəsinə qarşı kor- rupsiya ittihamları, nazirləri parlamentdə sorğuya çəkmək tələbləri (xüsusilə Baş nazir Şeyx Nasir Əl-Məhəmməd Əl- Sabaha qarşı) Küveyt siyasi sistemini faktiki olaraq iflic vəziyyətinə salıbdır. 17 Bahrain backs off on closure of opposition group, http:// gulfnews.com/news/gulf/bahrain/bahrain-backs-off-on-clo- sure-of-opposition-group-1.792901, 15.04. 2011 2006-cı ildən bəri üç dəfə növbədənkənar parlament seçkilərindən heç biri icraedici və qanunverici hakimiyyət arasındakı fikir ayrılıqlarını yoluna qoya bilməyibdir. 18
2011-ci ilin aprel ayının əvvəllərində depu- tatların parlamentdə bir neçə naziri sorğuya çəkmək tələbi hökumətin yenidən buraxıl- ması ilə nəticələnmişdir. Lakin deputatla- rın bildirdiklərinə görə kabinetə yeni Baş nazir və nazirlər təyin olunmayanadək on- lar sorğu tələblərini davam etdirəcəklər. 19
Bu da o deməkdir ki, Küveytdə hökumət böhranı davam edəcəkdir. Həm də par- lamentin buraxılması və yenidən erkən seçkilərin keçirilməsi haqqında xəbərlər yayılıbdır. Hökumət böhranı 2010-cu ilin 18 Kenneth Katzman, Kuwait: Security, Reform, and U.S. Poli- http://www.fas.org/sgp/crs/mideast/RS21513.pdf,0 8.02.2011 19 MPs warn of reviving grilling against reappointed ministers, http://www.kuwaittimes.net/read_news. php?newsid=MTA0NjMwNjg1Nw==, 03.04. 2011 Bəhreyndə etiraz aksiyası Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələrində daxili vəziyyət və perspektiv inkişafın ssenariləri 15 dekabrında və bu ilin martında olduğu kimi, Əl-Sabah ailəsinin səlahiyyətlərinin məhdudlaşdırılması tələbi ilə etiraz aksi- yalarını yenidən canlandıra bilər. Beləliklə, yuxarıda deyilənlərdən gö- ründüyü kimi, KƏŞ ölkələrinin siyasi sistemləri demokratik azadlıqlar və habelə demokratiya tələbləri baxımından fərqlənir. Səudiyyə Ərəbistanında dini institutların güclü olması, cəmiyyətin mühafizəkarlığı demokratik dəyərlərin bu ölkəyə hələ uzun müddət gəlməyəcəyindən xəbər verir. BƏƏ-də və Qətərdə isə ölkənin varidatın- dan irəli gələn yüksək həyat səviyyəsi siyasi laqeydliklə müşahidə olunmaqda davam edə bilər. “Demokratiya dalğası” ən çox Küveyt, Bəhreyn və son hadisələrdən son- ra bəlli olduğu kimi Oman üçün də daha təsirli ola bilər. SİYASİ ELİTALAR: “YUXARIDAN İNQİLAB” MÜMKÜNDÜRMÜ? Regionda, xüsusilə Tunisdə və Misirdə olan qarışıqlıq Yaxın Şərqdə siyasi elitala- rın buna davam gətirməsi barədə sualları ortaya çıxarıbdır. Lakin KƏŞ ölkələrinin siyasi elitalarının inqilabın baş verdiyi ölkələrin siyasi elitalarından bir neçə fərqi vardır. Birincisi, bu ölkələrin siyasi elita- ları əsasən ailə üzvlərindən ibarədir. Belə ki, Bəhreyndə Əl-Xəlifə, Omanda Əl-Səid, Küveytdə Əl-Sabah, Qətərdə Əl-Səni, Səudiyyə Ərəbistanında Əl-Səud, BƏƏ- də Əl-Nəhyan ailələri bu ölkələri bir neçə əsrdir ki, idarə edirlər. İkincisi, bu ölkələrdə Misirdən və Tunisdən fərqli olaraq, hakimiyyətə əsas təhlükəni və müxalifəti təkcə siyasi elitanın xaricində deyil, həm Soldan: Küveyt Əmiri Sabah Əl-Əhməd Əl-Cabir Əl-Sabah, Qətər Əmiri Həməd bin Xəlifə Əl-Sani, Oman Sultanı Qabus bin Səid Əl Səid, Səudiyyə Ərəbistanı Kralı Abdulla bin Əbdül- Əziz Əl-Səud , Bəhreyn Kralı Həməd bin İsa Əl-Xəlifə, BƏƏ Əmiri Xəlifə bin Zeyid Əl-Nəhyan
Yüklə 3,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|